Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Mọi hy vọng về một thỏa thuận ngừng bắn trước tháng Ramadan giữa Hamas và Israel đã tiêu tan. Nhiều người Hồi giáo sẽ bắt đầu ăn chay vào thứ Hai sau khi có trăng lưỡi liềm, dấu hiệu đánh dấu khởi đầu tháng thánh, ở Ả Rập Saudi và các nước vùng Vịnh. Các cuộc đàm phán dường như đã bị đình trệ. Các quan chức Ai Cập cho biết họ vẫn giữ liên lạc với cả Hamas và Israel với hy vọng sớm đạt được thỏa thuận. Bộ y tế Hamas cho biết số người chết vì cuộc tấn công của Israel vào Gaza đã vượt quá 31.000 người.
Trước đó, tổng thống Joe Biden đã cáo buộc thủ tướng Israel Binyamin Netanyahu “làm tổn thương Israel” với số người chết ngày càng tăng ở Gaza. Nhưng ông Biden cũng nhắc lại là “việc phòng thủ Israel vẫn rất quan trọng.” Trong khi đó, quân đội Mỹ đã điều tàu tới Gaza chở theo thiết bị để xây dựng một cầu tàu tạm ở bờ biển của dải đất. Bến tàu sẽ nhận được các chuyến hàng viện trợ cần thiết nhưng có thể mất tới 60 ngày để xây dựng.
Mỹ đã rút nhân viên đại sứ quán không thiết yếu của họ khỏi Haiti. Kể từ đầu tháng 3, các băng nhóm đã tấn công các tòa nhà chính phủ, đồn cảnh sát, và cảng chính của đất nước. Họ đã kiểm soát phần lớn thủ đô Port-au-Prince. Các nhà lãnh đạo vùng Caribe dự kiến sẽ gặp nhau vào thứ Hai để thảo luận về tình hình “thảm khốc” ở Haiti. Các băng đảng muốn thủ tướng Ariel Henry từ chức.
Saudi Aramco, một gã khổng lồ dầu mỏ thuộc sở hữu của nhà nước Saudi, đã báo cáo lợi nhuận 121 tỷ USD vào năm 2023, giảm so với 161 tỷ USD của năm 2022. Giá dầu thấp là một phần nguyên do. Dù vậy, lợi nhuận vẫn đạt mức cao thứ hai trong lịch sử công ty. Tập đoàn cho biết năm ngoái họ đã tăng cổ tức, vốn là nguồn thu nhập quan trọng của chính phủ Saudi, thêm 30% lên 97,8 tỷ USD.
Ấn Độ ký hiệp định thương mại với Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu. Bộ trưởng thương mại Ấn Độ cho biết nước ông sẽ miễn hầu hết thuế quan đối với hàng hóa công nghiệp từ Iceland, Liechtenstein, Na Uy và Thụy Sĩ. Các quốc gia này đã đồng ý đầu tư 100 tỷ USD vào Ấn Độ trong 15 năm. Ấn Độ gần đây đã ký các thỏa thuận tương tự với Australia và UAE; và dường như đang ở giai đoạn cuối của cuộc đàm phán với Anh.
Phi hành đoàn của Lufthansa, hãng hàng không lớn nhất nước Đức, đã kêu gọi đình công hai ngày để đòi tăng lương, dự kiến vào thứ Ba và thứ Tư. Họ cho rằng họ nên được tăng thu nhập sau khi Lufthansa báo cáo lợi nhuận kỷ lục 1,7 tỷ euro (1,8 tỷ USD) trong năm 2023. Hành động của các phi hành đoàn diễn ra sau cuộc đình công của nhân viên mặt đất vào tuần trước, và có thể ảnh hưởng đến 100.000 hành khách.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói ông ủng hộ việc đưa ra luật cho phép trợ tử và ông hy vọng một dự luật sẽ được đưa ra trước quốc hội vào tháng 5. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ báo thiên tả Libération, ông Macron gợi ý rằng luật sẽ cho phép trợ tử “khi thoả các điều kiện nghiêm ngặt nhất định.” Các nước châu Âu khác, bao gồm Tây Ban Nha và Đức, đã đưa ra luật tương tự.
Con số trong ngày: hai, là số ứng viên đảng thứ ba giành được hơn 5% số phiếu bầu toàn quốc trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 50 năm qua.
TIÊU ĐIỂM
Liệu Nhật có suy thoái trong quý 4 năm ngoái hay không?
