Tag: Nguyễn Thị Kim Phụng

Sau làn sóng biểu tình, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với Nepal?

Nguồn: Deepak Adhikari, “After protests, what’s next for Nepal? 5 things to know,” Nikkei Asia, 10/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Khoảng trống lãnh đạo và việc các đảng mất đi tính chính danh đã làm phức tạp quá trình đàm phán.

Nepal đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất trong nhiều năm sau khi một phong trào do thanh niên lãnh đạo bùng phát thành bạo lực trên toàn quốc, khiến hơn 20 người thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương. Continue reading “Sau làn sóng biểu tình, điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với Nepal?”

11/09/2001: Tấn công khủng bố nhắm vào nước Mỹ

Nguồn: Attack on America, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2001, lúc 8:46 sáng thứ Ba trời trong, một chiếc Boeing 767 của hãng hàng không American Airlines chở 20.000 gallon nhiên liệu phản lực đã đâm vào tòa tháp phía bắc của Trung tâm Thương mại Thế giới tại Thành phố New York. Vụ va chạm để lại một lỗ hổng lớn, gây hỏa hoạn gần tầng 80 của tòa nhà chọc trời 110 tầng, khiến hàng trăm người thiệt mạng ngay lập tức và hàng trăm người khác bị mắc kẹt ở các tầng cao hơn. Continue reading “11/09/2001: Tấn công khủng bố nhắm vào nước Mỹ”

Tại sao Mỹ nên liên minh với Ấn Độ?

Nguồn: Kurt M. Campbell và Jake Sullivan, “The Case for a U.S. Alliance With India,” Foreign Affairs, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Washington nên kéo New Delhi lại gần hơn, chứ không phải đẩy ra xa hơn.

Thuế quan, việc mua dầu của Nga, và những căng thẳng mới liên quan đến Pakistan đã khiến quan hệ Mỹ-Ấn nhanh chóng xấu đi một cách đáng tiếc, với đầy những lời chỉ trích công khai. Trong lúc Washington và New Delhi đánh giá tình hình, điều cần thiết là phải nhớ lại lý do tại sao Ấn Độ nổi lên như một trong những đối tác toàn cầu quan trọng nhất của Mỹ trong thế hệ qua. Và cũng đã đến lúc cần xem xét cách củng cố quan hệ vốn là một trong những điểm sáng hiếm hoi của sự đồng thuận lưỡng đảng tại Washington, nơi rõ ràng đang thiếu sự thống nhất trong mục tiêu quốc tế. Continue reading “Tại sao Mỹ nên liên minh với Ấn Độ?”

Ngoại giao pháo hạm của Trump là chưa từng có tiền lệ

Nguồn: Christopher Sabatini, “Trump’s Gunboat Diplomacy Enters Uncharted Waters,” Foreign Policy, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Việc đánh chìm một chiếc thuyền nhỏ mà Tổng thống Mỹ cho là đang chở theo ma túy đã vi phạm quy trình truyền thống.

Ngày 02/09 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Hải quân Mỹ vừa đánh chìm một chiếc thuyền nhỏ trên vùng biển quốc tế và khẳng định 11 hành khách trên tàu là thành viên băng đảng vận chuyển ma túy. Trump và Ngoại trưởng Marco Rubio ca ngợi cuộc tấn công này là bằng chứng cho cam kết của chính quyền trong cuộc chiến ngăn ma túy xâm nhập vào Mỹ. Tuy nhiên, chiến dịch này thực chất đã vi phạm quy trình truyền thống, yêu cầu xác minh và thu giữ hàng hóa trên tàu cũng như giam giữ nhân viên, vốn là nhiệm vụ thường do Lực lượng Tuần duyên thực hiện, làm dấy lên những nghi ngờ về sứ mệnh thực sự của các chiến dịch hải quân Mỹ ngoài khơi bờ biển Venezuela. Continue reading “Ngoại giao pháo hạm của Trump là chưa từng có tiền lệ”

Tại sao Trung Quốc xuất khẩu cơ sở hạ tầng AI, mà không phải chất bán dẫn?

Nguồn: Ho Ting (Bosco) Hung và Moritz von Knebel, “Building the Pipeline: Why China Exports AI Infrastructure, Not Semiconductors,” The Diplomat, 01/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Thành công trong xuất khẩu chất bán dẫn của Trung Quốc không chỉ phụ thuộc vào khả năng đáp ứng, mà còn là tạo ra cầu về chip trên khắp phương Nam toàn cầu.

