Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Hoàng gia Anh tuyên bố Hoàng tử Harry và vợ, Meghan Markle, sẽ không còn thực hiện các nghĩa vụ công đối với nữ hoàng, sử dụng các tước hiệu hoàng gia hoặc nhận trợ cấp. Thông báo được đưa ra chưa đầy hai tuần sau khi cặp đôi công bố ý định từ bỏ vị trí thành viên cấp cao của hoàng gia Anh và sống một nửa thời gian ở Bắc Mỹ.
Các luật sư của Tổng thống Donald Trump đã công bố phản ứng chính thức đầu tiên của họ đối với các cáo buộc luận tội, đả kích các cáo buộc này là “trơ tráo và bất hợp pháp” và là “một sự công kích nguy hiểm” đối với nền dân chủ. Hạ viện Mỹ đã chuyển các điều khoản luận tội đến Thượng viện vào tuần trước. Phiên tòa xét xử ở Thượng viện dự kiến sẽ bắt đầu trong tuần này, nhưng Đảng Cộng hòa hiện đang nắm đa số khả năng cao sẽ tha bổng cho ông Trump.
Wanda Vazquez, thống đốc của Puerto Rico, đã sa thải Carlos Acevedo, người đứng đầu cơ quan quản lý thảm họa của lãnh thổ này, sau khi một kho hàng viện trợ dư thừa được phát hiện. Số hàng này là nhằm giúp hòn đảo phục hồi sau bão Maria quét qua Puerto Rico vào năm 2017. Bà Vazquez đã gọi sự thiếu hành động của cơ quan này là “không thể chấp nhận được”, trong khi ông Acevedo gọi các cáo buộc sai phạm này là “điên rồ”.
Trung Quốc công bố kế hoạch tăng cường hạn chế đối với sản xuất, bán và sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần. Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia và Bộ Sinh thái và Môi trường muốn cấm túi nhựa ở tất cả các thành phố và thị trấn vào năm 2022, và giảm 30% lượng tiêu thụ các mặt hàng nhựa dùng một lần trong các nhà hàng vào năm 2025.
Thierry Breton, Ủy viên Châu Âu về Thị trường Nội khối, bước vào cuộc tranh luận về Huawei ở Đức bằng cách tuyên bố tại một hội nghị ở Munich rằng việc dựa vào các công ty châu Âu nhằm xây dựng mạng 5G sẽ không làm chậm việc triển khai công nghệ di động này. Mỹ đã thúc đẩy các đồng minh của mình hạn chế sử dụng thiết bị Huawei; người Mỹ e ngại các thiết bị sẽ phục vụ cho hoạt động gián điệp của chính phủ Trung Quốc.
Chủ tịch đảng Bảo thủ Anh cho biết chính phủ “đang cân nhắc” ý tưởng chuyển Thượng viện đến York, một thành phố nhà thờ ở miền bắc. Chính phủ đang tìm cách “nâng cấp” các khu vực ít giàu có hơn của đất nước sau khi đảng Bảo thủ thắng lớn ở các hạt miền bắc trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng trước.
Các phe phái ở Libya và các cường quốc trên thế giới đã gặp nhau ở Đức nhằm tìm kiếm giải pháp cho cuộc nội chiến của đất nước. Trong một cuộc họp báo, thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết hội nghị thượng đỉnh đồng thuận rằng một lệnh cấm vận vũ khí phải được tôn trọng và tăng cường nhằm đạt được một lệnh ngừng bắn lâu dài trên thực địa.
TIÊU ĐIỂM
Phiên tòa về việc dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu
Hôm nay bắt đầu phiên tòa về vấn đề dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính của Huawei, gã khổng lồ thiết bị viễn thông Trung Quốc, đồng thời là con gái của người sáng lập công ty. Vụ án có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Nhưng trước tiên Tòa Tối cao British Columbia ở Vancouver sẽ nghe một lời bào chữa quan trọng từ các luật sư của bà Mạnh: rằng lời cáo buộc mà Hoa Kỳ dùng để yêu cầu dẫn độ bà, tức vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran, không phải là một tội ở Canada vào thời điểm bị bắt giữ, tháng 12 năm 2018.
Về pháp lý, một người chỉ có thể bị dẫn độ bởi một tội nếu tội đó vi phạm luật của cả hai nước. Các luật sư của Tổng chưởng lý Canada sẽ trả lời rằng “bản chất của vụ án” mới là quan trọng. Huawei bị cáo buộc lừa đảo HSBC, một tội ở cả hai nước, vì bà Mạnh được cho là đã nói sai sự thật về quan hệ của Huawei với một công ty con của ngân hàng này mà tại thời điểm đó đã kinh doanh với các công ty viễn thông Iran. Những người chờ đợi một vở kịch trên truyền hình sẽ thất vọng: phòng xử án sẽ không có máy quay, theo lời một thẩm phán hồi tuần trước.
Abe Shinzo quay cuồng trong các bê bối chính trị
Quốc hội Nhật Bản họp trở lại hôm nay với thủ tướng Abe ở thế phòng thủ. Các đảng đối lập dự kiến sẽ công kích ông về một loạt các bê bối. Một số thành viên Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đang bị điều tra vì cáo buộc ăn hối lộ từ một công ty Trung Quốc đang tìm cách mở một sòng bạc ở Nhật Bản. Trong khi hai nhà lập pháp LDP khác bị nghi ngờ vi phạm luật tài trợ chiến dịch tranh cử. Và Abe Shinzo vẫn đang chiến đấu với các cáo buộc rằng chính phủ của ông đã dùng một sự kiện dùng ngân sách để tưởng thưởng những người ủng hộ và sau đó xé bỏ danh sách khách mời trong nỗ lực che đậy vụ việc.
