23/08/1861: Điệp viên Hợp bang miền Nam Rose O’Neal Greenhow bị bắt

Nguồn: Confederate spy Rose O’Neal Greenhow is arrested, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1861, Allan Pinkerton, người đứng đầu cơ quan mật vụ mới của chính phủ Liên bang Mỹ, đã ra lệnh quản thúc tại gia Rose O’Neal Greenhow, điệp viên của phe Hợp bang miền Nam, tại Washington, D.C.

Greenhow là một góa phụ giàu có sống tại Washington vào thời điểm nội chiến nổ ra. Bà có nhiều mối quan hệ ở thủ đô và đặc biệt thân thiết với Thượng nghị sĩ Henry Wilson của Massachusetts. Người phụ nữ gốc Maryland này công khai ủng hộ chính nghĩa của miền Nam, và đã sớm xây dựng được một mạng lưới gián điệp hùng mạnh. Continue reading “23/08/1861: Điệp viên Hợp bang miền Nam Rose O’Neal Greenhow bị bắt”

Nga và Ukraine vẫn xa cách như xưa 

Nguồn: Ivo H. Daalder, Russia and Ukraine Are as Far Apart as Ever,” Foreign Policy, 19/08/2025 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng 

Bất chấp những nỗ lực của Trump, đàm phán sẽ chỉ diễn ra khi cả hai bên đều tin rằng lợi ích của họ sẽ được phục vụ tốt hơn bằng đối thoại thay vì chiến đấu. 

Nếu có điều gì đó để nói về Donald Trump, thì đó là ông không hề né tránh các cuộc gặp quan trọng. Với sự tự tin tuyệt đối vào khả năng buộc người khác phải theo ý mình, Tổng thống Mỹ đã dành vài ngày qua để tiếp xúc với các nhà lãnh đạo của cả hai phe trong cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, nhằm nỗ lực chấm dứt cuộc chiến tàn khốc nhất ở châu Âu kể từ năm 1945.  Continue reading “Nga và Ukraine vẫn xa cách như xưa “

21/08/1944: Những phác thảo ban đầu cho việc thành lập Liên Hiệp Quốc

Nguồn: The seeds of the United Nations are planted, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1944, các đại diện từ Mỹ, Anh, Liên Xô, và Trung Quốc đã nhóm họp tại khu điền trang Dumbarton Oaks ở Georgetown, Washington, D.C., để xây dựng những nguyên tắc chính thức cho một tổ chức sẽ đảm bảo an ninh tập thể trên toàn thế giới – tổ chức này sau đó trở thành Liên Hợp Quốc. Continue reading “21/08/1944: Những phác thảo ban đầu cho việc thành lập Liên Hiệp Quốc”

Trung Quốc đang tận hưởng Trump 2.0 

Nguồn: Yun Sun (Tôn Vân), “China Is Enjoying Trump 2.0,” Foreign Affairs, 15/08/2025 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng 

Thương chiến đang giúp Bắc Kinh chuẩn bị cho cạnh tranh dài hạn như thế nào? 

Sau chiến thắng của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, giới hoạch định chính sách và giới tinh hoa trí thức Trung Quốc đã lo ngại điều tồi tệ nhất sẽ xảy ra với quan hệ Mỹ-Trung. Nỗi cay đắng và tổn thương từ cuộc thương chiến của chính quyền Trump đầu tiên vẫn còn ám ảnh Bắc Kinh. Và với nền kinh tế vốn đã trì trệ cùng những điểm yếu rõ ràng từ sự phụ thuộc lẫn nhau về thương mại, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã chuẩn bị cho điều mà nhiều chuyên gia đã gọi một cách riêng tư là “cơn bão chưa từng có trong lịch sử” có thể hủy hoại quan hệ song phương.  Continue reading “Trung Quốc đang tận hưởng Trump 2.0 “

Zelensky trong hang cọp

Nguồn: Gideon Rachman, “Zelenskyy in the lion’s den,” Financial Times, 17/08/2025 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Các nhà lãnh đạo châu Âu cần đưa Trump ra khỏi con đường nguy hiểm mà Putin đã vạch sẵn.

