Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Donald Trump đã cách chức Mike Waltz khỏi vị trí cố vấn an ninh quốc gia của Mỹ và tạm thời bổ nhiệm ngoại trưởng Marco Rubio thay thế. Ông Waltz bị chỉ trích dữ dội sau khi vô tình thêm tổng biên tập của tạp chí Atlantic vào nhóm chat trên ứng dụng nhắn tin Signal, trong đó các quan chức thảo luận về kế hoạch không kích Yemen. Ông Trump nói rằng ông Waltz “đã làm việc chăm chỉ” và đề cử ông làm đại sứ tiếp theo của Mỹ tại Liên Hợp Quốc.
Đảng Reform UK được cho là đã vượt qua đảng Lao động cầm quyền của Anh chỉ với bốn phiếu trong lần kiểm phiếu đầu tiên của cuộc bầu cử bổ sung tại khu vực Runcorn và Helsby. Một cuộc kiểm phiếu lại đang được tiến hành. Nếu được xác nhận, đây sẽ là một chiến thắng lớn cho đảng Reform theo đường lối cực hữu, do Nigel Farage – kiến trúc sư của Brexit – lãnh đạo. Đảng Lao động từng nắm đa số lớn tại khu vực này. Kiểm phiếu cũng đang được tiến hành cho các cuộc bầu cử hội đồng địa phương và thị trưởng tại Anh.
Bộ thương mại Trung Quốc cho biết họ đang “đánh giá” các đề xuất gần đây từ các quan chức Mỹ về việc bắt đầu đàm phán thương mại. Bộ này cho rằng nếu Mỹ “muốn đàm phán thì phải thể hiện sự chân thành và sẵn sàng sửa chữa các hành vi sai trái của mình” bằng cách dỡ bỏ “các mức thuế đơn phương.” Ông Trump đã áp thuế 145% lên Trung Quốc vào tháng 4; Trung Quốc đáp trả với mức thuế 125% lên hàng nhập khẩu từ Mỹ.
Giám đốc điều hành Tim Cook của Apple cho biết cuộc chiến thương mại do ông Donald Trump khởi xướng sẽ khiến chi phí của công ty tăng thêm khoảng 900 triệu USD trong quý hiện tại. Gã khổng lồ công nghệ này đã chuyển một phần hoạt động sản xuất sang Ấn Độ và Việt Nam, nhưng phần lớn sản phẩm vẫn được sản xuất tại Trung Quốc. Amazon cũng than phiền về chi phí từ thuế quan khi đưa ra dự báo lợi nhuận kém lạc quan.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, cho biết một thỏa thuận khoáng sản vốn được chờ đợi từ lâu với Mỹ đã “thay đổi đáng kể” trong quá trình đàm phán và giờ đây là một “quan hệ đối tác thực sự bình đẳng.” Ông nói rằng thỏa thuận là kết quả từ cuộc gặp của ông với ông Trump tại Vatican dịp tang lễ của Giáo hoàng Francis. Trước đó, ông Zelensky đã kêu gọi các đồng minh gây thêm “áp lực” lên Nga để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn.
Tổng thống lâm thời của Hàn Quốc, Han Duck-soo, đã từ chức giữa những tin đồn ông có thể tranh cử cho một nhiệm kỳ tổng thống chính thức vào tháng tới. Trong khi đó, Tòa án Tối cao đã lật lại phán quyết trắng án đối với Lee Jae-myung, ứng viên hàng đầu, liên quan đến các cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Hàn Quốc rơi vào khủng hoảng chính trị kể từ khi ông Yoon Suk Yeol, người vừa bị phế truất, tìm cách áp đặt một lệnh thiết quân luật thất bại hồi tháng 12.
Một thẩm phán tại Texas đã phán quyết rằng chính quyền Trump không thể sử dụng một đạo luật từ thế kỷ 18 để trục xuất người nhập cư Venezuela. Một số thẩm phán khác đã chất vấn quy trình của chính phủ – chẳng hạn như yêu cầu chính phủ phải thông báo trước cho người bị trục xuất – nhưng chưa ai đặt vấn đề về việc sử dụng Đạo luật Kẻ thù Ngoại bang, vốn cho phép nhánh hành pháp trục xuất “những kẻ xâm lược từ nước ngoài.” Thẩm phán cho rằng nhánh hành pháp đã vi phạm “ngôn từ rõ ràng” trong đạo luật.
Con số trong ngày: lưới điện Tây Ban Nha đột ngột mất 15 gigawatt sau giữa trưa ngày 28 tháng 4.
TIÊU ĐIỂM
“Vàng lỏng” của Donald Trump gặp rắc rối
“Vàng lỏng” là cách Donald Trump gọi dầu mỏ. Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, chính quyền của ông đã nhanh chóng bãi bỏ quy định và cải cách ngành năng lượng nhằm thúc đẩy các công ty dầu khí Mỹ tăng sản lượng. Song mọi chuyện không suôn sẻ như vậy. ExxonMobil và Chevron — hai “ông lớn” của ngành dầu khí Mỹ (cùng với Shell của Anh) — sẽ công bố kết quả kinh doanh quý vào thứ Sáu sau những con số đáng thất vọng từ các đối thủ châu Âu là BP và TotalEnergies.
