Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki liên tục bị chỉ trích trong một phiên họp Nghị viện châu Âu vì ông bảo vệ phán quyết của tòa án Ba Lan rằng luật nước này cao hơn luật của khối. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói phán quyết “thách thức trực tiếp thống nhất trật tự pháp lý châu Âu”. Căng thẳng Ba Lan-EU đã làm dấy lên lo ngại về một “Polexit”.
Chỉ số nhà mới khởi công ở Mỹ chỉ còn 1,6 triệu trong tháng 9, giảm 1,6% so với tháng trước và thấp hơn dự báo. Số giấy phép cũng giảm mạnh, ở mức 7,7% so với tháng 8. Nguyên nhân là do thiếu công nhân và vật liệu xây dựng. Đầu tư vào nhà ở giảm đã ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế nói chung trong năm nay.
Một băng đảng Haiti ra yêu cầu tiền chuộc mỗi người 1 triệu đô la cho 17 nhà truyền giáo người Mỹ và Canada mà họ đã bắt cóc hôm thứ Bảy. Những người truyền giáo, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, bị bắt khi đang đến thăm một trại trẻ mồ côi. Họ đang bị giam ngay bên ngoài một vùng ngoại ô của thủ đô Port-au-Prince, do băng đảng kiểm soát.
Facebook đồng ý trả khoảng 14 triệu đô la để giải quyết một vụ kiện của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ về cáo buộc công ty này phân biệt đối xử khi ưu tiên người xin việc người nước ngoài hơn người Mỹ. Dù vậy Facebook vẫn khẳng định họ tuân thủ luật liên bang, vốn yêu cầu người sử dụng lao động phải xem xét những người Mỹ đủ tiêu chuẩn trước khi thuê người nước ngoài và tài trợ thị thực cho họ.
Các câu lạc bộ bóng đá Ngoại hạng Anh đã bỏ phiếu ủng hộ lệnh cấm một tháng các hợp đồng tài trợ với các công ty có liên quan đến chủ sở hữu một câu lạc bộ. Câu lạc bộ duy nhất bỏ phiếu chống là Newcastle United, gần đây được mua lại bởi một tập đoàn Ả Rập Saudi. Premier League đã chấp thuận vụ mua lại nhưng cũng lên tiếng quan ngại về hồ sơ nhân quyền yếu kém của quốc gia này.
Tổng thống Ecuador Guillermo Lasso đã ban bố tình trạng khẩn cấp do bạo lực ma túy gia tăng. Cảnh sát và lực lượng vũ trang đã được lệnh xuống đường để duy trì an ninh. Ông Lasso mô tả buôn bán ma túy là “kẻ thù truyền kiếp” của đất nước. Hồi tháng trước tổng thống đã ban bố tình trạng khẩn cấp trong các nhà tù của Ecuador, sau khi xung đột băng đảng làm hơn 100 tù nhân thiệt mạng.
Giá than ở Trung Quốc lên cao kỷ lục, tính đến thời điểm hiện tại đã tăng hơn 260% trong năm nay. Bất chấp những nỗ lực tăng nguồn cung gần đây, Trung Quốc vẫn thiếu than. Họ đang miễn cưỡng phê duyệt mỏ mới vì làm vậy mâu thuẫn với nỗ lực cắt giảm lượng khí thải. Trong khi đó, thời tiết lạnh hơn làm tăng nhu cầu sử dụng điện, gây ra thiếu điện tại 19 tỉnh.
Con số trong ngày: 57 tỷ euro (66 tỷ đô la), là phần của Ba Lan trong quỹ phục hồi covid-19 của EU, mà nước này có nguy cơ bị mất trong cuộc tranh chấp pháp lý với khối. Ba Lan là một vấn đề đối với EU, nhưng không như Anh, nước này sẽ không rời đi.
TIÊU ĐIỂM
Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro có thể bị truy tố
Phe bất đồng chính kiến Brazil đã cáo buộc Tổng thống Jair Bolsonaro về tội diệt chủng trong hơn một năm qua, điều ông cực lực phủ nhận. Giờ đây ông có thể chính thức bị truy tố vì tội danh này. Vào thứ Tư, một cuộc điều tra của Thượng viện sẽ công bố báo cáo về phản ứng của chính phủ đối với đại dịch covid-19. Tổng thống dự kiến bị buộc 11 tội danh, bao gồm nói dối, giết người và diệt chủng người bản địa. Hơn 600.000 người Brazil đã chết vì virus, với tỷ lệ tử vong của người bản địa cao hơn 16% so với tỷ lệ chung.
