Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Hàng trăm người biểu tình ủng hộ Trump, bao gồm thành viên các nhóm cực hữu, đã xông vào Điện Capitol, buộc Quốc hội Mỹ phải tạm dừng cuộc họp chứng nhận kết quả bầu cử tổng thống. Đáng lẽ cuộc họp đã xác nhận chiến thắng của Joe Biden. Cảnh sát đã ra lệnh sơ tán một số tòa nhà và thành phố đã ban bố lệnh giới nghiêm. Trong khi đó, ở Georgia, đảng Dân chủ đã thắng cả hai ghế trong vòng hai cuộc bầu cử Thượng viện, giành lấy thế đa số từ tay của Đảng Cộng hòa.
Trong nỗ lực mới nhất của mình nhằm tăng áp lực lên Trung Quốc trước khi rời nhiệm sở, ông Trump đã tìm cách cấm người Mỹ thực hiện giao dịch trên một số ứng dụng của Trung Quốc, bao gồm Alipay và WeChat Pay. Trong một sắc lệnh hành pháp, tổng thống tuyên bố các ứng dụng có thể thu thập “một lượng lớn” thông tin từ thiết bị của người dùng, và do đó đe dọa an ninh quốc gia.
Trong một động thái bất thường, Mỹ công bố lịch trình các cuộc đàm phán dự kiến với Đài Loan, sẽ bắt đầu trực tuyến vào hôm nay. Các cuộc thảo luận dự kiến sẽ tập trung vào phát triển, hợp tác quân sự và các thỏa thuận vũ khí. Trung Quốc phản đối liên lạc giữa hai bên, đặc biệt là về các vấn đề quân sự và chính trị, bởi các cuộc đàm phán như vậy đi ngược lại tuyên bố của họ rằng Đài Loan là một phần lãnh thổ Trung Quốc.
Joe Biden sẽ đề cử Merrick Garland làm bộ trưởng tư pháp. Ông Garland là một thẩm phán tòa phúc thẩm có khuynh hướng trung dung được Barack Obama đề cử vào Tòa án Tối cao hồi năm 2016, song bị các thượng nghị sĩ Cộng hòa chặn lại. Một số thành viên Đảng Dân chủ lo ngại các thượng nghị sĩ Cộng hòa sẽ cản trở ông Biden chọn người kế vị ông Garland cho chức vụ hiện tại của ông. Nhưng với việc đảng Dân chủ giờ đây đã giành quyền kiểm soát Thượng viện, họ chẳng còn phải bận tâm nữa.
WHO tuyên bố mặc dù tổ chức này khuyến cáo nên tiêm hai liều vắc-xin covid-19 do Pfizer và BioNTech phát triển trong vòng 21 đến 28 ngày, nhưng các nước có thể kéo dài thành sáu tuần nếu cần thiết. Anh đã trì hoãn đợt tiêm lần hai của một số bệnh nhân lên 12 tuần trong nỗ lực tiêm mũi đầu cho nhiều người hơn. Các nước châu Âu đang cân nhắc làm theo.
Cơ quan Dược phẩm Châu Âu đã phê duyệt vắc-xin covid-19 do Moderna phát triển. Đây là loại thuốc thứ hai được khối cấp phép, sau vắc xin của Pfizer-BioNTech. Quyết định này đồng nghĩa có thêm 160 triệu liều nữa. Các chính phủ châu Âu đang vấp phải chỉ trích vì triển khai vắc xin chậm chạp.
Một cuộc tranh cãi về cách Ý nên chi tiêu phần của mình trong quỹ phục hồi của EU có nguy cơ làm đổ vỡ chính phủ nước này. Italia Viva, một đảng nhỏ trong liên minh do Giuseppe Conte đứng đầu, đang yêu cầu chính phủ sửa đổi kế hoạch kinh tế và đầu tư nhiều hơn vào chăm sóc sức khỏe. Italia Viva chỉ có 48 trong số 945 ghế trong quốc hội, nhưng bấy nhiêu là đủ để tước bỏ thế đa số của chính phủ ông Conte.
TIÊU ĐIỂM
Đảng Dân chủ thắng cả hai ghế Thượng viện của Georgia
Chỉ hai tháng sau khi Georgia lần đầu tiên trao phiếu đại cử tri của mình cho một ứng viên tổng thống đảng Dân chủ kể từ năm 1992, bang này gần như đã lật hai ghế Thượng viện. Raphael Warnock, một nhà thuyết giáo người Mỹ gốc Phi tại nhà thờ cũ của Martin Luther King, đã đánh bại Kelly Loeffler. Trong khi đó, Jon Ossoff, một nhà làm phim Do Thái 33 tuổi, gần như đã nắm chắc chiến thắng trước David Perdue.
Các cuộc bầu cử vòng hai như thế này thường nghiêng về đảng Cộng hòa, đảng có cử tri lớn tuổi hơn, giàu có hơn và đáng tin cậy hơn. Nhưng năm nay đảng Dân chủ đã xoay chuyển tình hình – đặc biệt là người Mỹ gốc Phi. Hai chiến thắng sẽ giúp đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện với đa số mỏng nhất có thể, đảm bảo cho các quyết định bổ nhiệm nội các và tư pháp của Joe Biden, cũng như nâng cao vị thế của các nghị sĩ trung dung. Bà Loeffler và ông Perdue tranh cử trên cương lĩnh ủng hộ Donald Trump, và giờ đây họ cùng chung số phận với ông.