Ký ức về chuyến đi thất bại của Volodymyr Zelensky tới Phòng Bầu dục lần gần đây nhất sẽ ám ảnh chuyến thăm Nhà Trắng sắp tới của Tổng thống Ukraine vào thứ Hai 18/08.

Cuộc tranh cãi nảy lửa được truyền hình trực tiếp giữa Zelensky và Donald Trump hồi tháng 2 đã trở thành một điểm thấp đáng báo động cho cả Mỹ và liên minh phương Tây. Đó cũng là một khoảnh khắc cực kỳ nguy hiểm cho sự nghiệp của Ukraine. Continue reading “Zelensky trong hang cọp”

19/08/1812: Tàu Constitution được mệnh danh là Old Ironsides

Nguồn: Old Ironsides earns its name, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, trong Chiến tranh năm 1812, khinh hạm Constitution của Hải quân Mỹ đã đánh bại khinh hạm Guerrière của Anh trong một trận hải chiến ác liệt ngoài khơi bờ biển Nova Scotia. Các nhân chứng khẳng định rằng những viên đạn của Anh chỉ nảy bật ra khỏi mạn tàu Constitution, như thể con tàu được làm bằng sắt chứ không phải gỗ. Đến cuối chiến tranh, “Old Ironsides” (Sườn thép già) đã phá hủy hoặc bắt giữ thêm bảy tàu Anh nữa. Chiến thắng của USS Constitution trước Hải quân Hoàng gia Anh được cho là bất khả chiến bại đã mang lại một sự khích lệ tinh thần to lớn cho nền cộng hòa non trẻ của Mỹ. Continue reading “19/08/1812: Tàu Constitution được mệnh danh là Old Ironsides”

Hội nghị chống Mỹ tại Thiên Tân sẽ diễn ra sau thượng đỉnh Trump-Putin tại Alaska

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Anti-US summit in Tianjin to follow Trump-Putin Alaska meeting,” Nikkei Asia, 14/08/2025 

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng 

Lập trường chống lại Ấn Độ của Washington là “món quà trời cho” đối với các nhà đàm phán thương mại Trung Quốc. 

Trung Quốc đang chuẩn bị phô trương sức mạnh quân sự bằng một cuộc duyệt binh lớn tại Bắc Kinh vào ngày 03/09, nhân kỷ niệm 80 năm chiến thắng trong “cuộc kháng chiến của nhân dân Trung Quốc chống lại sự xâm lược của Nhật Bản và chủ nghĩa phát xít trên toàn thế giới.” 

Theo các phương tiện truyền thông chính thức của Trung Quốc, buổi diễn tập tại thủ đô nước này đã bắt đầu vào tối thứ Bảy ngày 09/08 và kéo dài đến tận sáng Chủ Nhật, với khoảng 22.000 người tham gia.  Continue reading “Hội nghị chống Mỹ tại Thiên Tân sẽ diễn ra sau thượng đỉnh Trump-Putin tại Alaska”

17/08/1877: Billy the Kid sát hại nạn nhân đầu tiên

Nguồn: Billy the Kid kills his first man, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1877, khi mới chỉ là một thiếu niên, Billy the Kid đã làm bị thương một thợ rèn ở Arizona, người đã tử vong vào ngày hôm sau. Ông được xem là nạn nhân đầu tiên của tên cướp khét tiếng này.

