Nguồn: Philadelphia parade exposes thousands to Spanish flu, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1918, một cuộc diễu hành của Liberty Loan (Trái phiếu Tự do) ở Philadelphia đã gây ra một đợt bùng phát dịch cúm Tây Ban Nha lớn trong thành phố. Vào thời điểm dịch bệnh kết thúc, ước tính có khoảng 20 triệu đến 50 triệu người đã chết trên toàn thế giới.
Cúm (Influenza) là một loại virus rất dễ lây lan. Nó tấn công hệ hô hấp và có thể biến đổi rất nhanh để tránh bị hệ thống miễn dịch của con người tiêu diệt. Nhìn chung, chỉ những người rất già và rất trẻ mới dễ bị tử vong do cúm. Dù đại dịch cúm năm 1889 đã giết chết hàng nghìn người trên khắp thế giới, nhưng phải đến năm 1918, người ta mới phát hiện ra mức độ nguy hiểm của căn bệnh này.
Nhiều khả năng, nguồn gốc của đại dịch cúm năm 1918 là từ một loài chim hoặc động vật trang trại ở vùng Trung Tây nước Mỹ. Loại virus này có thể đã lây truyền giữa các loài chim, lợn, cừu, bò rừng, nai sừng tấm, và nai sừng xám, cuối cùng biến đổi thành một phiên bản lây nhiễm sang con người. Bằng chứng đáng tin cậy nhất tiết lộ rằng bệnh cúm đã lây lan chậm qua Mỹ trong nửa đầu năm, sau đó lan sang châu Âu thông qua nhóm 200.000 lính Mỹ đã lên đường chiến đấu trong Thế chiến I. Đến tháng 6, dịch cúm dường như đã biến mất khỏi Bắc Mỹ sau khi gây thiệt hại đáng kể.
Vào mùa hè năm 1918, cúm đã lan nhanh khắp châu Âu. Một trong những điểm dừng đầu tiên của nó là Tây Ban Nha, nơi cuối cùng đã khiến nó được cả thế giới biết đến với cái tên Cúm Tây Ban Nha. Cúm Tây Ban Nha rất bất thường vì nó dường như ảnh hưởng đến cả những người khỏe mạnh trong độ tuổi trưởng thành thay vì chỉ có trẻ sơ sinh và người già. Đến cuối mùa hè, khoảng 10.000 người đã chết. Trong hầu hết các trường hợp, xuất huyết ở mũi và phổi khiến nạn nhân tử vong chỉ trong vòng ba ngày.
Vào đầu mùa thu, dịch cúm đã vượt khỏi tầm kiểm soát. Các cảng trên khắp thế giới – thường là những địa điểm mắc bệnh đầu tiên trong một quốc gia – đã báo cáo nhiều trường hợp nghiêm trọng. Ở Sierra Leone, 500 trong số 600 công nhân bến tàu bị ốm đến mức không thể làm việc. Châu Phi, Ấn Độ, và Viễn Đông cũng ghi nhận dịch bệnh. Sự lây lan của virus qua rất nhiều người dường như cũng khiến nó trở nên nguy hiểm và dễ lây lan hơn vì nó đã biến đổi. Khi đợt cúm thứ hai tấn công London và Boston vào tháng 9, hậu quả còn tồi tệ hơn nhiều so với đợt cúm trước.
Mười hai nghìn binh sĩ ở Massachusetts đã mắc cúm vào giữa tháng 9. Mỗi đơn vị quân đội đều báo cáo có hàng trăm ca tử vong mỗi tuần do cúm. Philadelphia là thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất ở Mỹ. Sau cuộc diễu hành Liberty Loan (lễ kỷ niệm quảng bá trái phiếu chính phủ giúp chi trả cho quân Đồng minh Hiệp ước ở châu Âu) vào ngày 28/09, hàng nghìn người đã bị nhiễm bệnh. Nhà xác thành phố, được xây dựng để chứa khoảng 36 thi thể, giờ phải đối mặt với hàng trăm thi thể được chuyển đến trong vòng vài ngày. Toàn bộ thành phố bị cách ly và gần 12.000 cư dân đã thiệt mạng. Nhìn chung, ở Mỹ, cứ một nghìn người thì có 5 người trở thành nạn nhân của cúm.
Ở phần còn lại của thế giới, số người chết còn cao hơn rất nhiều. Ở Mỹ Latinh, cứ một nghìn người thì có 10 người chết. Ở Châu Phi, tỷ lệ này là 15 phần nghìn và ở châu Á, con số này cao tới 35 phần nghìn. Người ta ước tính có tới 20 triệu người thiệt mạng chỉ riêng ở Ấn Độ. Mười phần trăm dân số Tahiti đã chết trong vòng ba tuần. Ở Tây Samoa, 20% dân số đã chết. Số người chết vì cúm còn cao hơn số người chết trong tất cả các trận chiến trong Thế chiến I cộng lại.