Năng lực tính toán, chứ không phải dữ liệu, chính là dầu mỏ mới. Trong lúc thế giới chạy đua phát triển các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng lớn mạnh, việc nắm vững công nghệ thiết kế và sản xuất các dòng chip tiên tiến, nhỏ gọn đã trở thành chìa khóa để giành chiến thắng trong cuộc đua công nghệ toàn cầu. Như một minh chứng cho động lực này, chính phủ Mỹ đã áp dụng một loạt các biện pháp hạn chế, từ thuế quan đơn thuần đến kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt, nhằm hạn chế tham vọng công nghệ của Trung Quốc. Continue reading “Tại sao Trung Quốc xuất khẩu cơ sở hạ tầng AI, mà không phải chất bán dẫn?”

09/09/1893: Con gái của Tổng thống Cleveland chào đời tại Nhà Trắng

Nguồn: President Cleveland’s child is born in the White House, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1893, Frances Folsom Cleveland, vợ của Tổng thống Grover Cleveland, đã sinh con gái Esther tại Nhà Trắng.

Ngày 02/06/1886, trong một buổi lễ thân mật được tổ chức tại Phòng Xanh của Nhà Trắng, Tổng thống Grover Cleveland đã kết hôn với Frances Folsom, con gái của cố luật sư và cũng là bạn của Cleveland, Oscar Folsom. Chỉ có chưa đầy 40 người có mặt để chứng kiến vị tổng thống 49 tuổi trao lời thề nguyện với Frances, người đã trở thành Đệ nhất Phu nhân trẻ nhất trong lịch sử nước Mỹ ở tuổi 21. Continue reading “09/09/1893: Con gái của Tổng thống Cleveland chào đời tại Nhà Trắng”

Cuộc diễu binh ở Bắc Kinh là chiến thắng ngoại giao của Kim Jong Un

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Kim Jong Un turns Beijing military parade into a diplomatic victory,” Nikkei Asia, 04/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lãnh đạo Triều Tiên được xếp ngang hàng với Vladimir Putin, người đã khiến Kim Jong Un thất vọng 4 tháng trước.

Trong một diễn biến bất ngờ, Kim Jong Un, nhà lãnh đạo ẩn dật của Triều Tiên, đã trở thành tâm điểm chú ý về ngoại giao trong cuộc diễu binh quân sự hoành tráng ở Bắc Kinh vào thứ Tư ngày 03/09.

Tại sự kiện quan trọng kỷ niệm 80 năm chiến thắng trong “cuộc kháng chiến chống quân Nhật xâm lược của nhân dân Trung Quốc,” Kim Jong Un đã đứng cạnh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên bục Thiên An Môn, còn Tổng thống Nga Vladimir Putin đứng bên cạnh Tập. Continue reading “Cuộc diễu binh ở Bắc Kinh là chiến thắng ngoại giao của Kim Jong Un”

07/09/1968: Người biểu tình phá rối cuộc thi Hoa hậu Mỹ

Nguồn: Protesters disrupt the Miss America Pageant, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1968, cuộc thi Hoa hậu Mỹ đã bị gián đoạn bởi các cuộc biểu tình vì nữ quyền. Đêm đó, 50 phụ nữ – mỗi người đại diện cho một tiểu bang của Mỹ – đã chuẩn bị để được hàng triệu ánh mắt trên khắp đất nước đánh giá vẻ đẹp của họ trong cuộc thi Hoa hậu Mỹ thường niên lần thứ 41. Nhưng năm nay, mọi chuyện sẽ rất khác.

Trong lúc các thí sinh bước lên sân khấu, những người biểu tình đã thả một tấm ga trải giường từ trên xà nhà xuống, mang theo dòng chữ “Giải phóng Phụ nữ” được in thật lớn. Họ hét lên “Không còn Hoa hậu Mỹ nữa!” ngay phía trên đám đông, trong cuộc biểu tình nhằm đầu tiên phản đối Hoa hậu Mỹ. Dù không bị camera ghi hình lại, nhưng tuyên bố của họ đã được đăng tải trên các tờ báo vào ngày hôm sau, theo đó đưa làn sóng nữ quyền thứ hai ra trước công chúng. Continue reading “07/09/1968: Người biểu tình phá rối cuộc thi Hoa hậu Mỹ”

06/09/1914: Trận Marne thứ nhất

Nguồn: First Battle of the Marne begins, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1914, ở vị trí cách Paris khoảng 48km về phía đông bắc, Tập đoàn quân số 6 của Pháp dưới sự chỉ huy của Tướng Michel-Joseph Manoury đã tấn công vào sườn phải của Tập đoàn quân số 1 Đức, chính thức phát động Trận Marne thứ nhất vào cuối tháng đầu tiên của Thế chiến I.

