Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nhóm chuyển tiếp của Tổng thống đắc cử Joe Biden đã bắt đầu hành động, một ngày sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump chính thức dọn đường cho một cuộc chuyển giao quyền lực có trật tự. Sau hai tuần trì hoãn, ông Biden sẽ bắt đầu nhận thông báo về các cuộc họp giao ban an ninh quốc gia và các cố vấn của ông sẽ bắt đầu làm việc với các quan chức y tế đương chức về kế hoạch phân phối vắc-xin covid-19. Trong khi đó, các quan chức Pennsylvania đã chứng nhận kết quả bầu cử của bang, củng cố chiến thắng của ông Biden.
Lần đầu tiên chỉ số Dow Jones vượt 30.000 điểm. Việc quá trình chuyển giao của ông Biden chính thức bắt đầu, các báo cáo cho thấy ông sẽ bổ nhiệm Janet Yellen, cựu lãnh đạo Cục Dự trữ Liên bang, làm bộ trưởng tài chính, và những tin tức đầy hy vọng khác về vắc-xin covid-19 đều giúp cổ phiếu tăng giá . Hồi tháng 3, chỉ số blue-chip này đã giảm xuống dưới 19,000 điểm. Các kết quả thử nghiệm đầy hứa hẹn, loại mới nhất được công bố hôm thứ Hai, cho thấy có thể có một loại vắc xin được đưa vào sử dụng từ cuối năm nay. S&P 500 và Nasdaq cũng tăng.
Quốc hội Pháp cấm chia sẻ hình ảnh của cảnh sát hoặc binh lính “bằng mọi cách và bất kỳ phương tiện nào” nếu có ý định gây tổn hại. Nếu vi phạm sẽ bị phạt tù tới một năm và phạt tiền lên đến 45.000 euro (53.385 đô la). Luật này được đưa ra sau khi các video về sự tàn bạo của cảnh sát được chia sẻ rộng rãi; những người phản đối nói nó sẽ khiến việc quy trách nhiệm cho các sĩ quan sẽ khó hơn.
Giá trị vốn hóa của Tesla lần đầu tiên đạt hơn 500 tỷ đô la. Giá cổ phiếu của nhà sản xuất ô tô điện đã tăng hơn 5 lần trong năm nay. Thông báo tuần trước rằng Tesla sẽ tham gia chỉ số S&P 500 vào tháng tới đã làm giá của cổ phiếu Tesla tăng nhanh hơn vì các quỹ chỉ số sẽ phải mua cổ phiếu của công ty này.
Ấn Độ đã cấm 43 ứng dụng dành cho thiết bị di động, chủ yếu là của Trung Quốc, mà các nhà chức trách cho rằng đe dọa “chủ quyền và tính toàn vẹn” của đất nước. Lệnh cấm là một đòn giáng mạnh vào Alibaba, bên có ứng dụng mua sắm Aliexpress vừa bị cấm. Tin này đến sau khi căng thẳng leo thang giữa hai nước trong những tháng gần đây. Vào tháng 6, ít nhất 20 binh sĩ Ấn Độ đã thiệt mạng trong một cuộc đối đầu với quân đội Trung Quốc ở biên giới trên dãy Himalaya đang tranh chấp.
Compass Group, công ty cung cấp thực phẩm lớn nhất thế giới, đã báo cáo doanh thu 19,9 tỷ bảng Anh (25,4 tỷ đô la) trong năm tính đến ngày 30 tháng 9, thấp hơn một phần năm so với năm trước vì đại dịch coronavirus. Lợi nhuận hoạt động giảm 82% xuống còn 294 triệu bảng Anh. Nhưng nhờ cắt giảm chi phí, công ty Anh đã có lãi trong quý ba.
Phiến quân Tigray từ chối đầu hàng quân đội Ethiopia sau khi thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed đặt ra tối hậu thư 72 giờ cho họ. Hàng trăm dân thường đã thiệt mạng kể từ khi quân đội liên bang tấn công Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray, bên quản lý khu vực này, ba tuần trước. Hơn 40.000 người đã phải chạy sang Sudan. Mọi người đã “sẵn sàng hi sinh”, Debretsion Gebremichael, thủ hiến Tigray cho biết.
TIÊU ĐIỂM
Carrie Lam đọc phát biểu chính sách hàng năm
Điều thú vị là ngay khi còn chưa đọc bài phát biểu chính sách hàng năm vào hôm nay, Carrie Lam đã phải bác bỏ những tin đồn rằng bài phát biểu của bà được Bắc Kinh viết sẵn. Trưởng đặc khu Hồng Kông phản đối quá nhiều. Và mọi người đều biết ai mới thực sự là sếp. Dưới sự “giám sát” toàn diện của văn phòng liên lạc Hồng Kông ở đại lục, được trang bị luật an ninh quốc gia mới, những tiếng nói bất đồng chính kiến chống chính phủ — và chống Đảng Cộng sản — đã bị loại bỏ.
Mười nghìn nhà hoạt động đã bị bắt. Các cuộc bầu cử bị hoãn lại và các chính trị gia ủng hộ dân chủ bị loại khỏi cơ quan lập pháp hoặc đã từ chức. Bài phát biểu của bà Lam có thể kêu gọi hội nhập mạnh mẽ hơn với đại lục để hồi sinh nền kinh tế đang khó khăn của Hồng Kông. Bà có thể sẽ thúc đẩy kế hoạch của Tập Cận Bình nhằm biến Khu vực Vịnh Lớn thành một trung tâm tài chính và công nghệ. Nhưng các biện pháp cho phép đi lại không kiểm soát từ Trung Quốc – điều cần thiết để phục hồi – ít có khả năng xảy ra. Thành phố đang phải chiến đấu với một làn sóng covid-19 mới.
Người biểu tình Thái Lan phản đối sự thiếu minh bạch đối với tài sản hoàng gia
Đoán trước một cuộc tuần hành của người biểu tình ủng hộ dân chủ vào hôm nay, cảnh sát Bangkok vào hôm thứ Hai đã phong tỏa Cục Tài sản Hoàng gia. Những người bảo hoàng được cho là sẽ tổ chức một cuộc tuần hành đối nghịch. Cục [Tài sản Hoàng gia] có nhiệm vụ quản lý tài sản và đầu tư của gia đình hoàng gia, và đã được Vua Vajiralongkorn đặt dưới quyền kiểm soát trực tiếp của ông kể từ 2017. Điều này đã chấm dứt luận điệu rằng hoàng gia nắm giữ khối tài sản, trị giá từ 40 đến 50 tỷ đô la, “vì lợi ích quốc gia”.
Đối với người biểu tình, chủ yếu là sinh viên, cục này – không bị chính phủ kiểm soát và không công khai báo cáo tài chính – là bằng chứng về quyền lực và sự giàu có không thể kiểm soát của hoàng gia, mà họ muốn điều ngược lại. Tuần trước, chính phủ bảo hoàng đã bỏ phiếu chống lại một đề xuất hạn chế quyền lực của hoàng gia và vai trò chính trị của quân đội. Người biểu tình và các chính trị gia khó có thể tìm thấy điểm chung. Mặc dù nhà vua khẳng định ông yêu các thần dân của mình “như nhau”, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy hoàng gia thích thỏa hiệp hơn xung đột.
Biden chọn Jannet Yellen làm bộ trưởng tài chính
Trong loạt tiểu thuyết “Harry Potter”, nhân vật chính tình cờ gặp Gương Ảo ảnh. Bất cứ ai nhìn vào gương đều thấy “ước muốn sâu sắc nhất, tuyệt vọng nhất” của trái tim mình phản chiếu lại. Dường như có một chút “Gương Ảo ảnh” trong quyết định của Tổng thống đắc cử Joe Biden đề cử Janet Yellen làm bộ trưởng tài chính tiếp theo của Hoa Kỳ, được thông báo hôm thứ Hai. Bà là một lựa chọn đầy cảm hứng. Bà được tôn trọng bởi cả các đảng viên Dân chủ trung dung và cánh tả.
