Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Bob Iger quay lại làm CEO của Disney chưa đầy một năm sau khi rời công ty. Iger, từng điều hành Disney từ năm 2005 đến 2020, sẽ thay thế Bob Chapek, người chỉ trụ được chưa đầy ba năm. Giá cổ phiếu của Disney giảm mạnh trong năm nay khi các nhà đầu tư lo ngại về bước lấn sân tốn kém của công ty vào mảng phát trực tuyến. Được biết quý vừa qua mảng này đã khiến công ty lỗ 1,5 tỷ đô. Trong nhiệm kỳ trước, ông Iger được ghi nhận là người đã đưa Disney trở thành một trong những gã khổng lồ nội dung-và-công nghệ đáng gờm nhất trên thế giới.
Bắc Kinh yêu cầu 3,5 triệu cư dân của quận đông dân nhất ở nhà từ thứ Hai nhằm ngăn bùng dịch covid-19. Thủ đô của Trung Quốc báo cáo gần 1.000 ca nhiễm mới vào thứ Hai, một ngày sau khi lần đầu tiên ghi nhận có tử vong kể từ tháng 5. Một số nơi ở thành phố Quảng Châu phía nam cũng bị phong tỏa. Chính phủ gần đây đã nới lỏng một số quy định kiểm dịch covid.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết Ukraine gần như tiến đến thảm họa hạt nhân khi đạn pháo bắn trúng gần các lò phản ứng và cơ sở lưu trữ chất thải phóng xạ tại nhà máy điện Zaporizhia vào cuối tuần qua. Nhà máy này nằm trong lãnh thổ do Nga kiểm soát, và hai bên đã đổ lỗi cho nhau. Volodymyr Zelensky nói quân Nga đã phát động gần 400 cuộc tấn công vào miền đông Ukraine hôm Chủ nhật.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nói “lực lượng mặt đất” có thể được triển khai vào các vùng ở Syria do người Kurd kiểm soát để trả đũa cuộc tấn công vào tỉnh Gaziantep của Thổ Nhĩ Kỳ. Hôm thứ Hai đạn cối bắn từ phía bắc Syria đã giết chết hai người ở tỉnh này. Căng thẳng hai bờ biên giới đang leo thang sau cuộc không kích của Thổ Nhĩ Kỳ vào dân quân người Kurd ở Syria hôm Chủ nhật để đáp trả vụ đánh bom hồi tuần trước ở Istanbul.
Một trận động đất mạnh 5,6 độ đã tấn công Java, hòn đảo đông dân cư nhất của Indonesia, vào thứ Hai khiến ít nhất 162 người thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương. Hàng chục tòa nhà bị biến thành đống đổ nát ở khu vực đông dân cư Cianjur, chỉ cách thủ đô Jakarta 75 km về phía đông nam. Người dân đã được sơ tán đề phòng nguy cơ sạt lở đất.
Một thỏa thuận triển vọng có thể hợp nhất hai nhà xuất bản lớn nhất nước Mỹ, Simon & Schuster và Penguin Random House, đã thất bại. Bertelsmann, một tập đoàn truyền thông khổng lồ của Đức và là công ty mẹ của Penguin, công bố kế hoạch này từ năm 2020. Nhưng đầu tháng nay một thẩm phán đã chặn thương vụ sáp nhập trị giá 2,2 tỷ đô la vì lý do chống độc quyền. Chủ sở hữu của Simon & Schuster đã từ chối tham gia kháng cáo pháp lý để cứu thỏa thuận.
Liên đoàn bóng đá của bảy quốc gia châu Âu đã yêu cầu đội trưởng của họ không đeo băng tay “OneLove” bảy màu nhằm thúc đẩy bình đẳng giới tại World Cup ở Qatar. Các cầu thủ cho biết sẵn sàng nộp phạt nhưng FIFA lại đe dọa rút thẻ vàng. Được biết Qatar có luật cấm quan hệ đồng giới. World Cup năm nay khai mạc vào Chủ nhật với thất bại 0-2 của chủ nhà trước Ecuador.
Con số trong ngày: 37%, là tỷ lệ các sự kiện thể thao quốc tế được tổ chức bởi các chế độ độc tài kể từ năm 2012.
TIÊU ĐIỂM
Kamala Harris thăm Philippines sau thượng đỉnh APEC
Phó tổng thống Mỹ đang thăm Philippines. Sau cuộc gặp vào thứ Hai với tổng thống Ferdinand Marcos Jr, vào thứ Ba Kamala Harris sẽ đến thăm Palawan, một hòn đảo nằm trên tiền tuyến của cuộc đấu địa chính trị nhằm giành quyền thống trị trên biển. Chính ở phía tây và phía bắc của Palawan là nơi hải quân Mỹ tiến hành các nhiệm vụ tuần tra “tự do hàng hải” xung quanh Biển Đông, mà phần lớn đang bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Trung Quốc và Philippines cũng tranh cãi về quyền đánh cá và dầu khí trong “vùng đặc quyền kinh tế” 200 hải lý của Philippines.
