Biên dịch: Nguyễn Hải Hoành
Trang mạng Thời báo Hoàn Cầu ngày 24/5 xuất bản bài bình luận về sức mạnh quân sự của Phần Lan và Thụy Điển, hai quốc gia trung lập muốn gia nhập NATO. Nội dung tóm lược như sau:
Ngày 22/5, Bộ Ngoại giao Nga đưa ra cảnh báo: Phần Lan và Thụy Điển xin gia nhập NATO sẽ làm cho vùng Bắc cực trở thành “vũ đài quốc tế” của các hành động quân sự. Bộ trưởng Quốc phòng Nga Shoigu cho biết, quân đội Nga sẽ thành lập 12 đơn vị mới tại quân khu miền Tây nhằm đối phó với sự thay đổi tình hình do việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO. Điều đó làm cho dư luận quốc tế hiếu kỳ đặt câu hỏi: Rốt cuộc hai quốc gia Bắc Âu bình thường chẳng có gì nổi trội này tiềm ẩn một sức mạnh quân sự như thế nào để đến mức Nga phải căng thẳng như vậy?
Thụy Điển: Tiềm lực chiến tranh sánh ngang với các cường quốc truyền thống
Mặc dầu Phần Lan và Thụy Điển đều là quốc gia trung lập nhưng trong một thời gian dài trước đây do chịu ảnh hưởng từ “sự xâm lược của Liên Xô” họ đều áp dụng chính sách “trung lập có vũ trang”, chưa bao giờ coi nhẹ việc xây dựng quân đội.
Có khả năng cung cấp nhiều binh sĩ
Thụy Điển là nước đông dân nhất trong số 5 nước Bắc Âu, có khoảng 10 triệu dân, hiện có đội quân 23,6 nghìn binh sĩ, tỷ lệ như thế chưa phải là cao. Nhưng trong hai trận Thế chiến đã qua, sở dĩ Thụy Điển có thể giữ được độc lập, chủ yếu là do bản thân họ có một lực lượng phòng vệ khả quan khiến các đối thủ phải cân nhắc kỹ trước khi xâm lược nước này. Thụy Điển tiếp tục thi hành chính sách ấy cho tới thời kỳ Chiến tranh Lạnh, thậm chí ngay cả sau Chiến tranh Lạnh.
Để đối phó với sự đe dọa từ Liên Xô, trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Thụy Điển đều áp dụng chế độ nghĩa vụ quân sự với quy mô lớn. Toàn bộ nam giới Thụy Điển phù hợp điều kiện đều phải tiếp nhận sự huấn luyện quân sự chính quy nghiêm khắc. Vào thời cao điểm, 85% nam giới cả nước đều phải vào quân đội. Ngoài ra nước này xây dựng rất nhiều công trình quân sự tiêu chuẩn cao. Ví dụ phần lớn hệ thống đường cao tốc ở Thụy Điển, nhất là ở vùng Trung Bắc bộ, đều xây dựng theo tiêu chuẩn có thể để máy bay chiến đấu cất cánh và hạ cánh. Tại vùng ven biển, họ lợi dụng kết cấu đồi núi thiên nhiên làm vật che chắn để xây dựng nhiều công trình quân sự có thể dùng làm chỗ ẩn giấu tàu ngầm, tàu chiến, thậm chí máy bay chiến đấu.
Sau Chiến tranh Lạnh, quân đội Thụy Điển giảm biên chế với quy mô lớn, từ năm 2020 bỏ chế độ nghĩa vụ quân sự. Nhưng sau khi Nga đưa quân vào Crimea (2014), Thụy Điển cảm thấy bất an, vấn đề thiếu binh sĩ ngày càng trở nên nổi bật. Theo số liệu của Bộ Quốc phòng Thụy Điển, số lượng tân binh Thụy Điển chiêu mộ năm 2016 thiếu 1000 người so với dự định, lực lượng hậu bị lại càng thiếu nhiều, tới 7000 người. Xuất phát từ tình hình thực tế, năm 2017 Chính phủ Thụy Điển tuyên bố phục hồi chế độ gọi nhập ngũ. Nhờ đó tuy Thụy Điển hiện chỉ có 23,6 nghìn lính quân dịch và 31,3 nghìn quân dự bị, nhưng vẫn bảo lưu được rất nhiều người ở độ tuổi thích hợp đã tiếp nhận huấn luyện quân sự chính quy. Dư luận phỏng đoán, khi cần thiết, Thụy Điển có thể huy động được 100 nghìn binh sĩ.
