Nguồn: Captured U.S. spy pilot sentenced in Russia, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1960, tại Liên Xô, phi công do thám người Mỹ, Francis Gary Powers, người bị bắt giữ cùng chiếc U-2 của mình, đã bị kết án 10 năm tù sau khi thừa nhận là gián điệp.
Ngày 01/05/1960, Powers cất cánh từ Pakistan, cầm lái chiếc máy bay trinh sát tầm cao Lockheed U-2 cực kỳ tối tân. Là phi công của CIA, ông được giao nhiệm vụ bay qua khoảng 2.000 dặm trên bầu trời Liên Xô đến sân bay quân sự BodØ ở Na Uy, thu thập thông tin tình báo dọc đường đi. Nhưng chỉ mới đi được nửa chặng đường, Powers đã bị Liên Xô bắn hạ, ngay tại Sverdlovsk trên dãy núi Ural. Ông may mắn sống sót sau cú nhảy dù ở độ cao 4500m, nhưng đã bị chính quyền Liên Xô bắt giữ ngay lập tức.
Ngày 05/05, nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev thông báo rằng chiếc máy bay do thám của Mỹ đã bị bắn rơi; hai ngày sau đó, ông tiếp tục tiết lộ rằng Powers vẫn sống khỏe mạnh và đã thú nhận việc là tình báo của CIA. Ngày 07/05, phía Mỹ thừa nhận rằng chiếc U-2 có thể đã bay qua không phận Liên Xô nhưng phủ nhận việc chỉ thị thực hiện nhiệm vụ đó. Ngày 16/05, các nhà lãnh đạo của Mỹ, Liên Xô, Anh và Pháp gặp nhau tại Paris trong một cuộc họp thượng đỉnh được mong đợi từ lâu. Bốn cường quốc cùng thảo luận về căng thẳng tại Đông Đức và Tây Đức, đồng thời đàm phán các hiệp ước giải trừ quân bị mới. Tuy nhiên, ngay từ phiên họp đầu tiên, cuộc họp đã thất bại vì Tổng thống Dwight D. Eisenhower từ chối xin lỗi Khrushchev về sự cố U-2. Khrushchev sau đó cũng hủy lời mời Eisenhower đến thăm Liên Xô.
Tháng 8, Powers bị tuyên án là gián điệp ở Moscow và bị kết án 10 năm tù – 3 năm trong trại giam (prison) và 7 năm còn lại trong trại cách ly (prison colony). Tuy nhiên, chỉ 18 tháng sau, Liên Xô đồng ý trả tự do cho Powers để đổi lấy Rudolf Abel, một điệp viên cấp cao của KGB, người đã bị bắt và bị kết án ở Mỹ 5 năm trước đó. Ngày 10/02/1962, Powers và Abel được đưa đến hai đầu của Cầu Glienicker – cây cầu nối Đông và Tây Berlin qua Hồ Wannsee. Trong khi hai điệp viên chờ đợi ở hai đầu cầu, các nhà đàm phán đã thỏa thuận ở ngay giữa cây cầu, nơi có một làn ranh trắng phân chia Đông và Tây. Cuối cùng, Powers và Abel cũng được vẫy tay ra hiệu tiến về phía trước; cả hai đi ngang qua nhau để quay về với tự do.
Khi trở về Mỹ, Powers đã được CIA và Thượng viện xóa bỏ mọi trách nhiệm cá nhân về sự cố U-2. Năm 1970, ông xuất bản một cuốn sách, Operation Overflight, kể về vụ việc. Năm 1977, ông thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng khi làm phóng viên cho một đài truyền hình ở Los Angeles.
