Nguồn: Soviet republics proclaim the Commonwealth of Independent States; History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1991, trong bước cuối cùng đánh dấu sự tan rã của Liên Xô, 11 trong số 12 nước cộng hòa thuộc Liên Xô tuyên bố rằng họ đang hình thành Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (Commonwealth of Independent States – CIS). Chỉ vài ngày sau đó, lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev tuyên bố từ chức và Liên Xô chính thức không còn tồn tại trên bản đồ thế giới.
11 nước cộng hòa, gồm Armenia, Azerbaijan, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Moldova, Nga, Tajikistan, Turkmenistan, Ukraina và Uzbekistan, đã ký một thỏa thuận thành lập CIS. Chỉ có Gruzia, do đang có nội chiến, nên đã bỏ phiếu trắng.
Chính xác thì cái gì đã được thành lập? Vẫn còn rất nhiều tranh cãi. CIS không phải là một nước mới, mà chỉ đơn thuần là một “liên minh” giữa các quốc gia độc lập. Ý nghĩa chính trị của liên minh này cũng khá mơ hồ. Từng nước độc lập đã tự lật đồ chính quyền thuộc Liên Xô cũ trong phạm vi biên giới của họ.
Khía cạnh quân sự của CIS còn khó hiểu hơn. Các thành viên đồng ý duy trì các thỏa thuận vũ khí mà Liên Xô đã ký trước đó. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Liên Xô vẫn sẽ giữ quyền kiểm soát quân đội cho đến khi CIS nhất trí về cách xử lý vũ khí hạt nhân và lực lượng quân đội trong biên giới của họ. Tình hình lại càng phức tạp hơn vì các vấn đề kinh tế và bạo lực sắc tộc ở các nước cộng hòa mới.
Đối với Gorbachev, tuyên bố thành lập CIS là tín hiệu cuối cùng rằng quyền lực của ông và sự tồn tại của Liên Xô đều đã kết thúc. Bốn ngày sau đó, ngay vào Lễ Giáng sinh, ông tuyên bố từ chức.
Xem thêm:
