Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Bầu cử quốc hội Venezuela đang được tiến hành. Tổng thống Nicolás Maduro kỳ vọng giành được đa số trong cơ quan lập pháp, giúp ông củng cố quyền kiểm soát các thể chế nhà nước. Một số đảng đối lập đã tẩy chay cuộc bỏ phiếu. Mỹ, EU và Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ đều nói cuộc bầu cử không tuân thủ các tiêu chuẩn dân chủ cơ bản.
Bộ trưởng các vấn đề xã hội của Indonesia, Juliari Batubara, tự nộp mình cho cảnh sát sau khi được xác địch là nghi phạm trong một vụ hối lộ liên quan đến viện trợ lương thực cho người bị ảnh hưởng bởi đại dịch covid-19. Các quan chức chống tham nhũng đã thu giữ số tiền tương đương hơn 1 triệu đô la được nhét vào vali, ba lô và phong bì trong một cuộc đột kích hôm thứ Bảy.
Hàn Quốc thông báo áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội chặt chẽ hơn ở thủ đô Seoul và các khu vực lân cận sau khi 631 ca nhiễm covid-19 mới được ghi nhận vào hôm Chủ nhật, mức trong ngày lớn nhất của nước này chín tháng qua. Từ thứ Ba, các cuộc tụ họp sẽ được giới hạn ở mức 50 người; phòng tập thể dục và quán karaoke đóng cửa.
Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ Alex Azar nói mọi người Mỹ muốn được tiêm vắc xin covid-19 đều có thể tiêm vào quý 2 năm 2021. Chưa có vắc-xin nào được chấp thuận nhưng Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm, cơ quan quản lý của Mỹ, dự kiến sẽ ra quyết định về loại vắc-xin phát triển bởi hai hãng dược Pfizer và BioNTech vào cuối tuần này.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã chỉ thị cho Bộ Dầu mỏ Iran chuẩn bị cơ sở hạ tầng của đất nước để quay lại hoạt động tối đa công suất trong vòng ba tháng tới, theo IRNA, một cơ quan truyền thông nhà nước. Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden đã nói ông sẽ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt làm tê liệt ngành dầu của Iran nếu Iran chịu quay về “tuân thủ nghiêm ngặt” một thỏa thuận được thiết kế để làm chậm tham vọng hạt nhân của nước này.
Hàng nghìn người đổ về quảng trường bên ngoài quốc hội Moldova lần thứ hai trong 4 ngày qua, yêu cầu chính phủ từ chức và bầu cử quốc hội nhanh chóng được tổ chức. Cuộc biểu tình được kêu gọi bởi Maia Sandu, tổng thống đắc cử ủng hộ EU, sau khi quốc hội thông qua dự luật chuyển quyền kiểm soát cơ quan tình báo của đất nước từ tổng thống sang các nhà lập pháp.
Các nhà khoa học thu hồi một khoang kín được gửi xuống Trái đất từ tàu vũ trụ Hayabusa2 của Nhật Bản. Khoang kín này chứa mẫu đá quan trọng đầu tiên từ một tiểu hành tinh, và sẽ được chuyển từ Úc, nơi nó đáp xuống, đến Nhật Bản để phân tích. Người ta kỳ vọng các mẫu này sẽ giúp cung cấp thông tin có giá trị không chỉ về tiểu hành tinh mà còn về lịch sử của hệ mặt trời.
TIÊU ĐIỂM
Bangladesh chuyển bớt người tị nạn Rohingya ra đảo
Ba năm sau khi hơn 700.000 người Rohingya chạy sang Bangladesh để trốn nạn diệt chủng ở Myanmar, dường như họ sẽ ở lại lâu dài. Bangladesh hiện đã bắt đầu chuyển người tị nạn từ các trại gần Cox’s Bazar, được xem là khu trại tị nạn lớn nhất thế giới, đến Bhasan Char, một hòn đảo cằn cỗi ở Vịnh Bengal. Nước này đã chi 350 triệu đô la cải tạo để hòn đảo cung cấp nơi ở cho 100.000 người.
Khoảng 1.600 người đã đến đó từ tuần trước. Chính phủ khẳng định người tị nạn tự nguyện di dời. Các tổ chức nhân quyền tỏ ra hoài nghi. Mặc dù việc di dời những người tị nạn làm phức tạp mối quan hệ giữa chính phủ với các nhà tài trợ, nhưng thủ tướng Sheikh Hasina muốn được nhìn nhận là đang hành động. Song khi hồi hương là chuyện không thể, bà đối mặt viễn cảnh không mấy tốt đẹp là người tị nạn dần hòa nhập vào xã hội Bangladesh. Di dời một phần nhỏ trong số họ đến Bhasan Char trong khi giám sát chặt các trại ở Cox’s Bazar sẽ làm chậm quá trình này, dù không thể ngăn hoàn toàn.
