Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Quân đội Mỹ được cho là đã nhầm lẫn chiếc drone làm ba binh sĩ ở Jordan thiệt mạng hôm Chủ nhật với một drone giám sát của Mỹ đang quay về căn cứ. Ít nhất 34 người khác bị thương trong cuộc tấn công mà Joe Biden nói là do lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn. Một số nhà lập pháp Cộng hòa đã gây áp lực yêu cầu ông Biden nhắm vào Iran để trả đũa. Tuy vậy, Iran nói tuyên bố của Mỹ về sự liên quan của họ là vô căn cứ.
Người phát ngôn của tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phủ nhận tin đồn Valery Zaluzhny, tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, đã bị sa thải. Tướng Zaluzhny, một trong những nhân vật nổi tiếng nhất đất nước, đã nhiều lần tranh cãi với văn phòng tổng thống về chính sách chiến tranh.
Tòa án Hồng Kông đã ra lệnh cho Evergrande, gã khổng lồ bất động sản Trung Quốc, phải giải thể vì khoản nợ hơn 300 tỷ USD. Thẩm phán nói “đã quá đủ” sau khi công ty không đưa ra được kế hoạch tái cơ cấu. Giao dịch cổ phiếu Evergrande tại Hồng Kông lập tức bị đình chỉ, trong khi giá giảm 21% sau thông báo.
Tờ Financial Times đưa tin EU sẽ nhắm vào nền kinh tế Hungary nếu nước này không bỏ quyền phủ quyết đối với gói viện trợ 50 tỷ euro (54 tỷ USD) cho Ukraine tại hội nghị thượng đỉnh vào cuối tuần. Các thành viên của khối có thể cắt giảm nguồn tài trợ của EU cho Hungary, nhằm gây áp lực lên Viktor Orban, thủ tướng thân Nga của nước này. Bộ trưởng EU của Hungary nói các đề xuất này chẳng khác gì “tống tiền.”
EU tuyên bố sẽ xem xét lại nguồn tài trợ cho UNRWA, cơ quan của Liên Hợp Quốc dành cho người tị nạn Palestine, sau khi 12 nhân viên của tổ chức này bị cáo buộc có liên quan đến cuộc tấn công của Hamas vào Israel hôm 7/10. UNRWA, nơi đang che chở cho hơn một triệu người dân Gaza, cho biết nhiều hoạt động viện trợ của họ có thể phải dừng lại vào cuối tháng 2 sau khi hơn chục nước đình chỉ tài trợ vì các cáo buộc.
Ngân hàng trung ương Ghana đã cắt giảm lãi suất chuẩn 1 điểm phần trăm xuống còn 29%, khiến nước này trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên nới lỏng chính sách tiền tệ trong năm 2024. Quyết định được đưa ra sau khi lạm phát giảm còn 23,2% theo tỷ lệ năm vào tháng 12 – mức thấp nhất trong 21 tháng. Ghana cũng hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận tái cơ cấu với các chủ nợ thương mại trong những tháng tới, sau khi nước này vỡ nợ vào năm 2022.
Đại hội Dân tộc Phi (ANC), đảng cầm quyền của Nam Phi, đã đình chỉ tư cách thành viên của Jacob Zuma, cựu tổng thống nước này, sau khi ông thành lập một tổ chức đối thủ vào tháng 12. Nhiệm kỳ kéo dài gần mười năm của ông Zuma chìm trong tình trạng tham nhũng mà ANC rất chật vật để giải quyết. Đảng này đã cầm quyền ở Nam Phi kể từ khi chế độ apartheid kết thúc, nhưng có vẻ dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết khi bước vào cuộc bầu cử năm nay.
Con số trong ngày: 82%, là mức tăng giá ca-cao toàn cầu trong 12 tháng qua.
TIÊU ĐIỂM
Khi nào thì châu Âu giảm lãi suất?
Ai cũng cho rằng châu Âu sẽ cắt giảm lãi suất trong năm 2024: lạm phát tiếp tục giảm – dù có tăng nhẹ trong tháng 12 – và nền kinh tế vẫn còn yếu. Hai dữ liệu được công bố vào thứ Ba sẽ cho thấy chính xác nó yếu đến đâu: GDP ước tính của khu vực đồng euro và EU trong năm 2023; và dữ liệu mới về tâm lý người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Cả hai đều quan trọng. Số liệu GDP yếu có thể gợi ý cho Ngân hàng Trung ương châu Âu rằng lãi suất cao đã gây ra nhiều thiệt hại hơn mức cần thiết trong cuộc chiến chống lạm phát. ECB kỳ vọng nền kinh tế sẽ phục hồi trong năm 2024; và các thước đo tâm lý sẽ cho thấy liệu năm nay có thực sự đang khởi đầu tốt hay không. Cho đến nay, các cuộc khảo sát khác đều cho thấy đà phục hồi là yếu. ECB muốn xem thêm dữ liệu trước khi quyết định cắt giảm lãi suất. Nhưng họ không nên chờ đợi quá lâu.