Bất chấp sự hậu thuẫn của ông Trump, giới phân tích dự đoán lợi nhuận ảm đạm và triển vọng còn u ám hơn cho các tập đoàn khổng lồ này. Ngành năng lượng có khả năng trở thành lĩnh vực hoạt động kém nhất trong chỉ số S&P 500 năm nay. Thủ phạm chính là giá dầu, hiện đã giảm gần xuống mức 60 USD/thùng so với mức trung bình trên 80 USD/thùng trong năm 2024. Nguyên nhân là vì nhóm OPEC đã đẩy mạnh cung ứng ra thị trường trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy yếu, và còn báo hiệu sẽ tiếp tục xả hàng trong thời gian tới.
Nền kinh tế của Trump không vận hành trơn tru
Thị trường lao động Mỹ đang có dấu hiệu chững lại. Dữ liệu GDP công bố hôm thứ Tư cho thấy nền kinh tế đã suy giảm lần đầu tiên trong ba năm. Hôm nay Cục Thống kê Lao động sẽ công bố báo cáo việc làm tháng 4, được nhiều người cho là không khả quan.
Khảo sát của Bloomberg với các nhà kinh tế cho thấy họ kỳ vọng chỉ có 125.000 việc làm mới được tạo ra — giảm từ mức 228.000 của tháng 3. Một phần nguyên nhân là do Elon Musk, khi Cơ quan Hiệu quả Chính phủ của ông cắt giảm việc làm trong khu vực công. Song vì nhiều nhân viên ra đi theo diện tự nguyện nhận bồi thường, các con số sa thải có thể sẽ chưa được phản ánh đầy đủ cho đến cuối năm nay. Các doanh nghiệp tư nhân cũng có thể đã giảm tốc tuyển dụng, khi họ chuẩn bị ứng phó với suy thoái do thuế quan của ông Trump gây ra.
Dù vậy, bức tranh tổng thể có thể không quá bi quan. Các nhà phân tích dự đoán tỷ lệ thất nghiệp sẽ giữ nguyên ở mức 4,2%, cho thấy thị trường lao động đang “hạ nhiệt” chứ chưa “sụp đổ.”
Nạn đói lan dần ở Gaza
Vào thứ Sáu, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) sẽ kết thúc một tuần điều trần về cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza. Hai tháng đã trôi qua kể từ khi Israel áp đặt lệnh cấm hoàn toàn việc đưa thực phẩm, thuốc men, và các nhu yếu phẩm khác vào khu vực. Tình hình hiện rất nghiêm trọng. Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) đã cạn kiệt thực phẩm để cung cấp cho các bếp ăn từng phục vụ hàng trăm nghìn suất ăn nóng mỗi ngày. Tất cả 25 tiệm bánh do Liên Hợp Quốc hỗ trợ đều đã đóng cửa. Khí đốt để nấu nướng thì khan hiếm, buộc người dân phải nhặt củi, gỗ vụn hoặc rác để đốt.
Ammar Hijazi, đại sứ Palestine tại Hà Lan, nói với tòa rằng Israel đang biến Gaza thành một “ngôi mộ tập thể.” Israel từ chối tham gia phiên điều trần, với bộ trưởng ngoại giao gọi đây là một “gánh xiếc.” Dù phán quyết của ICJ không mang tính ràng buộc, Israel sớm muộn cũng sẽ phải quyết định có nên dỡ bỏ lệnh cấm viện trợ hay không. Các chính trị gia vẫn khăng khăng từ chối, vì cho rằng viện trợ sẽ giúp Hamas. Song quân đội Israel đang âm thầm kêu gọi chính phủ thay đổi quan điểm.
Lạm phát châu Âu gần chạm mục tiêu
Triển vọng kinh tế châu Âu đang dần trở nên ảm đạm. Đức đã hạ dự báo tăng trưởng năm 2025 từ 0,3% xuống 0%. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng giảm dự báo tăng trưởng của khu vực đồng euro trong năm 2025 xuống còn 0,8%. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) chắc chắn sẽ cân nhắc bối cảnh tăng trưởng yếu này khi xem xét khả năng cắt giảm lãi suất vào đầu tháng 6. ECB cũng sẽ xem xét kỹ số liệu lạm phát tháng 4, dự kiến công bố vào thứ Sáu.
Dữ liệu cấp quốc gia hiện cho thấy lạm phát toàn khu vực euro có thể đạt 2% trong tháng 4 — đúng với mục tiêu của ECB. Giá năng lượng giảm đã kéo lạm phát chung trong tháng 3 xuống còn 2,2%. Tuy nhiên, lạm phát dịch vụ mới chỉ giảm nhẹ từ tháng 2 và vẫn duy trì trên 3%. Nhiều khả năng mức này sẽ chưa giảm ngay do năm nay kỳ nghỉ lễ Phục sinh đến muộn. May mắn thay, ECB sẽ có một loạt dữ liệu mới vào tháng 5 — kịp cho cuộc họp chính sách tiếp theo.
