Nguồn: “Walesa elected president of Poland,” History.com (truy cập ngày 08/12/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1990, Lech Wałęsa, người sáng lập Công đoàn Đoàn kết, đã giành chiến thắng vang dội trong một cuộc bầu cử, trở thành nhà lãnh đạo dân cử trực tiếp của Ba Lan.
Sinh năm 1943, Wałęsa đang là thợ điện tại xưởng đóng tàu Lenin ở Gdańsk khi ông bị sa thải vì kích động công đoàn năm 1976. Khi các cuộc biểu tình nổ ra tại nhà máy đóng tàu Gdańsk do việc thực phẩm tăng giá tháng 8 năm 1980, Wałęsa đã trèo qua hàng rào nhà máy và tham gia cùng hàng ngàn công nhân bên trong. Ông được bầu làm lãnh đạo ủy ban đình công, và ba ngày sau yêu cầu của những người biểu tình đã được đáp ứng.
Sau đó Wałęsa đã giúp điều phối các cuộc đình công khác ở Gdańsk và yêu cầu chính phủ Ba Lan cho phép thành lập các công đoàn độc lập và thực hiện quyền bãi công. Cuối tháng 8, chính phủ đã chấp thuận các yêu sách của người biểu tình, hợp pháp hóa các nghiệp đoàn và cho phép tự do biểu đạt tôn giáo và chính trị nhiều hơn.
Hàng triệu công nhân và nông dân Ba Lan đã tập hợp lại để tạo nên các công đoàn, và Công đoàn Đoàn kết đã được thành lập trong vai trò là một tổng liên đoàn của các đoàn thể quốc gia, do Wałęsa làm Chủ tịch. Dưới sự lãnh đạo lôi cuốn của Wałęsa, tổ chức này đã tăng trưởng về cả quy mô lẫn ảnh hưởng chính trị, nhanh chóng trở thành một mối đe dọa lớn đối với quyền lực của chính phủ Ba Lan. Ngày 13 tháng 12 năm 1981, thiết quân luật được ban bố tại Ba Lan, Công đoàn Ðoàn kết bị cấm, Wałęsa cùng các lãnh đạo công đoàn khác bị bắt giữ.
Tháng 11 năm 1982, sự phản đối áp đảo của công chúng đã buộc chính quyền thả tự do cho Wałęsa, nhưng Công đoàn Đoàn kết vẫn bị coi là bất hợp pháp. Năm 1983, Wałęsa được trao giải Nobel Hòa bình. Do lo ngại bị buộc lưu vong, ông đã từ chối đến Na Uy để nhận giải. Wałęsa tiếp tục làm lãnh đạo của phong trào Đoàn kết đang hoạt động ngầm khi đó, và phải chịu sự giám sát và sách nhiễu liên tục của chính quyền cộng sản Ba Lan.
Trong năm 1988, tình hình kinh tế suy thoái đã dẫn đến một làn sóng đình công mới trên khắp Ba Lan, và chính phủ đã buộc phải đàm phán với Wałęsa. Vào tháng 4 năm 1989, Công đoàn Đoàn kết một lần nữa được hợp pháp hóa, và các thành viên của công đoàn được phép tham gia vào một số vị trí ứng cử viên giới hạn trong cuộc bầu cử sắp diễn ra. Đến tháng 9, một chính phủ liên minh do Công đoàn Đoàn kết dẫn đầu được thành lập, với đồng nghiệp của Wałęsa là Tadeusz Mazowiecki làm thủ tướng. Năm 1990, cuộc bầu cử tổng thống trực tiếp đầu tiên của Ba Lan được tổ chức. Wałęsa giành chiến thắng vang dội.
Tổng thống Wałęsa đã tiến hành thành công các cuộc cải cách thị trường tự do, nhưng tiếc là ông là một lãnh đạo phong trào lao động hiệu quả hơn nhiều so với là một tổng thống. Năm 1995, ông bị đánh bại sít sao trong cuộc tái tranh cử của mình bởi nhà cựu cộng sản Aleksander Kwaśniewski, lãnh đạo Liên minh Cánh tả Dân chủ.
Xem thêm: Thời kỳ vàng son mới của Ba Lan
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”620″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
