Nguồn: “Reagan challenges Gorbachev to tear down the Berlin Wall,” History.com (truy cập ngày 11/6/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1987, trong một trong những bài phát biểu nổi tiếng nhất thời Chiến tranh Lạnh của Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan, ông đã thách lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev “phá đổ” Bức tường Berlin, biểu tượng của thời kỳ đàn áp của chủ nghĩa cộng sản ở một nước Đức bị chia cắt.
Năm 1945, sau thất bại của Đức trong Thế chiến II, thủ đô Berlin bị phân chia thành bốn khu vực, trong đó Mỹ, Anh, và Pháp kiểm soát miền Tây còn Liên Xô nắm quyền ở miền Đông nước Đức. Tháng 5 năm 1949, ba khu vực ở miền Tây hợp nhất thành Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức) còn miền Đông thành lập nên Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức) vào tháng 10 cùng năm.
Năm 1952, biên giới giữa hai miền đất nước bị đóng cửa và đến năm sau đó, người dân Đông Đức sẽ bị truy tố nếu rời khỏi đất nước mà không xin phép. Tháng 8 năm 1961, Bức tường Berlin được chính phủ Đông Đức dựng lên để ngăn cản công dân của họ chạy trốn sang Tây Đức. Trong giai đoạn từ năm 1949 cho đến khi Bức tường Berlin được xây dựng, ước tính có khoảng 2,5 triệu người dân Đông Đức đã bỏ chạy sang Tây Đức để tìm kiếm một cuộc sống ít bị áp bức hơn.
Năm 1987, đứng trước Bức tường Berlin, Tổng thống Reagan tuyên bố trước đám đông ở Tây Đức: “Có một dấu hiệu mà Liên Xô có thể đưa ra, một dấu hiệu không thể nhầm lẫn và sẽ thúc đẩy lý tưởng tự do và hòa bình.” Sau đó ông yêu cầu người đồng cấp Xô viết của mình: “Tổng Bí thư Gorbachev, nếu ngài muốn tìm kiếm hòa bình – nếu ngài muốn tìm kiếm sự thịnh vượng cho Liên Xô và cho Đông Âu – nếu ngài muốn tìm kiếm sự tự do hóa: hãy đến đây, trước cánh cổng này. Ngài Gorbachev, hãy mở cánh cổng này. Ngài Gorbachev, hãy phá đổ bức tường này!” Sau đó, Reagan tiếp tục đề nghị Gorbachev tiến hành những cuộc đàm phán cắt giảm vũ khí nghiêm túc với Hoa Kỳ.
Đa số người theo dõi buổi nói chuyện của Reagan ngày hôm đó đều coi đây là một lời kêu gọi mạnh mẽ gửi tới Gorbachev nhằm nối lại những cuộc đàm phán về việc cắt giảm vũ khí hạt nhân. Nó cũng là lời nhắc nhở rằng bất chấp những phát biểu của giới lãnh đạo Liên Xô về một mối quan hệ mới với phương Tây, Mỹ muốn được chứng kiến những hành động để giảm bớt những căng thẳng Chiến tranh Lạnh. May mắn cho người dân Berlin là bài phát biểu cũng là lời tiên đoán cho những sự kiện sắp tới: Hai năm sau đó, vào ngày mùng 9 tháng 11 năm 1989, người dân hai miền nước Đức đã vui vẻ phá đổ bức rào cản khét tiếng giữa Đông Đức và Tây Đức. Nước Đức chính thức tái thống nhất vào ngày mùng 3 tháng 10 năm 1990.
Gorbachev, nhà lãnh đạo Liên Xô lên nắm quyền từ năm 1985, đã rời khỏi ghế Tổng thống từ năm 1991. Reagan, Tổng thống hai nhiệm kỳ của nước Mỹ, từ năm 1981 đến năm 1989, qua đời ngày mùng 5 tháng 6 năm 2004, ở tuổi 83.
Ảnh: Tổng thống Mỹ Ronald Reagan phát biểu trước Cổng Brandenburg gần Bức tường Berlin ngày 12 tháng 6 năm 1987. Nguồn: CBS News.