Liệu Quốc hội Mỹ có đạt được thoả thuận viện trợ cho Ukraine và Israel?
Thượng viện Mỹ sẽ họp trở lại vào thứ Ba và công bố nội dung của một thỏa thuận an ninh biên giới rất được mong đợi trong tuần này. Rủi ro rất cao: Đảng Cộng hòa ra yêu sách phải giải quyết vấn đề di cư bất hợp pháp (vốn đang gia tăng) để đổi lại nguồn tiền cho Ukraine và Israel.
Các bên đã đàm phán trong nhiều tuần qua. Thỏa thuận này được cho là bao gồm một số chính sách cứng rắn, chẳng hạn như trao cho tổng thống quyền, trên thực tế, để đóng cửa biên giới nếu số lượng người vượt biên tăng đột biến. Nhưng rất ít khả năng cả hai viện sẽ đồng ý với văn bản. Một số người cánh tả bác bỏ những gì họ coi là quy tắc cứng rắn; trong khi những người khác phản đối việc hỗ trợ Israel. Mối đe dọa lớn hơn lại đến từ cánh hữu. Đảng Cộng hòa kỳ vọng những thất bại ở biên giới của Joe Biden sẽ ảnh hưởng đến khả năng tái tranh cử của ông. Donald Trump, người đang dẫn đầu cuộc đua trong nội bộ đảng Cộng hòa, đã nói rõ mong muốn của mình. Ông viết hôm thứ Bảy: “Một thỏa thuận biên giới tồi còn tệ hơn nhiều so với việc không có thoả thuận nào.”
Phe Cộng hoà muốn luận tội một bộ trưởng của Biden
Khi cuộc tranh luận về biên giới của Mỹ diễn ra sôi nổi, các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện đã hướng mũi rìu dư luận về phía Alejandro Mayorkas, bộ trưởng an ninh nội địa của ông Biden. Vào thứ Ba, một ủy ban do đảng Cộng hòa lãnh đạo sẽ xem xét các điều khoản luận tội ông.
Các hạ nghị sĩ Cộng hòa cho rằng ông Mayorkas đã bất chấp luật nhập cư khi không giam giữ một số người di cư trong khi giấy tờ của họ được xử lý – một chính sách mà họ gọi là “bắt và thả.” Chính quyền Biden khẳng định mặc dù có tạm tha cho một số người di cư thay vì giam giữ, họ cũng đang trục xuất nhiều người di cư hơn. Đảng Dân chủ nói rằng ông Mayorkas không phạm tội nào có thể bị luận tội; và gọi vấn đề này là “tranh cãi về chính sách.” Một nhóm chuyên gia về hiến pháp đồng ý và gọi các cáo buộc là “hoàn toàn không đúng với Hiến pháp.” Thế đa số mỏng của đảng Cộng hòa tại Hạ viện có thể giúp họ luận tội ông thành công. Họ biết Thượng viện, với đa số đảng Dân chủ, sẽ không bao giờ kết án. Nhưng họ sẽ đưa ra quan điểm của mình.
Alphabet và Microsoft chuẩn bị công bố thu nhập quý
Hai gã khổng lồ công nghệ Alphabet (công ty mẹ của Google) và Microsoft sẽ báo cáo thu nhập quý vào thứ Ba. Cả hai đều đang đầu tư mạnh vào trí tuệ nhân tạo. Microsoft hiện dẫn đầu cuộc đua, một phần nhờ vào khoản đầu tư vào OpenAI, công ty khởi nghiệp đứng sau ChatGPT; và tập đoàn đang tìm cách áp dụng công nghệ này vào loạt sản phẩm từ Word đến Windows. Alphabet đã làm theo, đưa AI vào các dịch vụ phần mềm, chẳng hạn như Google Docs, cũng như công cụ tìm kiếm của mình.
Các nhà đầu tư chắc chắn đã rất phấn khích. Giá cổ phiếu của Alphabet tăng 51% kể từ khi ChatGPT được công bố; và 58% đối với Microsoft, so với mức tăng 20% của chỉ số S&P 500. Đà tăng đó đã giúp Microsoft vượt Apple để trở thành công ty có giá trị nhất thế giới vào tháng 1, với giá trị thị trường hơn 3 nghìn tỷ USD. Khi kết quả kinh doanh được công bố, các nhà đầu tư sẽ đi tìm manh mối xem liệu vị trí mới của gã khổng lồ công nghệ có thể kéo dài hay không.