Báo cáo của Thượng viện sẽ được gửi cho tổng chưởng lý. Song ông này do Bolsonaro bổ nhiệm và đã từ chối hành động chống lại chính phủ. Việc luận tội là khó xảy ra, vì gần 140 kiến nghị luận tội đều đã bị cản trở bởi đồng minh của tổng thống ở hạ viện. Do đó phán quyết sẽ đến từ thùng phiếu. Ông Bolsonaro đang chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử tổng thốgn 2022 – với tỷ lệ ủng hộ giảm xuống mức thấp nhất mọi thời đại vào tháng trước, chỉ 22%.
Hai hãng bán dẫn lớn sắp công bố kết quả kinh doanh
Đầu tiên, vào thứ Tư, là ASML của Hà Lan. Đây là nhà cung cấp duy nhất trên thế giới về máy in thạch bản “cực tím” công nghệ cao, rất quan trọng trong quy trình sản xuất chip tiên tiến. Cổ phiếu của hãng đã tăng vọt kể từ đầu đại dịch, một phần do các khách hàng như TSMC, Samsung và Intel hứa chi hàng trăm tỷ đô la cho các nhà máy sản xuất chip mới nhằm khắc phục tình trạng thiếu chất bán dẫn.
Vào thứ Năm đến lượt Intel của Mỹ công bố kết quả. Sau nhiều thập niên thống trị nghệ thuật sản xuất chip, hãng này giảm tốc trong những năm gần đây. CEO mới Pat Gelsinger đã tiết lộ một kế hoạch xoay chuyển đầy tham vọng. Nhưng cổ phiếu Intel vẫn đi sau thị trường và các công ty chip khác.
Chủ nghĩa tân phát xít manh nha trở lại ở Ý
Vào thứ Tư, các nhà lập pháp Ý sẽ xem xét cấm một nhóm nhỏ theo chủ nghĩa tân phát xít, Forza Nuova (FN), sau khi một đám đông ủng hộ nhóm này xông vào trụ sở của tổng công đoàn lớn nhất đất nước. Đảng Dân chủ trung tả đã khởi động tiến trình ra lệnh cấm, trích dẫn hiến pháp và luật năm 1952. Cả hai văn kiện này đều cấm mọi phong trào muốn hồi sinh Đảng phát xít của Benito Mussolini.
Hơn một chục thủ lĩnh FN đã bị bắt kể từ vụ tấn công, vốn diễn ra trong một cuộc biểu tình chống vắc-xin hồi đầu tháng. Nó gợi nhớ đến cuộc tấn công ngày 6 tháng 1 vào Điện Capitol của Mỹ, và gây khó cho phong trào Anh em nước Ý, vì đảng này mang tiếng có liên hệ với tân phát xít. Các cuộc thăm dò cho thấy Anh em nước Ý đã trở thành đảng chính trị được ủng hộ nhất ở Ý. Nhưng không phải ở mọi nơi: vào thứ Hai các đảng cánh tả đã thắng bầu cử địa phương ở Rome và Turin, qua đó thắng hết mọi thành phố lớn nhất đất nước.
Ngoại trưởng Mỹ thăm Colobia sau sự cố Hội chứng Havana
Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken sẽ tới Bogotá, thủ đô Colombia, trong chặng thứ hai của chuyến công du Mỹ Latinh vào thứ Tư. Nền dân chủ ở khu vực rất mong manh trong khi ảnh hưởng của Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh. Và Mỹ còn đang phải đối mặt với một mối đe dọa khác, lặng lẽ hơn mà ông Blinken có thể sẽ nhắc tới: hội chứng Havana.
Vào ngày 12 tháng 10, ít nhất 5 gia đình người Mỹ có liên hệ với đại sứ quán ở Bogotá đã báo cáo về chứng bệnh bí ẩn này, vốn được ghi nhận lần đầu vào cuối năm 2016 tại Havana, thủ đô Cuba. Các triệu chứng kỳ lạ bao gồm buồn nôn, mệt mỏi và mất thính giác. Chụp cắt lớp sọ não cũng cho thấy dấu hiệu chấn thương. Những vụ việc như vậy, hiện đã lên đến hơn 200 vụ, dẫn đến một thỏa thuận lưỡng đảng hiếm hoi ở Quốc hội Hoa Kỳ, theo đó nhất trí thông qua dự luật bồi thường cho các nạn nhân vào tháng trước. Song nguyên nhân của căn bệnh vẫn chưa rõ ràng và tổ điều tra của Bộ Ngoại giao để giải quyết căn bệnh này lại thiếu vắng lãnh đạo. Tại Bogotá, ông Blinken sẽ cố gắng đi tìm câu trả lời.
