Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Lãnh đạo của các đảng Israel đối lập với thủ tướng Binyamin Netanyahu công bố thỏa thuận liên minh ngay trước thời hạn nửa đêm. Yair Lapid, người đứng đầu đảng Yesh Atid trung dung, và Naftali Bennett, người đứng đầu đảng cánh hữu quốc gia Yamina, đã hoàn thành thỏa thuận với sáu đảng khác để thành lập chính phủ tiếp theo.
Thượng viện Nga thông qua dự luật tạm thời cấm các nghị sĩ của các nhóm “cực đoan” ra tranh cử, một cách phân loại mà các tòa án nước này đang xem xét áp dụng cho Tổ chức Chống Tham nhũng của Alexei Navalny. Nhân vật đối lập nổi tiếng nhất của Nga đã ngồi tù kể từ tháng 1. Dmitry Gudkov và Andrei Pivovarov, hai đối thủ khác của Tổng thống Nga Vladimir Putin, cũng bị bắt trong tuần này.
Mỹ cho biết sẽ đáp trả các loại thuế dịch vụ kỹ thuật số áp lên các công ty công nghệ của họ bằng cách đánh thuế Anh và 5 nước khác. Tuyên bố này có thể chỉ là một chiến thuật đàm phán chứ không nhằm đe dọa thực sự – Katherine Tai, đại diện thương mại Mỹ, nói sẽ đình chỉ thuế quan trong sáu tháng để cho phép thảo luận đa phương về các thỏa thuận thuế.
Nigeria từ chối trả tiền chuộc cho khoảng 200 trẻ em bị bắt cóc từ một trường học Hồi giáo ở Tegina, miền bắc đất nước vào hôm Chủ nhật. Gần đây các cuộc tấn công như vậy xảy ra rất phổ biến. Hơn 750 học sinh đã bị bắt cóc ở trường học để đòi tiền chuộc kể từ tháng 12. Bọn tội phạm này nhận thấy đây là miếng mồi ngon; vì ít nhất 11 triệu đô đã được trả từ 2016 đến 2020.
Liên minh châu Phi đình chỉ tư cách thành viên của Mali và đe dọa trừng phạt nếu không khôi phục chính phủ dân sự. Tháng 8 năm ngoái, lực lượng vũ trang của họ đã lật đổ tổng thống dân cử và bổ nhiệm các lãnh đạo dân sự tạm quyền dưới áp lực quốc tế. Song họ tiếp tục lật đổ tổng thống và thủ tướng tạm quyền vào ngày 28 tháng 5. ECOWAS, hay khối Tây Phi, đã đình chỉ tư cách thành viên của Mali từ đầu tuần này.
Amazon ủng hộ một dự luật liên bang hợp pháp hóa cần sa trên toàn nước Mỹ. Gã khổng lồ thương mại điện tử nói họ hy vọng các công ty khác cũng sẽ ủng hộ đạo luật. Công ty đồng thời cho biết sẽ bỏ yêu cầu kiểm tra chất gây nghiện ở công nhân. Cho đến nay 17 bang đã hợp pháp hóa cần sa cho mục đích giải trí.
New Caledonia, một lãnh thổ của Pháp ở nam Thái Bình Dương, sẽ có cuộc trưng cầu dân ý về độc lập cuối cùng vào ngày 12 tháng 12. Theo Hiệp định Noumea 1998, được ký sau các cuộc đụng độ bạo lực vào giữa những năm 1980 giữa phe ly khai và những người thân Pháp, người New Caledonia được phép tiến hành ba cuộc trưng cầu dân ý về độc lập. Độc lập đã không được chọn vào năm 2018, và một lần nữa vào năm 2020.
TIÊU ĐIỂM
COVAX được cam kết hỗ trợ tiền mặt từ các nước giàu
Một hội nghị thượng đỉnh gây quỹ hôm qua đã kêu gọi được các nước giàu cam kết 2,4 tỷ đô la cho COVAX, một chương trình đối tác mua vắc-xin covid-19 cho các nước nghèo. Chỉ cần họ giữ lời, COVAX sẽ đạt được mục tiêu phân phối 1,8 tỷ liều trong năm nay. Nó cũng sẽ đảm bảo phân phối vắc-xin đồng đều hơn trên toàn cầu. Cho đến nay, COVAX chuyển được 77 triệu liều đến 127 quốc gia. Nhưng chỉ riêng nước Mỹ đã tiêm gấp 4 lần con số đó.
