Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ekrem Imamoglu, đối thủ chính của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, đã chính thức bị bắt giam ngay sau khi đảng của ông xác nhận ông là ứng viên tranh cử tổng thống năm 2028 vào Chủ nhật. Hôm thứ Tư, cảnh sát đã bắt giữ vị thị trưởng nổi tiếng của Istanbul với cáo buộc tham nhũng, làm bùng nổ làn sóng biểu tình lớn. Ông Imamoglu phủ nhận các cáo buộc. “Tôi sẽ không bao giờ khuất phục,” ông viết trên X từ trong tù.
Nội các Israel đã thông qua một kiến nghị bất tín nhiệm đối với tổng chưởng lý Gali Baharav-Miara, chỉ vài ngày sau khi sa thải lãnh đạo cơ quan an ninh. Đây là bước đầu tiên trong quá trình bãi nhiệm bà. Đáp lại, bà Baharav-Miara cáo buộc chính phủ đang tìm cách đứng “trên pháp luật.” Trong khi đó, thân nhân của các con tin đã biểu tình phản đối việc chính phủ nối lại không kích ở Gaza. Giới chức Palestine cho biết hơn 50.000 người đã thiệt mạng tại đây trong 18 tháng qua.
Thủ tướng Canada Mark Carney đã kích hoạt một cuộc bầu cử sớm bằng cách giải tán Quốc hội. Đảng Tự do cầm quyền dự kiến sẽ giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu ngày 28 tháng 4. Đảng này thăng tiến mạnh trong các cuộc thăm dò kể từ khi lãnh đạo không được lòng dân của họ, Justin Trudeau, tuyên bố từ chức thủ tướng vào tháng 1. Các mức thuế và lời mỉa mai từ Donald Trump cũng giúp Đảng Tự do lấy lại sự ủng hộ của người dân.
Giáo hoàng Francis đã lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng kể từ khi nhập viện hơn năm tuần trước vì viêm phổi nguy hiểm đến tính mạng. Vị giáo hoàng 88 tuổi vẫy chào đám đông và ban phước ngắn gọn từ ban công bệnh viện ở Rome. Sau đó ông được xuất viện để nghỉ ngơi và hồi phục tại Vatican trong ít nhất hai tháng.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cho biết nước ông đang chuẩn bị đối phó với những “cú sốc bất ngờ” từ cuộc chiến thương mại ngày càng căng thẳng với Mỹ. Ông Lý nói với các lãnh đạo doanh nghiệp toàn cầu tại Bắc Kinh rằng triết lý của Trung Quốc khác với Mỹ: các quốc gia nên “mở cửa thị trường” và các công ty nên “chia sẻ nguồn lực” nhiều hơn. Donald Trump dự kiến sẽ công bố thêm thuế vào ngày 2 tháng 4.
Anh đã mở điều tra về sự cố cháy trạm biến áp gây mất điện khiến sân bay Heathrow phải đóng cửa vào thứ Sáu. Bộ trưởng năng lượng Anh, Ed Miliband, cho biết đơn vị vận hành lưới điện quốc gia cần rút ra bài học về “khả năng chống chịu của cơ sở hạ tầng quốc gia quan trọng.” Sân bay lớn nhất nước Anh đã hoạt động trở lại vào thứ Bảy, nhưng tình trạng gián đoạn đi lại dự kiến sẽ kéo dài trong vài ngày.
Donald Trump đã thu hồi quyền tiếp cận thông tin mật và giấy phép an ninh đối với một số đối thủ chính trị, bao gồm Kamala Harris, Hillary Clinton, và Joe Biden. Tổng thống cũng đã tước bỏ quyền truy cập của các quan chức cấp cao trong chính quyền Biden, bao gồm cựu ngoại trưởng Antony Blinken. Ông Biden từng thu hồi quyền truy cập an ninh của ông Trump ngay sau khi ông rời nhiệm sở vào năm 2021.
Con số trong ngày: có ít nhất 30 nước đã cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử.
TIÊU ĐIỂM
Nga và Mỹ đàm phán ở Ả-rập Saudi
Vào thứ Hai, các nhà đàm phán của Mỹ tại Ả Rập Saudi sẽ tìm cách hoàn tất chi tiết của thỏa thuận ngừng bắn một phần trong 30 ngày do tổng thống Donald Trump đề xuất. Họ dự kiến bắt đầu đàm phán với phái đoàn Nga, sau các cuộc thương lượng với phái đoàn Ukraine đã bắt đầu hôm Chủ nhật. Nhiệm vụ chính là lập danh sách các cơ sở cần được bảo vệ. Điện Kremlin muốn danh sách này chỉ bao gồm cơ sở hạ tầng năng lượng theo nghĩa hẹp; trong khi Ukraine và Mỹ khẳng định cần bao gồm cả những cơ sở khác như cảng, tòa nhà dân sự, và đường sắt.
