Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Mỹ và Đức đã đồng ý gửi xe bọc thép tới Ukraine, sau một thời gian dài từ chối vì sợ Nga coi đó là hành động leo thang. Mỹ sẽ cung cấp xe Bradley, còn Đức gửi xe Marders cùng một hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot. Trước đó một ngày Pháp cũng cho biết sẽ gửi xe bọc thép. Các động thái trên có thể cho thấy phương Tây sẵn sàng cung cấp xe tăng hạng nặng trong tương lai.
Vladimir Putin đã ra lệnh cho bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu tiến hành ngừng bắn từ trưa thứ Sáu đến nửa đêm thứ Bảy nhân dịp Giáng sinh Chính thống giáo. Động thái này theo sau lời kêu gọi tạm thời ngừng bắn của Thượng phụ Kirill, người đứng đầu Giáo hội Chính thống Nga và là nhân vật ủng hộ ông Putin nhiệt thành. Một cố vấn của tổng thống Ukraine đã gọi quyết định của ông Putin là “đạo đức giả.”
Khi thế bế tắc bước sang ngày thứ ba, Kevin McCarthy đã đưa ra một số nhượng bộ trước 20 đảng viên cực hữu của phe Cộng hòa đang ngăn ông làm Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ. Dù vậy ông vẫn thua lần bỏ phiếu thứ mười một liên tiếp, với phe phản đối chủ yếu bỏ phiếu cho Byron Donalds, một nghị sĩ đang làm nhiệm kỳ hai. Ông McCarthy cần ít nhất 16 người trong số họ ủng hộ mình.
Chính quyền Biden thông báo bắt đầu trục xuất nhanh chóng người di cư, bao gồm cả người xin tị nạn, từ Cuba, Haiti và Nicaragua ở biên giới Mexico. Cho đến giờ những người này được miễn trục xuất, không như công dân từ các nước khác, vì Mexico từ chối tiếp nhận họ. Nhưng Mexico đã đồng ý nhận 30.000 người từ mỗi quốc gia một tháng. Khoảng 30,000 người cũng có thể vào Mỹ nếu được bảo lãnh bởi một công dân nước này.
Ales Bialiatski, nhà hoạt động nhân quyền người Belarus đã thắng giải Nobel Hòa bình năm 2022, vừa ra tòa ở Minsk, thủ đô Belarus. Ông Bialiatski bị bắt trong các cuộc biểu tình phản đối Alexander Lukashenko, tổng thống độc tài của Belarus, năm 2021. Ông bị buộc tội buôn lậu tiền, các cáo buộc bị những người ủng hộ ông cho là âm mưu đàn áp bất đồng chính kiến. Ông có thể đối mặt bản án 12 năm tù.
Giữa chỉ trích từ quốc tế, Trung Quốc tuyên bố đã chia sẻ dữ liệu về làn sóng covid trong nước với “sự cởi mở và minh bạch” trong những tuần gần đây. Hôm thứ Tư, WHO nói Trung Quốc đang báo cáo hạ thấp quy mô dịch kể từ khi chính sách zero covid được nới lỏng vào tháng 12. Tổng thống Joe Biden cũng bày tỏ lo ngại, cho biết Trung Quốc “rất nhạy cảm” khi bị hỏi về các vấn đề chia sẻ dữ liệu.
Quân đội Mexico đã bắt giữ Ovidio Guzmán López, con trai của trùm ma tuý Joaquin “El Chapo” Guzmán bị cáo buộc buôn bán fentanyl, ở bang Sinaloa. Là thành viên cấp cao của băng đảng ma túy mà cha anh ta từng điều hành, Guzmán López từng bị bắt hồi năm 2019. Nhưng khi băng nhóm của người này trả đũa dữ dội, tổng thống Andrés Manuel López Obrador đã ra lệnh trả tự do cho anh ta trong một động thái đáng xấu hổ.
Con số trong ngày: 71%, là phần định giá bị mất đi của Tesla trong năm 2022.
TIÊU ĐIỂM
Tròn hai năm vụ bạo loạn ở Quốc hội Mỹ
Thứ Sáu này tổng thống Joe Biden sẽ tổ chức một buổi lễ tại Nhà Trắng để đánh dấu hai năm vụ bạo loạn Đồi Capitol ở Washington, DC. Trước đó ủy ban hạ viện do đảng Dân chủ dẫn đầu đã công bố kết quả điều tra dài 800 trang về vụ việc, trong đó đề nghị truy tố ông Trump về bốn tội danh liên bang, bao gồm hỗ trợ nổi dậy. Mặc dù khó xảy ra, nhưng một bản án sẽ ngăn ông quay lại giữ chức vụ liên bang.