Bà là chủ tịch có năng lực cao của Cục Dự trữ Liên bang từ năm 2014 đến năm 2018, đồng thời là một nhà kinh tế và chủ tịch Hiệp hội Kinh tế Hoa Kỳ, tổ chức uyên bác nổi tiếng của lĩnh vực này. Không nhiều người được đánh giá cao hơn bà cho vị trí này. Tuy nhiên, yếu tố quyết định có thể là không như Elizabeth Warren, người bị coi là phản đối thị trường tự do và không tin tưởng ngành tài chính, bà Yellen có thể đạt được đủ phiếu ủng hộ để được bổ nhiệm ngay cả khi đảng Cộng hòa giành được Thượng viện.
Kế hoạch chi tiêu công của Anh
Bộ trưởng tài chính Anh Rishi Sunak sẽ công bố kế hoạch chi tiêu công vào hôm nay. Ông sẽ thiết lập ngân sách của nhiều cơ quan chính phủ cho năm 2021, mặc dù hầu hết các quyết định ngân sách cho Dịch vụ Y tế Quốc gia và trường học đã được đưa ra trước đó. Nếu không tính chăm sóc y tế, chi tiêu của Anh cho các dịch vụ công theo giá thực giảm 1/4 mỗi người trong thập niên tính đến năm tài chính 2019-20, theo Viện Nghiên cứu Tài khóa, một tổ chức nghiên cứu.
Ông Sunak có thể giảm hơn nữa, có lẽ bằng cách đóng băng lương công chức, nhằm lấp lỗ hổng ngân sách mà các nhà dự báo nói do đại dịch coronavirus để lại. Tuy nhiên, thủ tướng Boris Johnson đã hứa sẽ không quay về thắt lưng buộc bụng. Và sự không chắc chắn vẫn còn đó xoay quanh tốc độ phục hồi kinh tế một khi vắc-xin giúp chấm dứt cuộc khủng hoảng. Đầu tháng này, chính phủ đã công bố kế hoạch chi tiêu lớn cho quốc phòng. Sẽ có những thông điệp hỗn loạn.
Cuộc đấu với covid-19 của Đức có dấu hiệu lung lay
Việc kiềm chế covid-19 của Đức có xu hướng tuân theo một mô hình. Lo lắng khi số ca nhiễm ngày càng tăng, Thủ tướng Angela Merkel kêu gọi phong tỏa chặt chẽ hơn. 16 thủ hiến bang, những người chịu trách nhiệm thực hiện các quy tắc, phản đối đề xuất này và sẽ chỉ nghe theo thủ tướng nếu đồ thị không đi ngang. Sau khi từ chối những lời đề nghị mới nhất của bà Merkel vào tuần trước, hôm nay các lãnh đạo bang sẽ đồng ý kéo dài thời gian “phong tỏa nhẹ” của Đức — các quán bar, phòng tập thể dục, nhà hàng và địa điểm văn hóa đóng cửa, còn trường học và cửa hàng mở cửa — đến tháng 12.
Các quy định về đeo khẩu trang, giới hạn tiếp xúc cá nhân và các hạn chế khác sẽ được thắt chặt hơn nữa. Những người Đức có kế hoạch gặp gỡ vào dịp Giáng sinh, khi một số quy tắc có thể được tạm thời nới lỏng, được yêu cầu tự cách ly trước. Cách xử lý khủng hoảng tương đối ổn định của Đức đã bắt đầu lung lay một chút. Bundestag (quốc hội Đức) đã có tranh cãi, trong khi những người theo thuyết âm mưu và những kẻ cực hữu thường xuyên tổ chức biểu tình phản đối, một vài trong số đó thậm chí đã trở nên bạo lực.