Vào thứ Hai, Nhật Bản sẽ công bố ước tính GDP trong quý cuối năm 2023. Các ước tính ban đầu cho thấy mức giảm 0,4%, đánh dấu quý giảm thứ hai liên tiếp. Điều đó có nghĩa là nền kinh tế Nhật Bản đang suy thoái về mặt kỹ thuật. Nhờ chi tiêu vốn mạnh mẽ, các nhà kinh tế kỳ vọng những con số điều chỉnh được công bố hôm nay sẽ tươi sáng hơn – có lẽ đủ màu hồng để khẳng định Nhật Bản không bị suy thoái. Tuy vậy, tiêu dùng có lẽ vẫn chậm, gây nghi ngờ về sức khoẻ của nền kinh tế.
Những khó khăn kinh tế thực sự trái ngược với sự bùng nổ của thị trường chứng khoán Nhật Bản. Lợi nhuận doanh nghiệp bội thu, đồng yên yếu, và lợi nhuận cổ đông tăng đã thu hút các nhà đầu tư quốc tế quay trở lại Nhật Bản. Chỉ số chứng khoán Nikkei chuẩn đã tăng khoảng 20% kể từ đầu năm, phá vỡ mức cao nhất mọi thời đại được thiết lập vào năm 1989. Để nền kinh tế phát triển như thị trường chứng khoán, các công ty sẽ cần tăng lương đủ cao để khuyến khích tăng cầu nội địa.
Các nước tìm cách giải quyết tình hình ở Haiti
Vào thứ Hai, các nhà lãnh đạo vùng Caribe dự kiến sẽ họp tại Jamaica để thảo luận về cuộc khủng hoảng ở Haiti. Họ đã mời các quan chức từ các nước khác, bao gồm Mỹ, Canada, và Pháp. Các băng đảng đang kiểm soát 80% Port-au-Prince, thủ đô của Haiti. Vào đầu tháng, họ đã chiếm các tòa nhà quan trọng như đồn cảnh sát và văn phòng chính phủ, đồng thời tấn công sân bay. Thủ lĩnh băng đảng nổi bật nhất cho biết mục đích là lật đổ thủ tướng Ariel Henry. Ông đã nắm quyền không qua bầu cử kể từ vụ ám sát tổng thống Haiti vào năm 2021 và rất không được lòng dân.
Các nhà lãnh đạo Caribe có thể gây thêm áp lực buộc ông Henry phải từ chức. Ông đang ở Puerto Rico, và không thể trở về Haiti một cách an toàn. Việc ông từ chức có thể mở đường cho một chính phủ chuyển tiếp và sau đó là bầu cử. Nhưng bất kỳ giải pháp hòa bình nào cũng đều phụ thuộc vào một phái đoàn an ninh như dự kiến. Kenya đã đồng ý dẫn đầu phái đoàn do Liên Hợp Quốc ủy quyền, nhưng vẫn chưa có đủ tiền và binh lính do các nước ngần ngại triển khai quân. Dù có hay không có ông Henry, con đường phía trước của Haiti vẫn đầy chông gai.
Tổng thống Biden sắp công bố đề xuất ngân sách
Dù Quốc hội Mỹ vẫn đang tranh cãi về ngân sách năm nay, đàm phán về ngân sách cho năm tới sẽ sớm bắt đầu. Vào thứ Hai, Joe Biden sẽ công bố kế hoạch của ông cho năm tài khoá sắp tới. Kế hoạch chi tiết của tổng thống không có cơ hội trở thành luật vì đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện. Nhưng ngân sách là cơ hội để ông nêu bật những ưu tiên của mình trước cuộc bầu cử tổng thống.
Ông có thể sẽ đề xuất một phiên bản mới của Bidenomics (kinh tế kiểu Biden). Kế hoạch này có thể bao gồm việc tăng chi tiêu cho bảo hiểm y tế người già, tín dụng thuế cho các gia đình trẻ, và tăng hỗ trợ cho các trường mầm non. Để chi trả cho các khoản đó, ông Biden sẽ kêu gọi đánh thuế cao hơn đối với các tập đoàn và người giàu. Đảng Cộng hòa sẽ gọi đó là ngân sách đánh thuế và chi tiêu liều lĩnh; nhưng ông Biden coi đó là điều cần thiết cho tương lai của đất nước. Chính sách tài khóa có thể không phải là mối quan tâm hàng đầu của hầu hết cử tri. Nhưng những người quan tâm sẽ có hai tầm nhìn hoàn toàn khác nhau để lựa chọn trong tháng 11.
