Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Các binh sĩ Sudan được cho là đã bắn đạn thật vào người biểu tình phản đối đảo chính của quân đội. Trước đó Tướng Abdel Fattah al-Burhan đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp và giải tán chính quyền chuyển tiếp do chính ông lãnh đạo. Chính quyền này đáng lẽ phải dân chủ hóa đất nước sau khi nhà độc tài lâu năm Omar al-Bashir bị lật đổ hồi năm 2019. Các báo cáo cho thấy một số bộ trưởng chính phủ, bao gồm cả thủ tướng Abdalla Hamdok, cùng một số nhân vật ủng hộ dân chủ đã bị quân đội bắt giữ.
Hơn một chục hãng thông tấn đã đưa tin về các tài liệu nội bộ của Facebook được trình lên Quốc hội Mỹ, vốn bị công khai bởi cựu nhân viên Frances Haugen. Hàng loạt nghiên cứu, email, bản ghi nhớ và thuyết trình về các vấn đề bao gồm chính sách của Facebook đối với phát ngôn kích động thù hận và thông tin sai lệch, vai trò của hãng trong vụ bạo loạn Đồi Capitol ngày 6 tháng 1, tác động của các nút “Thích” và “Chia sẻ”, cũng như việc công ty mất sức hấp dẫn với thanh thiếu niên.
Cơ quan thời tiết của Liên Hợp Quốc cho biết nồng độ khí nhà kính đã đạt mức cao kỷ lục vào năm ngoái và tăng nhanh hơn tốc độ trung bình năm của thập niên qua. Sụt giảm khí thải vào năm ngoái vì covid-19 đã không có “tác động rõ rệt” lên nồng độ CO2, mêtan và oxit nitơ trong khí quyển.
Hertz đặt mua 100.000 chiếc Tesla Model 3 trong nỗ lực điện hóa đội xe cho thuê của họ. Hãng cho thuê ô tô này đặt hàng xe chạy pin lần đầu vào năm 2011, và sẽ nâng số xe chạy pin lên chiếm 1/5 đội xe khi đơn hàng Tesla hoàn thành vào năm 2022. Giá trị vốn hóa thị trường của Tesla vượt nhẹ mức 1 nghìn tỷ đô la sau thông báo.
Khi mùa đông đến gần, Liên Hợp Quốc cảnh báo khủng hoảng lương thực ở Afghanistan có thể khiến hàng triệu người chết đói. Tổ chức cho biết gần 23 triệu người – hơn một nửa dân số – đang phải chịu mất an ninh lương thực trầm trọng. Giám đốc điều hành Chương trình Lương thực Thế giới của LHQ, David Beasley, nói Afghanistan hiện là “một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới, nếu không muốn nói là tệ nhất.”
Envision, công ty Trung Quốc đứng sau “gigafactory” đầu tiên của Anh, sẽ tăng đáng kể công suất hàng năm của họ từ 1,7 lên 38 gigawatt giờ. Cơ sở Sunderland hiện đang sản xuất pin cho dòng xe Nissan Leaf. Kế hoạch mở rộng này, đi vào sản xuất từ 2024, nằm trong hợp tác với Nissan Anh và sẽ hoàn toàn chạy bằng năng lượng tái tạo.
Đồng lira Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục giảm giá vào thứ Hai trong phiên giao dịch sớm ở châu Á, xuống còn 9,85 đồng ăn một đô la. Hôm thứ Bảy, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã tuyên bố mười đại sứ, bao gồm các đại sứ Mỹ, Pháp và Đức, là “kẻ không được chào đón.” Phe phản đối nói đây chỉ là chiêu trò của ông Erdogan để đánh lạc hướng công luận khỏi những sai lầm kinh tế của ông. Đồng lira xuống thấp kỷ lục vào tuần trước sau khi ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ cắt giảm lãi suất chính sách.
Con số trong ngày: 1,4 triệu, là ước tính số lượng nhà bán trước mà hãng bất động sản Trung Quốc Evergrande còn nợ người mua.
TIÊU ĐIỂM
Quân đội Sudan lại đảo chính
Vào hôm thứ Hai các tướng lĩnh Sudan, những người được cho là đã chia sẻ quyền lực với phe lãnh đạo dân sự sau cuộc lật đổ nhà độc tài Hồi giáo Omar al-Bashir vào năm 2019, lại tiến hành đảo chính. Thủ tướng dân sự Abdalla Hamdok bị bắt. Nhiều đồng nghiệp của ông cũng vậy, bị đưa đi khỏi nhà trong các cuộc đột kích rạng sáng. Cầu đường ở thủ đô Khartoum đóng cửa, các chuyến bay bị tạm dừng, Internet cũng bị tắt.