Để đối phó với hải quân, cảnh sát biển và đội tàu đánh cá của Trung Quốc mà không chọc giận họ, Philippines cho triển khai lực lượng bảo vệ bờ biển dân sự thay vì hải quân chính quy (vốn không quá ấn tượng). Thông tin cho thấy bà Harris sẽ lên thăm một con tàu như vậy của Philippines, mặc dù ở bên ngoài vùng biển bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền. Động thái này là nhằm nói rõ Mỹ sẵn sàng giúp Philippines tự vệ. Trung Quốc có thể sẽ tìm cách thể hiện sự phản đối.
Triển vọng kinh tế EU: bức tranh hỗn hợp
Các nền kinh tế EU đang có một vài ngày lạc quan. Số liệu GDP quý được công bố vào tuần trước không tệ như dự đoán trong khi dữ liệu việc làm tiếp tục tăng, và quan trọng là giá năng lượng trên thị trường bán buôn đã giảm từ mức cao hồi mùa hè. Vào thứ ba, OECD sẽ bổ sung đánh giá về triển vọng kinh tế Châu Âu.
Nhưng có lẽ còn quá sớm để ăn mừng. Tuy có giảm, giá năng lượng vẫn ở mức cao, gây áp lực lên các doanh nghiệp vốn chỉ đang trụ vững nhờ phục hồi kinh tế sau đại dịch. Các hợp đồng ký trước với các nhà cung cấp khí đốt và điện có giúp giảm phần nào tác động trong năm nay — nhưng tác động đầy đủ sẽ được cảm nhận trong năm 2023.
Mối lo thứ hai là thu nhập của các hộ gia đình châu Âu bị suy giảm. Tiết kiệm tăng lên sau đại dịch đã giúp củng cố tiêu dùng, trong khi nguy cơ thất nghiệp hiện tại vẫn thấp. Nhưng không có gì đảm bảo nó sẽ kéo dài. Hàng tỷ euro được các chính phủ châu Âu phân phát cho các công ty và hộ gia đình có thể sẽ không ngăn được châu lục này rơi vào suy thoái.
Iran tiếp tục chìm trong biểu tình
Tình trạng bất ổn hiện tại ở Iran bắt đầu từ giữa tháng 9 khi Mahsa Amini, một phụ nữ trẻ bị cảnh sát đạo đức giam giữ, được phát hiện tử vong trong tù. Kể từ đó, bất cứ khi nào biểu tình dường như lắng xuống lại có thêm nhiều vụ đàn áp chết người khiến người dân lại xuống đường. Đó chính xác là diễn tiến của những ngày gần đây, sau khi cậu bé chín tuổi Kian Pirfalak bị lực lượng an ninh bắn chết. Đám tang của em đã thu hút rất đông người đến viếng.
Chế độ thần quyền Iran đã bắt giữ hàng ngàn người và đưa ra một số bản án tử hình. Tuần trước họ cho bắt giữ hai nữ diễn viên cố tình bỏ khăn trùm đầu ở nơi công cộng. Nhưng chế độ đã không thể ngăn được phong trào biểu tình hiện tại, vốn diễn ra rải rác, không có người lãnh đạo. Đã có những cuộc đình công định kỳ trên khắp đất nước, kể cả ở khu chợ nổi tiếng của Tehran. Trước trận khai mạc World Cup với Anh vào thứ Hai, đội tuyển Iran đã từ chối hát quốc ca. Đội trưởng Ehsan Hajsafi nói anh “đồng cảm” với người biểu tình — một hành động thách thức ngay trên sân khấu thể thao lớn nhất hành tinh.
Tổng thống Nam Phi thăm Anh
Thứ Ba này Vua Charles III sẽ đón tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa thăm nước Anh. Đây là vị khách đầu tiên được ông đón chính thức trên cương vị quốc vương, và chuyến thăm sẽ giúp ông Ramaphosa có vài ngày tạm lánh khỏi chính trị ở quê nhà.
Vào thứ Ba ông Ramaphosa sẽ biết ông nhận được bao nhiêu đề cử để tiếp tục lãnh đạo đảng Đại hội Dân tộc Phi cầm quyền (ANC) của Nam Phi, ngay trước thềm cuộc bỏ phiếu tại hội nghị toàn quốc của đảng vào tháng tới. Mặc dù ông được dự đoán sẽ dẫn trước an toàn, đảng ANC vẫn thường có thói quen “thay ngựa giữa đường.”
Ông Ramaphosa có thể sẽ thích thảo luận với nhà vua về những mối quan tâm chung như động vật hoang dã hay môi trường. Nhưng cuộc gặp của ông với thủ tướng Rishi Sunak vào thứ Tư sẽ nghiêm túc hơn. Nước Anh không hài lòng với việc Nam Phi từ chối lên án Nga xâm lược Ukraine. Ngược lại, ông Ramaphosa dự kiến sẽ gây sức ép để Anh và các đồng minh dỡ bỏ trừng phạt lên Zimbabwe, đồng thời đẩy mạnh viện trợ và đầu tư để giúp châu Phi đối phó với biến đổi khí hậu.