Nga vẫn chưa thể hiện cam kết thực sự với một thỏa thuận ngừng bắn. Hôm 18 tháng 3, sau cuộc điện đàm với ông Trump, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố đã ra lệnh ngừng tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng. Song Nga ngay lập tức nuốt lời và cho phóng hàng trăm máy bay không người lái cũng như tên lửa vào các cơ sở năng lượng của Ukraine. Steve Witkoff, đặc phái viên của ông Trump phụ trách liên lạc với Nga, cho biết ông tin rằng ông Putin sẽ hành động “với thiện chí.” Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thì hoài nghi hơn: “Mỗi lần phóng tên lửa là một lần người Nga bộc lộ thái độ thật sự của họ đối với hòa bình,” ông nói.
Trung Quốc lôi kéo các lãnh đạo doanh nghiệp nước ngoài
Đối với các giám đốc điều hành toàn cầu mong muốn kết nối với lãnh đạo Trung Quốc, giai đoạn này là thời điểm khá bận rộn. Sau Diễn đàn Phát triển Trung Quốc tại Bắc Kinh cuối tuần qua, một số người sẽ tiếp tục tham dự một hội nghị thường niên lớn khác ở miền nam — Diễn đàn Bác Ngao vì châu Á, khai mạc vào ngày 25 tháng 3.
Các quan chức Trung Quốc đang tích cực truyền đạt thông điệp của họ tới các CEO đang bị ảnh hưởng bởi chính sách kinh tế thất thường của Donald Trump: rằng Trung Quốc là vùng đất ổn định trong một thế giới đầy biến động. Hôm Chủ nhật, thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã tuyên bố giữa lúc “bất ổn và bất định gia tăng,” các nước cần mở cửa thị trường, còn các công ty nên “chia sẻ nguồn lực” nhiều hơn. Ông cũng đã gặp thượng nghị sĩ Cộng hòa Steve Daines, người từng làm trung gian trong nhiệm kỳ đầu của Trump. Ông Daines nói với New York Times rằng ông muốn đặt nền móng cho một cuộc gặp giữa ông Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Song khi căng thẳng do chính sách thuế quan của Trump ngày càng gia tăng, Trung Quốc có thể sẽ thận trọng hơn.
Vấn đề bản đồ khu vực bầu cử Louisiana lên Tòa án Tối cao Mỹ
Vào thứ Hai, Tòa án Tối cao Mỹ sẽ xét xử vụ Louisiana kiện Callais, vốn có thể quyết định quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm tới. Sau cuộc điều tra dân số năm 2020, cơ quan lập pháp Louisiana đã vẽ bản đồ bầu cử với chỉ một trong sáu khu vực có đa số cử tri da đen. Một tòa án cho rằng bản đồ vi phạm Đạo luật Quyền Bầu cử năm 1965 và yêu cầu cơ quan lập pháp thêm một khu vực đa số da đen nữa. Nhưng bản đồ mới lại bị nguyên đơn phản đối, cho rằng khu vực mới có hình thù “ngoằn ngoèo và méo mó,” gây chia rẽ chủng tộc và vi phạm Tu Chính án thứ 14.
Louisiana nói bản đồ mới là nhằm cân bằng giữa nghĩa vụ tuân thủ Đạo luật Quyền Bầu cử và Hiến pháp. Họ khẳng định mục tiêu chính không phải là sắc tộc mà là chính trị: nhằm bảo vệ ghế của một số nghị sĩ Cộng hòa, bao gồm ghế của chủ tịch Hạ viện Mike Johnson.
Doanh nghiệp Đức bắt đầu lạc quan trở lại
Trong hai ngày tới, hai chỉ số quan trọng về tình hình kinh tế Đức sẽ được công bố: chỉ số nhà quản lý mua hàng (PMI) của Ngân hàng Thương mại Hamburg vào thứ Hai và chỉ số niềm tin doanh nghiệp của Viện Ifo vào thứ Ba. Cả hai được dự đoán sẽ cho thấy mức cải thiện so với tháng trước. Còn nhớ chỉ số Ifo của tháng 2 không thay đổi so với tháng 1, phản ánh tâm lý hoài nghi của giới doanh nghiệp về triển vọng tăng trưởng kinh tế.
Nhưng gần đây tâm lý đã tích cực hơn. Các lãnh đạo doanh nghiệp được khích lệ bởi các bước đi táo bạo của Friedrich Merz, người sắp trở thành thủ tướng. Cải cách lớn nhất của ông — miễn trừ chi tiêu quốc phòng khỏi giới hạn ngân sách nghiêm ngặt theo hiến pháp Đức và thành lập quỹ đầu tư hạ tầng trị giá 500 tỷ euro — đã được thông qua ở cả hai viện quốc hội vào tuần trước. Họ hy vọng các cải cách cơ cấu cần thiết khác sẽ sớm được tiến hành và nước Đức cuối cùng sẽ thoát khỏi suy thoái. Chính phủ liên minh của ông Merz dự kiến sẽ sẵn sàng nhậm chức ngay sau lễ Phục Sinh.
