Nguồn: Lady Jane Grey deposed, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1553, chỉ chín ngày sau khi trở thành Nữ hoàng nước Anh, Công nương Jane Grey đã bị phế truất và thay thế bởi người chị họ Mary. Jane – 15 tuổi, xinh đẹp và thông minh, chỉ miễn cưỡng đồng ý lên ngôi. Nhưng chính quyết định ấy đã dẫn đến việc cô bị hành quyết.
Công nương Jane Grey là cháu gái của Vua Henry VII và em họ của Vua Edward VI. Jane và Edward cùng tuổi với nhau, và họ suýt nữa đã kết hôn vào năm 1549. Tháng 05/1553, cô kết hôn với Huân tước Guildford Dudley, con trai của John Dudley, Công tước xứ Northumberland. Khi Edward hấp hối vì bệnh lao, bố chồng của Jane, John Dudley thuyết phục nhà vua rằng Jane, một tín hữu Tin lành, nên được chọn là người kế vị ngai vàng, chứ không phải Mary, người chị cùng cha khác mẹ của Edward, một người Công giáo. Ngày 06/07/1553, Edward qua đời, và bốn ngày sau, Jane được tuyên bố là Nữ hoàng nước Anh.
Việc lên ngôi của Jane nhận được sự ủng hộ từ Hội đồng Cơ mật, nhưng dân chúng lại ủng hộ Mary, người kế vị hợp pháp. Hai ngày sau khi Jane trở thành Nữ hoàng, Dudley đưa quân rời London để đàn áp lực lượng của Mary. Nhưng nhân lúc ông vắng mặt, Hội đồng đã tuyên bố ông là kẻ phản bội và đưa Mary lên làm Nữ hoàng, chấm dứt triều đại chín ngày của Jane.
Ngày 20/07, hầu hết binh lính của Dudley đã bỏ rơi ông, và ông đã bị bắt. Cùng ngày đó, Jane bị giam giữ trong Tháp London. Bố chồng của cô đã bị kết án vì tội phản quốc, và vào ngày 23/08, ông bị hành quyết. Ngày 13/11, Jane và chồng, Guildford Dudley, cũng bị kết tội phản quốc và bị kết án tử hình, nhưng vì cả hai đều còn nhỏ tuổi và tương đối vô tội nên Mary đã không cho thi hành án tử hình.
Tuy nhiên, vào đầu năm 1554, cha của Jane, Henry Grey, đã cùng với Sir Thomas Wyatt tham gia một cuộc nổi loạn chống lại Mary, nổ ra sau khi bà tuyên bố ý định kết hôn với vua Philip II của Tây Ban Nha. Trong khi đàn áp cuộc nổi dậy, Mary quyết định rằng việc loại bỏ tất cả các đối thủ chính trị của mình là điều cần thiết, và vào ngày 07/02, bà đã ký vào giấy chứng tử của Jane và chồng cô. Sáng ngày 12/02, Jane phải chứng kiến cảnh chồng bị mang đi hành hình từ cửa sổ phòng giam của mình ở Tháp London, và hai giờ sau cô cũng bị hành hình. Dân gian Anh lưu truyền rằng sau khi cô gái 16 tuổi bị chặt đầu, người hành quyết của cô đã cầm đầu Jane đưa lên cao và nói: “Tất cả kẻ thù của Nữ hoàng rồi sẽ bị diệt vong! Hãy nhìn đây, cái đầu của kẻ phản bội! ”