Với số tiền mới, COVAX ước tính có thể tiếp cận 30% người dân ở các nước nghèo mà họ sẽ cung cấp thuốc vào đầu năm 2022. Bởi vì thuốc đó chưa có sẵn, nên sẽ tốt hơn trong ngắn hạn nếu các nước giàu đóng góp vắc-xin hiện có. Mặc dù vẫn chưa nhận hết, nhưng những nước này đã đặt đủ số thuốc để thậm chí tiêm dư cho dân chúng. Tại hội nghị hôm qua, khoảng 54 triệu liều như vậy đã được cam kết, nâng tổng số quyên góp đã hứa lên hơn 132 triệu mũi tiêm. Đó là một bước đi đúng hướng trong bối cảnh bi kịch covid-19 trên toàn thế giới.
Bầu cử tổng thống Iran chưa tiến hành đã ngã ngũ
Mùa vận động tranh cử tổng thống Iran thường rất gay cấn. Các ứng viên thường tranh cãi nhau về ý thức hệ. Nhưng năm nay thì không. Hội đồng Giám hộ, cơ quan có nhiệm vụ xét duyệt các ứng viên thay mặt cho Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei, đã loại bỏ tất cả trừ một ứng viên chính, Ebraham Raisi. Ông Raisi là chánh án của đất nước và là con rể của Ahmad Alamolhoda, một giáo sĩ nhiều tiếng xấu. Để có đủ phiếu vào ngày 18 tháng 6 tới, ông Alamolhoda đã gọi những người bỏ phiếu trắng là bọn vô đạo. Song hầu hết cử tri đã mất niềm tin vào hệ thống, vì lý do chính đáng. Ngay cả những người ở trung tâm của nó cũng biết nó đã rệu rã và tham nhũng đến mức nào.
Chiến dịch năm nay khởi đầu khá mờ nhạt. Tỷ lệ cử tri đi bầu được dự đoán thấp nhất trong 42 năm của nền Cộng hòa Hồi giáo. Song điều này dường như không làm ông Khamenei lo lắng. Ông đang chuẩn bị cho ông Raisi làm người kế nhiệm và có vẻ không quan tâm đến quy mô quyền lực của Raisi. Suốt nhiều thập niên qua, Iran tự tuyên bố là nền dân chủ thứ hai ở Trung Đông. Có vẻ như không còn vậy nữa.
Thổ Nhĩ Kỳ giảm lãi suất dù lạm phát tăng
Dữ liệu do cơ quan thống kê Thổ Nhĩ Kỳ công bố hôm nay sẽ cho thấy tỷ lệ lạm phát của nước này tăng trong tháng thứ 8 liên tiếp. Hồi tháng 4 nó đạt 17.1%, cao nhất trong gần hai năm. Vì vậy thật vô lý nếu hạ lãi suất vào lúc này. Nhưng Kavcioglu, thống đốc ngân hàng trung ương thứ tư của Thổ Nhĩ Kỳ trong vòng hai năm qua, có thể sẽ phải làm vậy.
Hôm thứ Ba, Recep Tayyip Erdogan, vị tổng thống độc đoán nhưng thiếu hiểu biết kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ, nói ngân hàng “bắt buộc” phải giảm lãi suất, và ông đã nói tương tự với ông Kavcioglu. Đồng lira phản ứng bằng cách xuống thấp kỷ lục so với đồng đô la. Ali Babacan, một cựu bộ trưởng kinh tế hiện đứng đầu một đảng đối lập nhỏ, đã nói đùa rằng sau khi sa thải nhiều thống đốc ngân hàng trung ương, ông Erdogan có lẽ nên tự mình đảm nhận công việc này. Nếu vậy thì sẽ không còn vụ sa thải nào nữa.
Mỹ sẽ rút quân trước thời hạn khỏi Afghanistan
Một tháng sau khi cuộc rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan bước vào giai đoạn cuối, tiến độ đang được đẩy nhanh. Tổng thống Joe Biden đã tuyên bố quân đội sẽ rút hết vào tháng 9. Nhưng có vẻ như họ sẽ rút sớm từ tháng 7. Các tướng lĩnh cho rằng tiến độ đã gần hoàn thành được một nửa.
Ông Biden không có tâm trạng để loanh quanh. Càng rút quân sớm, càng giảm khả năng thương vong của người Mỹ trong quá trình rút quân. Căn cứ không quân Kandahar đã được bàn giao cho chính phủ Afghanistan, và tiếp theo là căn cứ không quân Bagram gần Kabul. Các quốc gia NATO khác cũng đang chạy đua làm theo Mỹ.
Cuộc rút quân đã làm gián đoạn đàm phán hòa bình giữa chính phủ Afghanistan và Taliban. Nhóm chiến binh đã bao vây và đánh chiếm các tiền đồn của quân đội chính phủ ở nông thôn, còn quân đội chính phủ đang nỗ lực giành lại chúng. Mọi con mắt đang đổ dồn vào để xem lực lượng Afghanistan sẽ tự xoay sở thế nào. Với việc Taliban vẫn còn mạnh suốt từ năm 2001, nước này có thể lại chìm vào hỗn loạn.