Đáp lại, một số đảng viên Cộng hòa đang đề xuất chuyển bằng chứng của ủy ban ra khỏi Cơ quan Lưu trữ Quốc gia, nơi nó có thể được lưu trữ trong nhiều thập niên tới, sang một ủy ban riêng biệt do đảng Cộng hòa kiểm soát. Làm vậy sẽ tạo cơ sở cho một bản báo cáo phản biện, quy trách nhiệm cho người khác.
Hàn gắn mâu thuẫn giữa hai bên là rất khó. Tại sự kiện vinh danh các sĩ quan của lực lượng chấp pháp trong ngày 6 tháng 1 vào tháng trước, một số người đã từ chối bắt tay với các lãnh đạo quốc hội của đảng Cộng hòa. Nhưng cho đến nay cả Mitch McConnell và Kevin McCarthy đều chưa loại trừ khả năng ủng hộ ông Trump nếu ông trở thành ứng viên tổng thống của đảng họ vào năm 2024.
Lạm phát giảm nhẹ ở châu Âu
Trong khi châu Âu trải qua một đợt nắng ấm trái mùa dễ chịu — nhiệt độ lên tới 25°C ở Bilbao — giá xăng giảm càng làm cuộc sống dễ dàng hơn. Hiện giá xăng thậm chí còn thấp hơn cả trước khi Nga xâm lược Ukraine. Các diễn biến này sẽ giúp ích nhiều cho nỗ lực kiềm chế lạm phát của Ngân hàng Trung ương châu Âu. Số liệu lạm phát tháng 12 của khu vực đồng Euro, được công bố vào thứ Sáu, sẽ cho chúng ta thấy tiến độ.
Số liệu tháng 12 được một số quốc gia công bố trong tuần này cho thấy xu hướng giảm. Lạm phát hàng năm giảm từ 7,1% xuống 6,7% ở Pháp, 11,3% xuống 9,6% ở Đức và 6,7% xuống 5,6% ở Tây Ban Nha. Nhưng nếu loại bỏ năng lượng và lương thực, thì lạm phát “lõi” ở khu vực đồng euro vẫn có thể tăng, như ở Tây Ban Nha. Những tác động lâu dài của lạm phát và thị trường lao động thắt chặt hậu đại dịch tiếp tục là đề bài nan giải cho ECB.
Hội nghị thường niên của các kinh tế gia Hoa Kỳ
Giới kinh tế học sẽ tề tựu về New Orleans vào cuối tuần này để tham dự sự kiện thường niên của Hiệp hội Kinh tế Hoa Kỳ (AEA), hiệp hội uy tín nhất trong ngành. Kinh tế học đã có một vài năm mất uy tín khi các mô hình của họ không dự đoán được lạm phát gia tăng. Những người tham dự sẽ tập trung xem xét các yếu tố thúc đẩy giá cả tăng, đồng thời phân tích ưu nhược điểm của các chính sách kinh tế trong đại dịch.
Ngoài ra AEA còn chịu căng thẳng gia tăng trong nội bộ. Những tháng gần đây trong ngành này đang xuất hiện cáo buộc kiểu #MeToo về hành vi sai trái tình dục của các giáo sư nam. Đồng thời, các học giả bảo thủ than phiền rằng hiệp hội đang tập trung quá mức vào nghiên cứu các chủ đề tiến bộ xã hội. Trong khi đó, các tiến sĩ mới ra trường, những người trước đây đến dự sự kiện này để phỏng vấn xin việc, năm nay sẽ ứng tuyển trực tuyến. Và thật kỳ lạ, AEA vẫn bắt buộc người tham dự đeo khẩu trang, một yêu cầu có lẽ không hợp lý về mặt phân tích lợi ích – chi phí.
Anh vất vả đối phó các cuộc đình công triền miên
Nước Anh đang khá bế tắc khi khu vực công vẫn chìm trong các đợt đình công liên tiếp. Vào thứ Sáu, công nhân đường sắt của công đoàn RMT cùng công chức của các cơ quan xử lý giấy phép lái xe, thanh toán nông nghiệp, và quản lý đường cao tốc, đều nghỉ làm để phản đối. Cuối tháng này các công đoàn đại diện cho y tá, giáo viên và nhân viên xe buýt cũng lên kế hoạch đình công. Nguyên nhân trực tiếp của các cuộc đình công là vì lương không theo kịp lạm phát, nhưng chúng chỉ là giọt nước tràn ly của nhiều năm bất mãn và những hạn chế lương trong phần lớn khu vực công.
Đối phó với đình công bất tận là nhiệm vụ quan trọng của thủ tướng Rishi Sunak. Ông kỳ vọng rằng giải quyết lạm phát, mà ông tuyên bố sẽ giảm một nửa chỉ trong một năm (tương tự với dự báo của các nhà kinh tế), sẽ giảm bớt áp lực tiền lương. Nhưng trong khi chờ đợi, ông không thể để cho đất nước đứng yên. Một luật chống đình công để duy trì hoạt động tối thiểu trong các lĩnh vực quan trọng đang được xem xét.