Cho đến nay, số lượng người mà Billy giết vẫn chưa được xác định. Billy được cho là từng tuyên bố rằng hắn đã giết 21 người – “Mỗi năm trong cuộc đời tôi là một người.” Tuy nhiên, một nguồn tin đáng tin cậy vào thời bấy giờ ước tính tổng số nạn nhân trên thực tế là khoảng chín: gồm bốn người do hắn sát hại và năm người có sự trợ giúp của những kẻ khác. Những tên cướp miền Tây khác thời đó còn nguy hiểm hơn nhiều. Ví dụ, John Wesley Hardin được cho là đã giết hơn 20 người và con số thật có thể lên tới 40. Continue reading “17/08/1877: Billy the Kid sát hại nạn nhân đầu tiên”

16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh

Nguồn: U.S. surrenders Fort Detroit to the British, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1812, trong Chiến tranh năm 1812, Tướng Mỹ William Hull đã giao nộp Pháo đài Detroit và lực lượng của mình cho Anh mà không cần chiến đấu. Hull, một cựu chiến binh 59 tuổi của Cách mạng Mỹ, đã mất hết hy vọng bảo vệ pháo đài sau khi chứng kiến lực lượng hùng hậu của Anh và người Mỹ bản địa tập trung bên ngoài tường thành Detroit. Vị tướng cũng lo lắng vì sự hiện diện của con gái và các cháu mình bên trong pháo đài. Continue reading “16/08/1812: Mỹ từ bỏ Pháo đài Detroit cho Anh”

Hồi kết của răn đe hạt nhân?

Nguồn: Sam Winter-Levy và Nikita Lalwani, “The End of Mutual Assured Destruction?”, Foreign Affairs, 07/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Trí tuệ nhân tạo có ý nghĩa gì đối với khả năng răn đe hạt nhân?

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm gần đây đã khiến nhiều nhà phân tích cho rằng nó sẽ làm đảo lộn chính trị quốc tế cũng như cán cân quyền lực quân sự. Một số thậm chí còn đi xa hơn khi tuyên bố – như lời các nhà công nghệ Dan Hendrycks, Eric Schmidt, và Alexandr Wang – rằng các hệ thống AI tiên tiến có thể “thiết lập sự thống trị và kiểm soát hoàn toàn từ một quốc gia, khiến số phận của các đối thủ phụ thuộc vào ý muốn của quốc gia đó.” Continue reading “Hồi kết của răn đe hạt nhân?”

14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp

Nguồn: Pitching ace Bob Gibson throws first no-hitter, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1971, huyền thoại ném bóng Bob Gibson của đội St. Louis Cardinals đã thực hiện cú ném không cho đối phương ghi điểm (no-hitter) đầu tiên trong sự nghiệp lẫy lừng của mình. Những pha bóng xuất sắc của Gibson đã giúp đội của ông giành chiến thắng 11-0 trước đội Pittsburgh Pirates. Continue reading “14/08/1971: Bob Gibson có cú ném nổi tiếng đầu tiên trong sự nghiệp”

Trump, Putin, và tương lai của Ukraine

Nguồn: Gideon Rachman, “Trump, Putin and the future of Ukraine,” Financial Times, 11/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Mối nguy đối với cả Kyiv và Châu Âu là họ sẽ mất đi tầm nhìn chiến lược về nơi họ muốn đến.

Hiệp định Munich năm 1938 thường được cho là một cách diễn đạt mơ hồ cho sự thất bại trong việc chống lại các lãnh đạo chuyên chế. Hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra vào thứ Sáu tuần này tại Alaska lại có một điểm tương đồng chính xác với Munich. Khi xưa, chính phủ Czech đã không có đại diện tại bàn đàm phán, bởi Hitler, Chamberlain, Mussolini, và Daladier đã đồng ý về một thỏa thuận chia cắt đất nước họ. Continue reading “Trump, Putin, và tương lai của Ukraine”

Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump

Nguồn: Syrus Solo Jin, “With Territory Comes Torment,” Foreign Policy, 08/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lịch sử đã để lại những bài học đắt giá cho tham vọng bành trướng của Trump.

