Nguồn: Lech Walesa sworn in as president of Poland; History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1990, Lech Walesa, lãnh đạo công đoàn nổi tiếng và từng đoạt giải Nobel Hòa bình, đã tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Ba Lan. Ông trở thành nhà lãnh đạo phi cộng sản đầu tiên của Ba Lan kể từ khi kết thúc Thế chiến II. Chiến thắng của ông cũng là một dấu hiệu cho thấy quyền lực của Liên Xô đã giảm dần và ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Âu cũng đã suy yếu.
Walesa trở nên nổi tiếng ở Ba Lan vào năm 1980, khi ông lãnh đạo một cuộc đình công của công nhân nhà máy đóng tàu. Cuộc đình công này đã thành công, buộc chính quyền cộng sản Ba Lan đồng ý với quyền thành lập công đoàn độc lập. Nó cũng dẫn đến sự ra đời của Công đoàn “Đoàn kết” ở Ba Lan, một phong trào rộng lớn nhằm loại bỏ sự kiểm soát của đảng cộng sản ở các tổ chức lao động.
Mặc dù buộc phải nhượng bộ trong cuộc đình công, chính phủ đã âm mưu loại bỏ mối đe dọa mới này. Thiết quân luật được ban hành vào năm 1981. Ngay sau đó, Walesa bị bắt và giam giữ trong gần một năm. Năm 1983, ông được trao giải Nobel Hòa bình nhờ những đóng góp cho công đoàn lao động ở Ba Lan và phản đối sự đàn áp tại nước mình.
Sau khi ra tù, Walesa lại tiếp tục những nỗ lực phát triển công đoàn. Phong trào Đoàn kết nhanh chóng nổi tiếng và mạnh lên. Năm 1989, chính phủ Ba Lan cho phép bầu cử bán tự do, và các ứng viên Đoàn kết đã giành ghế trong Quốc Hội. Năm 1990, Tướng Wojciech Jaruzelski, lãnh đạo đảng cộng sản Ba Lan, đã quyết định từ chức và cho phép bầu cử tự do.
Walesa, dù ban đầu xa lánh chính trị, nhưng cuối cùng đã ra tranh cử Tổng thống, trên cương vị là ứng viên Đoàn kết và giành chiến thắng. Việc Walesa đắc cử đã giáng một đòn mạnh vào quyền lực của Liên Xô ở Đông Âu và đánh dấu thêm một nước khác đã thoát khỏi “Bức màn Sắt Cộng sản châu Âu.”
Năm năm cầm quyền của Walesa đã được đánh dấu bởi sự chuyển đổi nhanh chóng của Ba Lan sang nền kinh tế thị trường tự do, dù ông thường xuyên vướng vào chỉ trích vì phong cách lãnh đạo của mình, trong đó gồm cả việc thay thế các nhân viên chính phủ hàng năm. Walesa thua trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1995 và dường như đã muốn về hưu. Sau này, ông quay lại tranh cử Tổng thống một lần nữa vào năm 2000, nhưng nhận được ít hơn một phần trăm số phiếu.