Sau khi xâm lược nước Bỉ trung lập và tiến vào miền đông bắc nước Pháp vào cuối tháng 08/1914, quân Đức đang trên đà tiến đến Paris, nhờ những chiến thắng khiến cho năm đạo quân của Pháp phải rút lui sau bốn “Trận chiến Biên giới” tại Lorraine, Ardennes, Charleroi, và Mons. Để đề phòng cuộc tấn công của quân Đức, chính phủ Pháp đã bổ nhiệm vị tướng 65 tuổi Joseph-Simon Gallieni làm thống đốc quân sự ở Paris. Dự đoán rằng quân Đức sẽ đến Paris vào ngày 05/09, Gallieni đã không chịu ngồi yên một chỗ và chờ đợi cuộc xâm lược. Ngay từ những ngày đầu tiên của tháng 9, ông đã thuyết phục được Tổng Tư lệnh Pháp, Joseph Joffre, gửi cho mình một đội quân – Tập đoàn quân số 6 của Manoury – từ chiến trường trở về bảo vệ thủ đô. Continue reading “06/09/1914: Trận Marne thứ nhất”

Nỗi sợ đã giết chết chủ nghĩa tự do như thế nào?

Nguồn: Stephen M. Walt, “How Fear Killed Liberalism,” Foreign Policy, 02/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Những lo lắng chính trị cứ ngày một chất chồng và thời kỳ lạc quan của công chúng đã chấm dứt.

Các học giả, chuyên gia, và chính trị gia vẫn thường đưa ra những dự đoán sai lầm, và một vài sai lầm trong số đó thực sự nghiêm trọng. Đối với tôi, dự đoán địa chính trị tệ nhất trong 50 năm qua chính là niềm tin sau Chiến tranh Lạnh rằng thế giới chắc chắn sẽ tiến tới một tương lai hòa bình, ngày càng tự do và thịnh vượng. Quan điểm này – được thể hiện qua tuyên bố nổi tiếng của Francis Fukuyama rằng nhân loại đã đạt đến “cáo chung của lịch sử,” nhưng ông không phải người duy nhất – cho rằng nền dân chủ sẽ tiếp tục lan rộng, các rào cản thương mại và đầu tư sẽ tiếp tục được cắt giảm vì lợi ích của tất cả mọi người, chủ nghĩa dân tộc sẽ suy yếu, biên giới sẽ ngày càng trở nên không còn quan trọng, các thể chế toàn cầu sẽ vào cuộc để giải quyết những vấn đề toàn cầu khó khăn nhất, và nguy cơ chiến tranh sẽ chỉ giới hạn ở một số ít các quốc gia bất hảo yếu kém và ngày càng không còn quan trọng với các nhà lãnh đạo vẫn chưa hiểu rõ thông điệp. Continue reading “Nỗi sợ đã giết chết chủ nghĩa tự do như thế nào?”

Khoảng trống lãnh đạo của Nhật Bản

Nguồn: Mireya Solís, “Tokyo’s Leadership Vacuum,” Foreign Affairs, 01/09/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Một Nhật Bản bị chia rẽ có ý nghĩa gì đối với Châu Á và Thế giới?

Trong thập kỷ qua, khi phần lớn thế giới trở nên hỗn loạn và bị nhấn chìm bởi chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa bảo hộ, và chủ nghĩa phi tự do, Nhật Bản đã trở thành một thế lực giúp duy trì sự ổn định cho trật tự quốc tế. Tokyo đã củng cố các quan hệ đối tác kinh tế dựa trên luật lệ; tăng cường hợp tác an ninh với các quốc gia cùng chí hướng, như Australia, Ấn Độ, và Philippines; và “giảm thiểu rủi ro” từ Trung Quốc trong khi vẫn duy trì cam kết với thương mại toàn cầu. Nhật Bản có thể đóng vai trò ổn định này là nhờ sự gắn kết chính trị và xã hội nội bộ, cũng như được hưởng lợi từ khả năng lãnh đạo mạnh mẽ, đáng chú ý nhất là trong nhiệm kỳ thứ hai của Thủ tướng Shinzo Abe, kéo dài từ năm 2012 đến năm 2020. Continue reading “Khoảng trống lãnh đạo của Nhật Bản”

04/09/2016: Mẹ Teresa được phong thánh

Nguồn: Mother Teresa becomes a saint, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2016, Mẹ Teresa, một nữ tu Công giáo La Mã đã cống hiến đời mình cho việc chăm sóc những người nghèo khổ ở Ấn Độ, đã chính thức được phong thánh là Mẹ Teresa Thành Calcutta, gần hai thập kỷ sau khi Mẹ qua đời vào ngày 05/09/1997.

Đức Giáo hoàng Francis đã tuyên bố Mẹ Teresa Thành Calcutta là một vị thánh của Giáo hội Công giáo La Mã trước hàng ngàn người tại Quảng trường Thánh Peter ở Thành phố Vatican – trong tiếng vỗ tay nồng nhiệt. Continue reading “04/09/2016: Mẹ Teresa được phong thánh”

Sau cú sốc chiến tranh, Iran đang khao khát thay đổi

Nguồn: Andrew England và Najmeh Bozorgmehr, “After the shock of war, Iranians yearn for change,” Financial Times, 27/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Bất chấp tâm trạng đoàn kết thời chiến ban đầu, người Iran trên khắp phổ chính trị tin rằng cuộc xung đột đã phơi bày những điểm yếu của hệ thống.

Vài giờ sau khi Israel ném bom khu phức hợp truyền hình nhà nước Iran, Abdollah Momeni, người từng nhiều lần bị giam giữ tại nhà tù Evin khét tiếng ở Tehran vì hoạt động chính trị, đã nhận được cuộc gọi từ một quan chức tình báo cấp cao của Iran.

Với việc các nhà lãnh đạo Iran tin rằng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang thúc đẩy thay đổi chế độ – một nỗi lo càng trở nên trầm trọng hơn sau vụ tấn công chết người vào các hãng truyền hình nhà nước – vị quan chức này muốn đảm bảo rằng Momeni sẽ không lợi dụng thời điểm này để đưa ra các tuyên bố chính trị. Continue reading “Sau cú sốc chiến tranh, Iran đang khao khát thay đổi”

Cuộc diễu binh của Trung Quốc là màn trình diễn ngoại giao mạnh mẽ

Nguồn: Deng Yuwen, “China’s Military Parade Is a Powerful Diplomatic Display,” Foreign Policy, 28/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tập Cận Bình đang cố gắng kết nối quá khứ, hiện tại, và tương lai.

Lễ diễu binh ngày 03/09 của Trung Quốc, được tổ chức nhằm kỷ niệm 80 năm kết thúc Chiến tranh Kháng chiến chống Nhật, sẽ là sự kiện thứ tư kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã hoàn toàn khác. Trong nước, Trung Quốc đang phải đối mặt với những khó khăn kinh tế, nhưng sức mạnh quân sự vẫn tiếp tục gia tăng. Còn ở nước ngoài, quan hệ với phương Tây – đặc biệt là Mỹ – ngày càng căng thẳng, trong khi trật tự quốc tế hậu chiến đang được tái định hình dưới áp lực của cuộc chiến Nga-Ukraine. Continue reading “Cuộc diễu binh của Trung Quốc là màn trình diễn ngoại giao mạnh mẽ”

02/09/1945: Việt Nam tuyên bố độc lập khỏi Pháp

Nguồn: Vietnam declares its independence from France, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1945, vài giờ sau khi Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II, Hồ Chí Minh, đảng viên cộng sản Việt Nam, đã tuyên bố Việt Nam độc lập khỏi Pháp. Bản tuyên ngôn của ông đã dẫn lại Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ với nội dung: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa đã cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc!” và đám đông khổng lồ tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội đã reo hò ủng hộ. Tuy nhiên, phải mất đến 30 năm thì giấc mơ về một nước Việt Nam thống nhất của Hồ Chí Minh mới trở thành hiện thực. Continue reading “02/09/1945: Việt Nam tuyên bố độc lập khỏi Pháp”

Quan hệ Nhật-Hàn ấm lên nhanh chóng khiến Trung Quốc lo lắng

Nguồn: Katsuji Nakazawa, “Rapidly warming Japan-South Korea ties leave China uneasy,” Nikkei Asia, 28/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Lee Jae Myung vẫn chưa phản hồi về lời mời tham dự lễ duyệt binh của Tập Cận Bình.

Dù từng nổi tiếng với lập trường cứng rắn đối với Nhật Bản, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung nay lại chọn quốc gia láng giềng châu Á này làm điểm đến cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên để tham dự cuộc họp song phương kể từ khi nhậm chức vào tháng 6.