Dự thảo ngân sách dài hạn của EU bế tắc
Hôm nay là hạn chót để đạt đồng thuận về ngân sách 1,1 nghìn tỷ euro (1,3 nghìn tỷ đô la) của EU cho giai đoạn 2021-27, cũng như quỹ phục hồi sau covid-19 trị giá 750 tỷ euro. Ba Lan và Hungary đang phủ quyết các kế hoạch này vì không bằng lòng với điều khoản quy định việc giải ngân số tiền phải đi kèm với tôn trọng pháp quyền. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cho biết cơ chế này có thể được sử dụng “rất tùy tiện và vì mục đích chính trị”.
Không quá ngạc nhiên khi hai nước này phản đối — chính phủ dân túy của cả hai quốc gia đều bị Ủy ban Châu Âu phản đối vì làm xói mòn độc lập tư pháp. Nếu họ không xuống nước, EU sẽ phải dùng đến thỏa thuận ngân sách khẩn cấp cho năm 2021 (ngân sách dài hạn vẫn có thể được cứu vớt tại hội nghị thượng đỉnh EU cuối tuần này). Điều này sẽ ngăn việc cấp tiền cho các dự án mới. Nó cũng sẽ gây tổn hại cho Ba Lan và Hungary, hai nước hưởng lợi lớn từ ngân sách EU. Ông Morawiecki và Viktor Orban, thủ tướng Hungary, phải lựa chọn giữa chính trị dân túy và lợi ích kinh tế.
Đàm phán EU-Anh lại bế tắc
Các cuộc đàm phán thỏa thuận thương mại giữa Anh và EU không bao giờ là dễ dàng. Tuy nhiên, khi chỉ còn chưa đầy bốn tuần nữa là đến thời hạn kết thúc giai đoạn chuyển tiếp bế tắc vào cuối tháng 12, hai bên vẫn không ai chịu ai. Thủ tướng Anh Boris Johnson cáo buộc EU, dưới áp lực của Pháp, đã đưa ra những yêu cầu mới không thể chấp nhận được về nghề cá và các quy tắc cạnh tranh.
EU phản bác rằng ông Johnson vẫn muốn những lợi ích hoàn toàn của việc tiếp cận thị trường chung trong khi chẳng đóng góp gì. Như để tạo thêm căng thẳng, trong tuần này chính phủ của ông Johnson có kế hoạch áp đặt các thay đổi đơn phương đối với các điều khoản Bắc Ireland trong hiệp ước rút khỏi EU họ ký đầu năm nay. EU nói hành động bất hợp pháp như vậy sẽ xé bỏ bất kỳ thỏa thuận thương mại nào. Chỉ còn vài ngày nữa để hai bên đạt thỏa thuận trước thềm hội nghị thượng đỉnh EU vào cuối tuần này. Hoặc sẽ là một Brexit không thỏa thuận thương mại.
Ghana tổ chức bầu cử
Người dân Ghana hôm nay đi bầu tổng thống và quốc hội. Tổng thống Nana Akufo-Addo lần thứ ba đối mặt cựu tổng thống John Mahama. Ông Mahama thắng vào năm 2012 và ông Akufo-Addo vào năm 2016. Nhiều nhà phân tích kỳ vọng ông Akufo-Addo sẽ thắng cử nhiệm kỳ hai, mặc dù đảng trung hữu của ông có thể mất đa số trong quốc hội. Ông tuyên bố có năng lực hơn về điều hành nền kinh tế và chỉ ra rằng ông đã thực hiện được những lời hứa, chẳng hạn như giáo dục miễn phí cho học sinh lớn tuổi.
Đối thủ của ông cáo buộc ông không giải quyết được tham nhũng, đặc biệt là sau khi Martin Amidu, công tố viên độc lập đặc biệt về tham nhũng, đã từ chức vào tháng trước vì can thiệp chính trị. Bất kể ai thắng, rắc rối tài khóa vẫn không mất đi. Nước này nợ rất nhiều từ trước covid-19. IMF dự báo thâm hụt ngân sách Ghana trong năm nay là 16,4% GDP, mức cao nhất ở châu Phi hạ Sahara. Song không ai dám hứa cắt giảm chi tiêu trong chiến dịch tranh cử.
Trường học ở New York mở lại một phần
Một số trường công lập của Thành phố New York mở cửa lại từ hôm nay. Sau khi số ca nhiễm covid-19 tăng vào tháng trước, thị trưởng Bill de Blasio đã đóng cửa các lớp học. Các bậc cha mẹ rất bất bình khi nhà hàng và phòng tập thể dục vẫn mở cửa trong khi hệ thống trường học công lập lớn nhất nước Mỹ, vốn có ít ca nhiễm, lại đóng cửa. Tuần trước, ông de Blasio đổi ý.
Giờ đây, 190.000 học sinh mầm non, tiểu học và các học sinh có nhu cầu đặc biệt sẽ quay lại học năm ngày một tuần. Học sinh phải chấp nhận xét nghiệm covid-19 hàng tuần ngẫu nhiên. Học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông tiếp tục học trực tuyến, cũng như các học sinh đã chọn đóng học phí học từ xa. Các trường học có thể tự đóng cửa nếu tỷ lệ lây nhiễm tăng đột biến ở các khu vực lân cận. Điều đó có vẻ khả thi — tỷ lệ lây nhiễm của thành phố hiện đạt mức 5% và tiếp tục tăng. Cổng trường có thể sớm đóng lại.