Abdel Fattah al-Burhan, vị tướng cao nhất và tổng thống trên thực tế, đã giải tán chính phủ và ban bố tình trạng khẩn cấp. Trong khi đó các đồng minh của ông Hamdok đã kêu gọi thường dân xuống đường đòi lại “cuộc cách mạng của chính mình từ tay những tên trộm.” Hàng nghìn người làm theo — với ít nhất ba người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ hôm thứ Hai. Sudan, vốn từng được coi là ánh sáng hiếm hoi ở một khu vực đầy khó khăn, đang quay về những ngày đen tối của chế độ độc tài quân sự.
Sân bay Heathrow sắp công bố thu nhập quý 3
Heathrow công bố thu nhập quý 3 năm 2021 vào thứ Ba. Là một trong những sân bay bận rộn nhất châu Âu, Heathrow đã trải qua giai đoạn đại dịch khó khăn do liên tục phong tỏa và hạn chế đi lại. Vào tháng 7 họ công bố khoản lỗ tích lũy từ covid-19 là 2,9 tỷ bảng Anh (4 tỷ đô la). Số lượng hành khách trong tháng 9 cũng chỉ đạt 38% tổng số hành khách của tháng 12 năm 2019.
Nhưng Cơ quan Hàng không Dân dụng đang tung ra một sự hỗ trợ rất đúng lúc. Vào tuần trước cơ quan này đề xuất cho phép Heathrow tăng phí hạ cánh, hiện tại ở mức 22 bảng/hành khách, lên 56% trong vòng 5 năm tới. Không có gì ngạc nhiên khi các hãng hàng không, vốn đã trả nhiều phí hạ cánh cho Heathrow hơn hầu hết mọi nơi khác, phản đối. Thật ra sân bay đã muốn tăng gần gấp đôi phí từ lâu nhưng chưa làm được. Dù sao có vẫn còn hơn không.
Cuộc điều tra tổng thống Brazil
Tuần trước, cuộc điều tra của Thượng viện Brazil về đại dịch suýt nữa đã đệ được 11 cáo buộc nhắm vào tổng thống Jair Bolsonaro. Nhưng chưa đầy 24 giờ trước khi công bố bản báo cáo điều tra cuối cùng, các đề cập về tội ác diệt chủng người bản địa và giết người đã bị loại khỏi danh sách. Và đến thứ Ba kết quả của cuộc điều tra kéo dài sáu tháng này có thể còn giảm nhẹ hơn nữa. Sau đó báo cáo sẽ được bỏ phiếu ở Thượng viện, nơi nó phải được 81 nhà lập pháp ủng hộ.
Các thượng nghị sĩ có thể sửa đổi tài liệu hàng nghìn trang, dù những người đứng đầu cuộc điều tra kiên quyết tuyên bố các cáo buộc còn lại, bao gồm tội ác chống lại loài người và sử dụng công quỹ bất hợp pháp, sẽ được giữ lại. Ngay cả khi được Thượng viện phê chuẩn, việc truy tố cũng khó xảy ra. Tổng chưởng lý là một người rất trung thành với Bolsonaro. Trong khi đó hạ viện cũng khó có thể luận tội tổng thống — trước đó họ đã đình trệ gần 140 đơn kiện chống lại ông. Dù kết quả ra sao, ông Bolsonaro vẫn sẽ an toàn.
Mỹ xem xét cấp phép vắc-xin covid-19 cho trẻ nhỏ
Một ban cố vấn của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ FDA sẽ nhóm họp vào thứ Ba để thảo luận về đơn xin của Pfizer/BioNTech nhằm cung cấp vắc-xin covid-19 hai liều cho trẻ em từ 5 đến 11 tuổi. Một báo cáo tuần trước của FDA cho biết tỷ lệ hiệu quả của vắc-xin ở trẻ nhỏ là 90,7% chống nhiễm bệnh có triệu chứng sau bảy ngày kể từ khi tiêm liều hai.
Trẻ em ít có nguy cơ tử vong vì virus hơn người lớn, nhưng nếu nhiễm bệnh có thể gây bệnh lâu dài. Các cố vấn của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ CDC sẽ công bố quan điểm của họ về vắc-xin này vào tuần đầu tiên của tháng 11, và sau đó giám đốc cơ quan sẽ quyết định có thực sự khuyến nghị sử dụng vắc-xin hay không. Anthony Fauci, cố vấn y tế chính của Tổng thống Joe Biden, đã nói nếu cơ quan quản lý chấp thuận, vắc-xin sẽ được cung cấp cho trẻ nhỏ từ đầu tháng tới.