Hàng loạt nhà dân chủ Hồng Kông bị buộc tội
Trưởng đặc khu Hồng Kông Carrie Lam khẳng định tự do đang nảy nở tại lãnh thổ này. Một tuyên bố như vậy nghe thật buồn cười sau khi 53 chính trị gia và nhà hoạt động ủng hộ dân chủ bị đưa ra tòa với cáo buộc lật đổ chính quyền, như đã xảy ra hôm qua. Điều vô lý ở chỗ tội ác của họ là cố gắng giành đủ số ghế trong cuộc bầu cử lập pháp (hiện đã bị hoãn) để nắm giữ quyền lực. Họ thực hiện điều này bằng cách tổ chức một cuộc tranh cử sơ bộ để tránh chia phiếu, với kỳ vọng cuối cùng sẽ buộc bà Lam từ chức.
Chỉ riêng việc bắt giữ họ đã có thể được coi là đàn áp. Nhưng việc chúng diễn ra dưới luật an ninh quốc gia hà khắc do Trung Quốc áp đặt vào năm ngoái là một sự leo thang đáng kể. Trước đây, những người ủng hộ dân chủ thường chỉ bị khuất phục bởi các luật có sẵn; và luật mới chủ yếu là dùng để đe dọa hơn là thi hành. Giờ đây, những người mới bị bắt có thể phải đối mặt với án chung thân hoặc bị dẫn độ để xét xử theo luật của đại lục. Tương lai của Hồng Kông — vốn đã ảm đạm — vừa trở nên ảm đạm hơn.
Nhật Bản đón năm mới với số ca covid-19 trong ngày kỷ lục
Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide dự kiến sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp ở Tokyo và ba tỉnh xung quanh từ hôm nay để chống lại sự bùng phát covid-19 ngày càng nghiêm trọng. Số ca nhiễm trong ngày của đất nước đã đạt mức cao mới hơn 6.000 ca vào thứ Tư, trong đó có kỷ lục 1.591 ca chỉ ở Tokyo. Đây sẽ là lần ban bố tình trạng khẩn cấp thứ hai của Nhật Bản, sau lần trước vào mùa xuân năm ngoái.
Hiến pháp Nhật Bản không cho phép chính phủ áp đặt một lệnh phong tỏa nghiêm ngặt, nhưng thời gian qua người dân phần lớn đã tuân thủ các yêu cầu ở nhà. (Ông Suga đã thúc đẩy quốc hội thông qua một dự luật cho phép chính phủ có thẩm quyền phạt tiền doanh nghiệp.) Các quan chức khả năng cao sẽ yêu cầu các nhà hàng đóng cửa và mọi người ở trong nhà sau 8 giờ tối. Các trường học được phép mở cửa. Nhưng các chuyên gia lo ngại bấy nhiêu là chưa đủ. Và vắc-xin còn rất lâu mới tới: Nhật Bản dự kiến sẽ chỉ bắt đầu tiêm chủng từ cuối tháng 2.
Hàng loạt công ty Trung Quốc bị gỡ khỏi giỏ chỉ số của FTSE Russell
Hôm nay FTSE Russell, một nhà cung cấp chỉ số có trụ sở tại London, dự kiến loại Công ty Công nghệ Kỹ thuật số và Sản xuất Chất bán dẫn Quốc tế Hàng Châu Hikvision ra khỏi giỏ chỉ số FTSE Trung Quốc A50. Tin này đến sau khi hãng đã loại bỏ tám cổ phiếu Trung Quốc khác hôm thứ Hai. FTSE Russell đang nỗ lực tuân thủ các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm ngăn đầu tư vào các công ty Trung Quốc mà chính quyền Trump tuyên bố là được quân đội Trung Quốc hậu thuẫn.
Các chỉ số S&P Dow Jones và MSCI cũng đã loại bỏ các công ty Trung Quốc trong danh sách đen. Và hôm qua, Sở Giao dịch Chứng khoán New York thông báo họ sẽ thúc đẩy kế hoạch xóa tên ba công ty nhà nước là China Mobile, China Telecom và China Unicom, đảo ngược quyết định hôm thứ Hai. Các động thái này tạo ra sự không chắc chắn đối với chứng khoán Trung Quốc trên thị trường toàn cầu. Ngân hàng Natixis, lưu ý rằng “tài chính xuyên biên giới đã trở nên khó khăn hơn”, buộc nhiều tập đoàn công nghệ Trung Quốc phải niêm yết thứ cấp ở Hồng Kông.
Facebook dàn xếp vụ kiện với Illinois
Hôm nay đánh dấu một chiến thắng của người dân Illinois trước Facebook. Một tòa án sẽ chấp thuận một thỏa thuận trị giá 650 triệu đô la để khép lại một cuộc chiến pháp lý đã kéo dài hơn 5 năm. Vào năm 2015, người dùng Facebook ở Illinois đã đệ đơn kiện tập thể mạng xã hội này vì đã vi phạm Đạo luật Quyền Riêng tư về Thông tin Sinh trắc học của tiểu bang. Đơn kiện cáo buộc rằng việc Facebook sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt để xác định người trong ảnh mà không có sự đồng ý của người dùng là vi phạm luật.
Facebook đã đồng ý dàn xếp vào năm ngoái, nhưng một thẩm phán liên bang chỉ chấp thuận thỏa thuận này sau khi công ty tăng đề nghị thêm 100 triệu đô la. Illinois là nơi rắc rối pháp lý của Facebook là nhẹ nhàng nhất. Facebook đã dính vào khoảng 400 vụ kiện ước tính trong năm năm qua, và tháng trước chính phủ liên bang và 48 tổng chưởng lý bang đã kiện họ trong hai vụ chống độc quyền, yêu cầu công ty này phải bị chia tách.