Có năng lực công nghiệp quốc phòng hoàn bị
Ngoài khả năng cung cấp một lượng lớn binh sĩ ra, nếu vào NATO Thụy Điển sẽ đem lại cho tổ chức này một tiềm lực công nghiệp quốc phòng khả quan. Thụy Điển là một trong số ít quốc gia châu Âu có hệ thống công nghiệp quốc phòng hoàn chỉnh, dù là Hải-Lục-Không quân họ đều có thể làm được, thậm chí có những trang thiết bị nổi danh toàn cầu. Trong thời kỳ từ thập niên 50 đến 70 thế kỷ 20, Thụy Điển từng bí mật nghiên cứu làm vũ khí hạt nhân – từ đó suy ra có thể thấy công nghiệp hiện đại của họ có năng lực rất mạnh.
Trong lĩnh vực trang thiết bị không quân, Thụy Điển là một trong số ít quốc gia trên toàn cầu có thể tự mình nghiên cứu chế tạo máy bay chiến đấu hiện đại. Máy bay “Gripen” do Tập đoàn Saab thiết kế chế tạo, sau cải tiến đã trở thành loại chiến đấu cơ hiện đại có tính năng “Thế hệ 4+”, có năng lực hành trình siêu âm hữu hạn, được trang bị radar điều khiển hỏa lực, cùng với các máy bay chiến đấu “Gust” và “Typhoon”, nó được gọi là “ba nhà vô địch của châu Âu”. Ngoài ra, Thụy Điển còn là một trong số ít quốc gia có khả năng nghiên cứu chế tạo máy bay cảnh giới sớm [early warning aircraft]. Công ty Hệ thống Vi ba Ericsson của Thụy Điển từng làm được máy bay cảnh giới sớm “Ericsson eye” thuộc loại máy bay nổi tiếng toàn cầu.
Về hải quân, Thụy Điển lập nhiều kỷ lục thế giới. Đầu thập niên 1990, Thụy Điển đầu tiên chế tạo được tàu hộ vệ tàng hình cấp “Visby”. Đây là ứng dụng thực dụng sớm nhất công nghệ radar tàng hình vào tàu chiến. Hải quân Thụy Điển tự nhận không đủ sức làm tàu chiến loại lớn để triển khai tranh giành quyền kiểm soát biển, thế nhưng họ lại có thể lợi dụng địa hình eo biển ngoắt ngoéo phức tạp của mình để đánh du kích. Tàu hộ vệ cấp Visby có thiết kế cực đơn giản và sử dụng nhiều vật liệu tổng hợp sợi carbon; thiết kế đặc biệt của con tàu này khiến hải quân thế giới “lác mắt”. Tàu ngầm cấp “Gotland” của hải quân Thụy Điển mở đầu cho sự ra đời loại tàu ngầm “Không phụ thuộc vào lực đẩy không khí (AIP)”. Nó sử dụng động cơ Stirling, nhờ thế tuy là tàu ngầm loại bình thường nhưng lại có thể hoạt động như tàu ngầm hạt nhân, có khả năng liên tục lặn dưới nước mấy ngày liền không cần nổi lên để nạp điện.
Trong lĩnh vực lục quân, công ty Bofoss của Thụy Điển nổi tiếng về hỏa pháo tính năng cao. Trong Thế chiến 2, pháo cao xạ Bofoss 40mm có tính năng vượt trội, thậm chí các bên giao chiến đều bắt chước sản xuất loại pháo này. Hiện nay không ít nước vẫn còn dùng sản phẩm phỏng chế pháo Bofoss. Ngoài ra, tên lửa chống tăng NLAW đang trổ tài trong cuộc xung đột Nga-Ukraine hiện nay, thực ra là do Thụy Điển cùng Anh quốc liên kết nghiên cứu chế tạo. Mới đây Thụy Điển viện trợ Ukraine pháo tự hành “Archer” 155mm lại càng xứng danh là “Vua của các loại lựu pháo bắn nhanh”.
Tiềm ẩn năng lực chiến tranh lớn
Theo “Báo cáo cân bằng quân lực toàn cầu” do Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế London xuất bản, lục quân Thụy Điển được trang bị 121 xe tăng chủ lực “Leopard 2A5”, 354 xe chiến đấu bộ binh loại CV90, và hơn 1200 xe bọc thép; không quân Thụy Điển có 207 máy bay quân sự, gồm 71 chiến đấu cơ “Eagle lion” C, sau đây còn dự kiến thay bằng loại “Eagle lion” E tiên tiến hơn; hải quân Thụy Điển có 2 tàu hộ vệ cấp “Gothenburg”, 5 tàu hộ vệ cấp “Visby” và 3 tàu ngầm cấp “Gotland”.’
Nếu Thụy Điển vào NATO thì xét về quy mô và trang bị của bộ đội hiện có, Thụy Điển xếp vào hạng Top 10 trong các nước NATO. Nhưng cơ sở công nghiệp lớn mạnh của Thụy Điển ẩn giấu một tiềm lực chiến tranh vượt xa những số liệu trên giấy. Riêng từ góc nhìn này có thể thấy sức mạnh quân sự tổng hợp của Thụy Điển ngang hàng với các cường quốc quân sự truyền thống như Anh, Pháp, Đức.
Phần Lan: Trang bị quân đội hiện có vượt qua phần lớn các nước NATO
So với năng lực công nghiệp quốc phòng hùng mạnh của Thụy Điển thì năng lực của Phần Lan có vẻ yếu hơn nhiều. Nhưng do nhiều năm qua thi hành chính sách tăng cường quốc phòng, Phần Lan có năng lực huy động quân đội, số lượng và tính năng trang bị quân đội hiện có vẫn mạnh hơn rất nhiều so với phần lớn các quốc gia NATO.
Phần Lan có 5,5 triệu dân, nhưng tổng quân lực của họ không thua kém Thụy Điển bao nhiêu, có khoảng 23 nghìn binh sĩ. Khác với Thụy Điển là nước nhiều năm không có chiến tranh, hồi thập niên 1920, Phần Lan từng trải qua cuộc chiến tàn khốc Liên Xô-Phần Lan. Chiến tranh bi thảm đã dạy cho Phần Lan bài học cho đến nay vẫn còn ảnh hưởng sâu sắc tới công cuộc xây dựng quốc phòng của mình. Do Phần Lan và Nga có đường biên giới chung dài 1340 km, nước này cực kỳ coi trọng việc xây dựng lục quân. Hiện nay lục quân Phần Lan có hơn 1700 khẩu lựu pháo và 100 giàn pháo hỏa tiễn, xứng đáng được gọi là một trong những lực lượng pháo binh đáng sợ nhất toàn châu Âu. Ngay cả sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, trong tình hình quân đội các nước châu Âu đều giảm quân số thì Phần Lan vẫn duy trì một lực lượng bộ đội dự bị đông đảo “không thích nghi thời thế”. Trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao độ của Phần Lan trong thời kỳ đầu dịch COVID-19 hoành hành đã để lại ấn tượng sâu sắc cho thế giới: “Người ta kinh ngạc phát hiện Phần Lan giữ lại được toàn bộ vật dụng y tế quốc gia trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, nhờ thế đã phát huy tác dụng to lớn trong việc khống chế tình trạng hoảng loạn thời kỳ đầu nạn dịch.”
Luật pháp Phần Lan quy định, tất cả nam giới trên 18 tuổi nước này đều phải làm nghĩa vụ quân sự từ nửa năm cho đến một năm, sau đó họ được chuyển sang trạng thái dự bị. Trong thời gian đó lực lượng dự bị hàng năm phải tham gia huấn luyện quân sự nhằm duy trì được kỹ năng tác chiến. Báo cáo đánh giá của NATO cho biết, dựa vào sự huấn luyện dự bị như vậy, Phần Lan trong một thời gian ngắn có thể huy động được 280 nghìn binh sĩ, “Đó là một đội quân tương đối lớn của châu Âu hiện đại”.
Lục quân Phần Lan hiện có khoảng 100 xe tăng chủ lực “Leopard 2A4” và 100 chiếc “Leopard 2A6” do Đức sản xuất, 102 xe chiến đấu bộ binh “CV90” do Thụy Điển chế tạo và 110 xe chiến đấu bộ binh “BMP-2” do Liên Xô sản xuất. Ngoài ra còn có hơn 800 xe bọc thép các loại. Theo số liệu chính thức của NATO, quân đội Anh xếp hạng thứ 10 về số xe tăng hiện có (227 xe), Ý xếp thứ 11 có 200 xe tăng. Nếu xét tới hai nước Rumania và Bulgaria có xếp hạng cao hơn, nhưng phần lớn xe tăng của họ đều đã lỗi thời, thì việc Phần Lan vào NATO sẽ làm cho lực lượng xe bọc thép nước này có sức chiến đấu thực tế được xếp hạng cao hơn vài bậc.
Phần Lan có ưu thế nổi bật về pháo binh. Ngay từ thập niên 1990, Phần Lan đã trang bị 54 khẩu lựu pháo kiểu 155K98, trở thành quốc gia đầu tiên ở châu Âu trang bị 52 khẩu lựu pháo bánh xích cỡ nòng 155 mm. Năm ngoái Phần Lan lại mua của Hàn Quốc một loạt lựu pháo tự hành kiểu K9, làm cho tổng số trang bị pháo loại này lên tới 58 khẩu. Ngoài ra Phần Lan còn mua từ Mỹ hệ thống hỏa tiễn nhiều nòng kiểu M270 phiên bản đã nâng cấp, có khả năng phóng tên lửa đạn đạo chiến thuật lục quân (ATACMS), tầm bắn xa nhất tới 300 km.
Hiện nay không quân Phần Lan có 160 máy bay quân sự. Trong bảng xếp hạng số lượng máy bay quân sự các nước NATO, con số 160 đủ để Phần Lan được xếp hạng thứ 11. Máy bay chiến đấu chủ lực của không quân Phần Lan gồm 55 chiến đấu cơ F/A-18C/D “Bumblebee” do Mỹ chế tạo. Do tính năng của các máy bay này đang dần già hóa, tháng 12/2021 Phần Lan quyết định chi 11,3 tỷ USD mua 64 chiến đấu cơ tàng hình kiểu F-35A của Mỹ, làm cho Phần Lan trở thành một trong số các nước có lực lượng không quân mạnh nhất châu Âu.
Hải quân Phần Lan có thực lực yếu hơn không quân, chỉ có một ít tàu cao tốc có vũ trang và tàu rải thủy lôi. Trên thực tế, lực lượng trên biển chưa đủ mạnh là nhược điểm chung của quân đội hai nước Phần Lan và Thụy Điển, họ không đủ sức phòng vệ tuyến bờ biển khá dài. Nhưng về phía Nga, Hạm đội Baltic của họ cũng là hạm đội yếu nhất trong số 4 hạm đội của hải quân Nga, chỉ có một ít tàu tên lửa hộ vệ. Nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO thì hầu như toàn bộ biển Baltic sẽ bị NATO bao vây, hải quân NATO sẽ tạo ra ưu thế áp đảo đối với hạm đội Baltic của Nga. Ngoài ra, vì căn cứ chủ yếu của hạm đội Baltic này đặt tại quân cảng Karangstad ở St. Petersburg và vùng đất ngoại thuộc Kaliningrad, các địa điểm này sẽ đứng trước nguy cơ bị Phần Lan và Thụy Điển chia tách mà không có cách nào chi viện lẫn nhau được.
Nguyễn Hải Hoành biên dịch từ nguồn tiếng Trung của tác giả Thần Dương và Mã Tuấn (Thời báo Hoàn cầu) “武装中立”却未放松军备建设，要“入约”的芬兰和瑞典隐藏军力有多强,2022-05-24.
