Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Tutankhamun* (1336 BC – 1327 BC) là pharaoh thứ 11 của vương triều Ai Cập Cổ đại thứ 18. Ông ít được biết đến và chỉ nổi tiếng sau khi lăng mộ ông được phát hiện bởi nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter vào năm 1922.
Mộ của Tutankhamun tiết lộ rằng ông chỉ khoảng 17 tuổi khi qua đời và nhiều khả năng đã thừa kế ngai vàng lúc tám hoặc chín tuổi. Ông cũng được cho là con trai của Akhenaten, thường được biết đến như vị ‘vua dị giáo’, người đã thay thế việc thờ cúng thần ‘Amun’ theo truyền thống bằng vị thần mặt trời ‘Aten’, từ đó khẳng định uy quyền của mình trên tư cách là pharaoh theo một cách mới.
Theo tài liệu quan trọng nhất về triều đại của Tutankhamun (bia đá Restoration Stele), những cải cách được cho là của cha ông đã đẩy đất nước vào tình trạng tồi tệ. Khi các vị thần truyền thống trông thấy những ngôi đền bị phá hủy và việc thờ cúng họ bị bãi bỏ, họ đã bỏ Ai Cập lại trong đống hoang tàn. Khi Tutankhamun lên ngôi, chính quyền của ông đã khôi phục lại tôn giáo cũ và chuyển thủ đô từ Akhetaten trở về mảnh đất truyền thống là Memphis. Ông đã đổi tên mình từ Tutankhaten – ‘hiện thân sống của Aten’ – thành Tutankhamun (hiện thân sống của Amun) để bày tỏ sự tôn kính đối với thần Amun. Nữ hoàng của ông là Ankhesenpaaten, con gái thứ ba của Akhenaten và Nefertiti, cũng đổi tên thành Ankhesenamun.
Mặc dù triều đại của Tutankhamun thường được xem là mang ít tầm quan trọng về lịch sử, song lăng mộ của ông lại hé lộ những điều khác. Ông đã tiến hành tu sửa những ngôi đền thờ Amun từng bị đập phá dưới triều đại bài tín ngưỡng đa thần của Akhenaten. Tutankhamun đã xây lăng mộ của mình trong Thung lũng các vị Vua, gần mộ của Amenophis III và một bức tượng khổng lồ vẫn còn sót lại tại ngôi đền tang lễ mà ông bắt đầu xây dựng ở Medinet Habu. Ông cũng tiếp tục cho xây quần thể đền Karnak và hoàn thành bức tượng thứ hai của một cặp sư tử đá granite đỏ tại Soleb.
Các nghi vấn vẫn bao quanh cái chết của Tutankhamun. Ông có thể đã bị ám sát hoặc mất do một vết thương trong lúc săn bắn.
* Tên Tutankhamun cũng được viết là Tutankhamen hoặc Tutankhamon, tên gốc là Tutankhaten, và tên tắt thường dùng là Vua Tut.
