Nguồn: Conqueror of the Incas assassinated, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1541, Francisco Pizarro, thống đốc Peru và là người chinh phục nền văn minh Inca, đã bị các đối thủ người Tây Ban Nha ám sát ở Lima.
Là con ngoài giá thú của một người đàn ông Tây Ban Nha, Pizarro phục vụ dưới quyền Chinh phục Tướng công (conquistador) Alonso de Ojeda trong chuyến thám hiểm tới Colombia năm 1510, và sau đó lại theo phục vụ Vasco Nunez de Balboa khi ông này phát hiện ra Thái Bình Dương năm 1513. Biết đến truyền thuyết về sự giàu có của người Inca ở Nam Mỹ, Pizarro đã thành lập một liên minh với một Chinh phục Tướng công khác là Diego de Almagro vào năm 1524 và giong buồm trở về châu Mỹ. Trong chuyến thám hiểm đầu tiên, họ chỉ đi được tới Ecuador ngày nay, nhưng trong chuyến thứ hai, họ đã tiến xa hơn và phát hiện bằng chứng về sự tồn tại của Vương quốc Inca.
Nhận được sự bảo trợ của Hoàng đế Charles V, và lời hứa bảo đảm rằng ông, chứ không phải Almagro, sẽ nhận được phần lớn lợi nhuận trong tương lai của chuyến thám hiểm, Pizarro đi đến Peru và cập bến Tumbes vào năm 1532. Ông đưa quân của mình vượt dãy Andes đến thành phố Cajamarca, Inca và gặp Atahualpa, Vua của Vương quốc Quito thuộc Inca. Sau khi giành được lòng tin của nhà vua, Pizarro bắt giữ Atahualpa làm con tin và đòi khoản tiền chuộc là một căn phòng đầy vàng, nhưng sau đó vẫn cho hành quyết vị vua xấu số. Chiến thắng trong cuộc chinh phục Peru đã nhanh chóng đến với Pizarro và quân đội của ông, và năm 1533, những đợt kháng chiến của người Inca đã kết thúc với thất bại của họ tại Cuzco.
Pizarro, bấy giờ là thống đốc Peru, đã thành lập các khu định cư mới, bao gồm Lima, và cấp cho Almagro quyền chinh phục Chile nhằm xoa dịu ông này sau khi Pizarro tuyên bố giữ mọi của cải của nền văn minh Inca cho chính mình. Tuy nhiên, Pizarro đã không thể cấp cho Almagro vùng đất mà ông đã hứa, và Almagro đáp lại bằng cách chiếm giữ Cuzco vào năm 1538. Pizarro liền gửi người anh cùng cha khác mẹ, Hernando, đến đòi lại thành phố, và Almagro bị đánh bại và giết hại. Ba năm sau, vào ngày 26/06/1541, một nhóm sát thủ được các đệ tử của Almagro thuê đã thâm nhập vào cung điện của Pizarro và ám sát nhà chinh phục trong khi ông đang ăn tối. Ngay sau cái chết của ông, Diego el Monzo, con trai của Almagro, đã tự xưng là thống đốc Peru.