Tháng 12/1899, John Barrett, cựu đại sứ Mỹ tại Xiêm (ngày nay là Thái Lan), người từng dành nhiều tháng đi theo hạm đội Hải quân Mỹ đã đánh bại hạm đội Tây Ban Nha ở Philippines, viết trên tờ New York Times: “Chúng ta hiện đã đủ mạnh để lên tiếng trong thương mại và chính trị của toàn bộ Thái Bình Dương.” Barrett lập luận rằng việc giành được một phần lãnh thổ của Philippines “sẽ khiến chúng ta không chỉ trở thành cường quốc tối cao của Thái Bình Dương, mà còn của toàn thế giới.” Continue reading “Những bài học lịch sử đắt giá cho tham vọng lãnh thổ của Trump”

Về người kế nhiệm Tập Cận Bình

Nguồn: Tyler Jost và Daniel C. Mattingly, “After Xi,” Foreign Affairs, 04/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vấn đề kế nhiệm đang che khuất tương lai và làm xáo trộn hiện tại của Trung Quốc.

Trong hơn một thập kỷ, chính trị Trung Quốc đã được định hình bởi một người duy nhất: Tập Cận Bình. Kể từ khi lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào năm 2012, ông đã tự biến mình thành một nhà lãnh đạo cứng rắn. Ông tái thiết giới tinh hoa của đảng thông qua một cuộc thanh trừng và trấn áp tham nhũng trên diện rộng. Ông kiềm chế xã hội dân sự và đàn áp bất đồng chính kiến. Ông cũng tái tổ chức và hiện đại hóa quân đội. Và ông đã củng cố vai trò của nhà nước trong nền kinh tế. Continue reading “Về người kế nhiệm Tập Cận Bình”

12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời

Nguồn: James Bond creator Ian Fleming dies, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1964, nhà văn kiêm nhà báo người Anh Ian Fleming, người đứng sau James Bond, điệp viên hư cấu nổi tiếng nhất thế giới, đã qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 56 tại Kent, Anh. Loạt tiểu thuyết của Fleming về Điệp viên 007 hào hoa, một phần dựa trên những trải nghiệm đời thực của tác giả, đã tạo nên một trong những loạt phim ăn khách nhất lịch sử.

Ian Lancaster Fleming sinh ra trong một gia đình khá giả ở London vào ngày 29/05/1908. Khi trưởng thành, ông làm phóng viên nước ngoài, môi giới chứng khoán, rồi sau đó là trợ lý riêng cho giám đốc tình báo hải quân Anh trong Thế chiến II – và tất cả những trải nghiệm này đã trở thành chất liệu cho các tiểu thuyết Bond của ông. Continue reading “12/08/1964: Tác giả James Bond, Ian Fleming, qua đời”

Các tướng về hưu trở thành tâm điểm chú ý tại Trung Quốc

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Retired generals return to spotlight at military’s birthday bash,” Nikkei Asia, 07/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Áp lực đang gia tăng đối với Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc trong bối cảnh hỗn loạn trong Hải quân.

Bộ trưởng Quốc phòng Đổng Quân hẳn đã cảm thấy như đang ngồi trên đống lửa khi ông có bài phát biểu tại một buổi tiệc chiêu đãi lớn của quân đội.

Sự kiện này được tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 31/07 vừa qua, để kỷ niệm 98 năm ngày thành lập Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Continue reading “Các tướng về hưu trở thành tâm điểm chú ý tại Trung Quốc”

10/08/2003: Nhiệt độ tại Anh lần đầu tiên chạm ngưỡng 38 độ C

Nguồn: Temperatures in U.K. top 100 F for first time during European heat wave, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày 10 tháng 8 năm 2003, Anh ghi nhận nhiệt độ lần đầu tiên chạm ngưỡng 1000 F (gần 380 C). Trong suốt tháng đó, một đợt nắng nóng gay gắt đã càn quét khắp châu Âu, cướp đi sinh mạng của hơn 35.000 người.