Theo chính phủ Nhật Bản, tại cuộc hội đàm ở Tokyo vào thứ Bảy ngày 23/08, Thủ tướng Shigeru Ishiba và Lee đã bắt tay nhau và nhất trí “phát triển đáng kể” quan hệ. Continue reading “Quan hệ Nhật-Hàn ấm lên nhanh chóng khiến Trung Quốc lo lắng”

31/08/1997: Công nương Diana qua đời trong một vụ tai nạn xe hơi

Nguồn: Princess Diana dies in a car crash, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Ngay sau nửa đêm ngày này năm 1997, Diana, Công nương xứ Wales – người được trìu mến gọi là “Công nương của Nhân dân” – đã qua đời trong một vụ tai nạn xe hơi ở Paris. Khi đó, bà mới 36 tuổi. Bạn trai của bà, doanh nhân người Ai Cập Dodi Fayed, và người lái xe Henri Paul, cũng qua đời.

Công nương Diana là một trong những nhân vật công chúng được yêu thích nhất trên thế giới. Cái chết của bà đã khiến mọi người tiếc thương vô hạn. Những người đưa tang đã đến thăm Cung điện Kensington ngay sau tin dữ, đặt hoa tưởng niệm tại ngôi nhà nơi công nương, còn được gọi là Lady Di, sẽ không bao giờ trở về. Những chồng hoa chất đống kéo dài khoảng 9m từ cổng cung điện. Continue reading “31/08/1997: Công nương Diana qua đời trong một vụ tai nạn xe hơi”

30/08/1983: Người Mỹ gốc Phi đầu tiên bay vào không gian

Nguồn: Guion S. Bluford becomes the first African American to travel to space, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1983, Trung tá Không quân Guion S. Bluford đã trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên bay vào không gian khi tàu con thoi Challenger cất cánh trong sứ mệnh thứ ba. Đây là lần phóng ban đêm đầu tiên của con tàu, và nhiều người đã thức khuya để xem cảnh nó gầm rú cất cánh từ Mũi Canaveral, Florida, lúc 2:32 sáng.

Challenger dành tổng cộng sáu ngày trên không gian, trong thời gian đó, Bluford và bốn thành viên phi hành đoàn khác đã phóng một vệ tinh liên lạc cho chính phủ Ấn Độ, liên lạc với một vệ tinh liên lạc bị lạc, tiến hành các thí nghiệm khoa học, và thử nghiệm cánh tay robot của tàu con thoi. Ngay trước bình minh ngày 05/09, con tàu đã hạ cánh xuống Căn cứ Không quân Edwards ở California, hoàn thành sứ mệnh tàu con thoi hoàn hảo nhất cho đến thời điểm đó. Continue reading “30/08/1983: Người Mỹ gốc Phi đầu tiên bay vào không gian”

Đế chế mạng mới của Putin

Nguồn: Andrei Soldatov và Irina Borogan, “Putin’s New Cyber Empire,” Foreign Affairs, 25/08/2025

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Điện Kremlin đang đưa công nghệ Nga ra khắp thế giới như thế nào?

Cuối tháng 4/2024, Nikolai Patrushev, người đứng đầu Hội đồng An ninh Nga, đã chủ trì một cuộc họp tại St. Petersburg với sự tham dự của các quan chức an ninh hàng đầu từ các quốc gia châu Phi, châu Á, Mỹ Latinh, và Trung Đông. Cuộc họp xoay quanh vấn đề chủ quyền và an ninh thông tin – cách Điện Kremlin mô tả các công nghệ mạng được thiết kế để bảo vệ chống lại sự giám sát, ảnh hưởng, và can thiệp của phương Tây. Tuy nhiên, Patrushev còn có một thông điệp cụ thể hơn. Đứng cạnh Sergei Naryshkin, Giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại (SVR) của Điện Kremlin, Patrushev thông báo với khán giả rằng các công ty an ninh mạng hàng đầu của Nga có thể giúp các chính phủ kiểm soát không gian thông tin quốc gia. Continue reading “Đế chế mạng mới của Putin”

28/08/1774: Ngày sinh Thánh Elizabeth Ann Bayley

Nguồn: St. Elizabeth born in New York City, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1774, Elizabeth Ann Bayley đã chào đời tại Thành phố New York. Bà là người sáng lập trường Công giáo đầu tiên và cộng đồng tông đồ nữ đầu tiên tại Mỹ. Bà cũng là vị thánh đầu tiên sinh ra tại Mỹ được Giáo hội Công giáo La Mã phong chân phước.

Elizabeth Ann Bayley là con gái của một bác sĩ lỗi lạc, Richard Bayley, người từng là nhân viên y tế đầu tiên của Thành phố New York. Mẹ bà, Catherine, là con gái của một mục sư Giám nhiệm Anh giáo (Episcopal); bà đã qua đời trước sinh nhật lần thứ ba của Elizabeth, để lại ba cô con gái. Cha bà sau đó tái hôn và có thêm bốn người con. Continue reading “28/08/1774: Ngày sinh Thánh Elizabeth Ann Bayley”