Khó mà hạ bệ được Abe. Ông đã trở thành thủ tướng phục vụ lâu năm nhất Nhật Bản, một phần nhờ vào khả năng đối phó scandal của ông. Song tranh cãi với phe đối lập sẽ đốt cháy các vốn liếng chính trị và có thể làm hỏng kế hoạch sửa đổi hiến pháp hòa bình của ông Abe. Các rào cản lập pháp cho việc sửa đổi hiến pháp là dày đặc. Một phe đối lập táo bạo thậm chí còn có thể khiến việc đó trở nên bất khả thi.
Cuộc chiến phức tạp ở Libya
Danh sách khách mời là bằng chứng cho thấy cuộc nội chiến giờ đây đã trở thành một cuộc xung đột toàn cầu. Hôm qua các bên tham gia trong cuộc chiến phức tạp ở Libya đã gặp nhau tại Berlin để dự một hội nghị hòa bình. Những người Libya bao gồm: Tướng Khalifa Haftar, người đang kiểm soát miền đông, và đại diện của chính phủ do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn đóng ở thủ đô Tripoli. Được ủng hộ từ lâu bởi Ai Cập và UAE, ông Haftar gần đây còn nhận được hỗ trợ từ Nga, nước đã triển khai lính đánh thuê để giúp ông.
Thổ Nhĩ Kỳ sau đó đã gửi hàng trăm chiến binh Syria, lính đánh thuê của riêng họ, tới Tripoli. Đặc phái viên đang bực tức của Liên Hợp Quốc, ông Ghassan Salamé, than thở rằng tất cả các bên đang vi phạm lệnh cấm vận vũ khí. Không ai muốn thỏa hiệp. Một hội nghị thượng đỉnh vào ngày 13 tháng 1 tại Moskva, vốn được kì vọng sẽ cứu vãn lệnh ngừng bắn yếu ớt, đã thất bại khi ông Haftar bỏ về trước. Các nhà ngoại giao Đức có lẽ cũng sẽ không thể làm khá hơn các đồng nghiệp Nga.
Ông Trump và người Mỹ gốc Phi
Ngày thứ Hai thứ ba của tháng Một đã là một ngày lễ liên bang vinh danh Martin Luther King kể từ năm 1986. Nhưng mãi đến năm 2000 tất cả 50 tiểu bang mới chấp thuận nó (South Carolina, tiểu bang được đại diện bởi một thượng nghị sĩ phân biệt chủng tộc mãi cho đến năm 2003, là bang cuối cùng chấp thuận ngày lễ này). Hôm nay, chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump tổ chức một sự kiện ở North Carolina với chủ đề “sự tiến bộ của cộng đồng da đen dưới thời Tổng thống Trump”. Ông Trump thường xuyên nhận công về mình là đã làm giảm tỉ lệ thất nghiệp của người Mỹ gốc Phi và tự hào về “những gì tôi đã làm cho người Mỹ gốc Phi”.
Nhưng ông cũng đã gọi các nước châu Phi là “shithole” (thối tha) và thường cáo buộc các quan chức dân cử da đen là tội phạm. Một cuộc thăm dò ý kiến toàn quốc gần đây của Washington Post-Ipsos cho thấy 83% người Mỹ gốc Phi tin rằng ông Trump – một người ủng hộ hàng đầu của phong trào “birther”, phong trào truyền bá lời nói dối rằng Barack Obama không phải là người Mỹ – là một kẻ phân biệt chủng tộc. Khoảng 83% cũng cảm thấy ông đã thổi bùng nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ. Không có gì đáng ngạc nhiên, chỉ 4% số cử tri Mỹ gốc Phi có đăng ký dự định bỏ phiếu cho ông Trump vào tháng 11.
Hệ thống tàu điện ngầm New York trước kế hoạch nâng cấp
Một cuộc triển lãm khai mạc tuần trước tại Phòng trưng bày ACA, New York, kỷ niệm hơn một thế kỷ hoạt động của hệ thống tàu điện ngầm thành phố này bằng các tác phẩm nghệ thuật cho thấy cách nó đã được miêu tả như thế nào những năm qua. Song các hành khách sẽ không thấy hệ thống này đẹp. Các nhà ga đầy chuột, rác và nước ngập. Dịch vụ tàu điện cũng khét tiếng là không đáng tin cậy. Vào mùa hè năm 2017, chỉ 65% số chuyến tàu đến đúng giờ. Người ngồi xe lăn chỉ có thể dùng được một phần tư số trạm.
Song điều đó có thể sớm bắt đầu thay đổi. Vào tháng 9, cơ quan giao thông New York đã tiết lộ một kế hoạch 51,5 tỷ đô la đầy tham vọng nhằm hiện đại hóa tín hiệu, mở ba trạm mới ở Đông Harlem và nâng cấp để 70 trạm nữa có thể được dùng bởi người khuyết tật. Một bài kiểm tra sẽ diễn ra trong năm nay với việc tìm nguồn tài trợ từ chính quyền địa phương, tiểu bang và liên bang. Tuy nhiên, phần khó nhất sẽ là thực hiện các kế hoạch về ngân sách và lịch trình, điều mà từ lâu hệ thống tàu điện ngầm này đã thất bại.