Tháng 08/2003 đã trở thành tháng 8 nóng nhất từng được ghi nhận ở Bắc bán cầu, phá vỡ mọi kỷ lục trước đó về số ca tử vong liên quan đến nắng nóng. Pháp là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với gần 15.000 nạn nhân, tiếp theo là Đức, với khoảng 7.000 người thiệt mạng. Hàng nghìn người cũng tử vong ở Tây Ban Nha và Ý. Phần lớn nạn nhân là người già, trẻ nhỏ, hoặc người mắc bệnh mãn tính. Continue reading “10/08/2003: Nhiệt độ tại Anh lần đầu tiên chạm ngưỡng 38 độ C”

09/08/1877: Người Nez Perce chiến đấu trong Trận Big Hole

Nguồn: Nez Perce fight Battle of the Big Hole, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1877, sau khi từ chối yêu cầu của chính phủ về việc chuyển đến khu dành riêng cho người bản địa (reservation), một nhóm nhỏ người Nez Perce đã đụng độ với Quân đội Mỹ gần Sông Big Hole ở Montana.

Cuộc xung đột giữa chính phủ Mỹ và người Nez Perce là một trong những cuộc chiến bi thảm nhất trong số nhiều cuộc chiến của người bản địa ở thế kỷ 19. Kể từ cuộc tiếp xúc đầu tiên của bộ lạc với các nhà thám hiểm Meriwether Lewis và William Clark, người Nez Perce hiền hòa đã nhanh chóng kết bạn và hợp tác với người Mỹ. Thậm chí, khi hàng đoàn người định cư da trắng bắt đầu tràn vào quê hương của họ dọc theo Sông Snake (mà ngày nay là vùng biên giới giữa các tiểu bang Oregon, Washington, và Idaho), hầu hết người Nez Perce vẫn bình thản chuyển đến khu dành riêng. Continue reading “09/08/1877: Người Nez Perce chiến đấu trong Trận Big Hole”

Theo đuổi Chủ nghĩa Hiện thực, Mỹ từ bỏ dân chủ, nhân quyền trong đối ngoại

Nguồn: Daniel Fried, “Kissinger, Brzezinski, and the Promise of Realism,” Foreign Policy, 01/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Chủ nghĩa hiện thực hoài nghi vẫn có ảnh hưởng cho đến ngày nay, nhưng có một mô hình để dung hòa giữa quyền lực và giá trị.

Chính quyền Trump đã tiếp tục loại bỏ các yếu tố nhân quyền và dân chủ khỏi chính sách đối ngoại của mình. Vào ngày 17/07, Ngoại trưởng Marco Rubio được cho là đã chỉ thị các nhà ngoại giao Mỹ ở nước ngoài ngừng bình luận về tính công bằng của các cuộc bầu cử nước ngoài, và chỉ đơn giản chúc mừng những người chiến thắng. Điều này đã đi ngược lại với thông lệ hàng thập kỷ qua của Mỹ, trong đó Washington thường xuyên bày tỏ sự phản đối đối với các cuộc bầu cử bị đánh cắp hoặc mang tính hình thức. Continue reading “Theo đuổi Chủ nghĩa Hiện thực, Mỹ từ bỏ dân chủ, nhân quyền trong đối ngoại”

07/08/1956: Chuỗi vụ nổ bí ẩn xảy ra ở Colombia

Nguồn: Mysterious explosions in Colombia, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1956, bảy xe tải chở đạn và thuốc nổ của quân đội đã phát nổ tại Cali, Colombia, khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương. Cho đến nay, nguyên nhân vụ nổ vẫn còn là một bí ẩn.

Ngày hôm trước, 20 xe tải chở đầy thuốc nổ đã khởi hành từ thành phố Buenaventura của Colombia. Sau khi dừng lại ở Cali, 13 xe đã tiếp tục hướng đến Bogota, thủ đô của Colombia, trong khi 7 chiếc còn lại đang trên đường đến các điểm đến khác và đỗ ở trung tâm thành phố Cali qua đêm. Continue reading “07/08/1956: Chuỗi vụ nổ bí ẩn xảy ra ở Colombia”