Author: NCQT

Quan điểm chính sách của Biden về các vấn đề chủ chốt

Khi chính thức tuyên bố tham gia cuộc đua tổng thống năm 2020, Joe Biden tuyên bố ủng hộ hai điều – những người lao động đã “xây dựng đất nước này” và các giá trị có thể hàn gắn sự phân hóa của nước Mỹ.

Trong lúc Hoa Kỳ phải đối mặt với nhiều thách thức từ virus corona đến bất bình đẳng chủng tộc, chủ trương chính của Biden là tạo cơ hội kinh tế mới cho người lao động, khôi phục các biện pháp bảo vệ môi trường và quyền chăm sóc sức khỏe cũng như liên minh quốc tế.

Joe Biden sẽ chính thức trở thành ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ hôm thứ Năm, khi ông gửi thông điệp này tới khán giả cả nước. Dưới đây là chi tiết về chủ trương của ứng cử viên Joe Biden với tám vấn đề chính mà cử tri quan tâm.

Continue reading “Quan điểm chính sách của Biden về các vấn đề chủ chốt”

Sự phân tách kinh tế Mỹ – Trung mới chỉ bắt đầu

Nguồn: Gideon Rachman, “The decoupling of the US and China has only just begun”, Financial Times, 17/08/2020.

Biên dịch: Trần Hùng

Khi mọi thứ quen thuộc và thoải mái thay đổi đột ngột, bản năng của con người là tin rằng nó sẽ sớm trở lại bình thường. Ý tưởng rằng cuộc sống có thể đã thay đổi vĩnh viễn là điều quá đáng lo ngại khiến chúng ta khó chấp nhận. Chúng ta đã nhìn thấy tâm lý này dưới thời Covid-19. Chúng ta cũng đang chứng kiến ​​điều đó khi các doanh nghiệp phản ứng với vòng xoáy đi xuống trong quan hệ Mỹ – Trung.

Sau 40 năm hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng giữa Mỹ và Trung Quốc, khó có thể tưởng tượng đượcmối quan hệ thực sự bị cắt đứt. Nhiều giám đốc điều hành tin rằng các chính trị gia ở Washington và Bắc Kinh sẽ giải quyết sự khác biệt của họ khi họ nhận ra tác động thực sự của việc “phân tách” hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Người ta hy vọng rằng một thỏa thuận thương mại sẽ làm ổn định mọi thứ, cho dù phải đợi đến sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Continue reading “Sự phân tách kinh tế Mỹ – Trung mới chỉ bắt đầu”

17/08/1862: Người da đỏ Dakota nổi dậy tại Minnesota

Nguồn: Dakota uprising begins in Minnesota, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1862, bạo lực đã bùng phát ở Minnesota khi những người da đỏ Dakota tấn công một cách tuyệt vọng các khu định cư của người da trắng dọc theo sông Minnesota. Cuối cùng, người Dakota đã bị quân đội Hoa Kỳ áp đảo sáu tuần sau đó.

Người da đỏ Dakota thường được gọi là Sioux – cách gọi khinh miệt bắt nguồn từ một phần của một từ tiếng Pháp có nghĩa là “con rắn nhỏ”. Người Dakota gồm có bốn nhóm và sống tại những khu tạm cư ở tây nam Minnesota. Suốt hai thập niên, người Dakota đã bị đối xử tồi tệ bởi chính quyền Liên bang, các thương nhân địa phương và những người định cư. Họ đã chứng kiến các vùng đất săn bắn của mình dần bị thu hẹp, và trợ cấp mà chính phủ cam kết hiếm khi đến tay họ. Tệ hơn nữa, làn sóng những người định cư da trắng đã bao vây họ. Continue reading “17/08/1862: Người da đỏ Dakota nổi dậy tại Minnesota”

Nhật ký Bắc Kinh (15/06/20): Sinh nhật lần thứ 67 của Tập Cận Bình

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 6/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hôm nay là sinh nhật lần thứ 67 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Sinh nhật của các lãnh đạo Trung Quốc thường được giữ kín. Các tài liệu chính thức của Đảng Cộng sản chỉ cho biết ông Tập sinh vào tháng 6 năm 1953. Phải đến năm ngoái thì ngày sinh chính xác của ông mới được tiết lộ.

Vào ngày 15 tháng 6 năm 2019, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tặng kem cho ông Tập làm quà sinh nhật khi cả hai đang thăm quốc gia Trung Á Tajikistan. Ông Tập được cho là đã mỉm cười cảm ơn Putin và tặng lại ông một ít trà Trung Quốc. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (15/06/20): Sinh nhật lần thứ 67 của Tập Cận Bình”

Trump, Biden và vấn đề Đài Loan

Nguồn: “Trump, Biden and Taiwan”, The Wall Street Journal, 14/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Cuộc đàn áp của Trung Quốc đối với Hồng Kông ngày càng trở nên mạnh tay hơn. Tuần này việc bắt những người ủng hộ dân chủ bao gồm nhà xuất bản Jimmy Lai là cuộc tấn công mới nhất vào thành phố một thời tự do, và những người theo đường lối cứng rắn ở Bắc Kinh coi Đài Loan là mục tiêu tiếp theo. Với khả năng xảy ra một cuộc đối đầu tối hậu xoay quanh Đài Loan trong 4 năm tới, bản chất cam kết của Mỹ đối với hòn đảo này phải được nhấn mạnh chứ không chỉ xuất hiện thoáng qua trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020.

Tầm quan trọng của Đài Loan đối với các liên minh ở Thái Bình Dương của Mỹ đã được công nhận từ lâu. Nếu Hoa Kỳ cho phép Đài Bắc rơi vào vòng kiểm soát của Bắc Kinh – chính thức hay trên thực tế – các quốc gia như Việt Nam sẽ nghi ngờ cam kết của Hoa Kỳ đối với nền độc lập của họ và xích lại gần Trung Quốc. Nếu Bắc Kinh sau đó có thể thúc đẩy các đồng minh lâu đời như Nhật Bản rời xa Hoa Kỳ, Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ bước nhanh trên con đường trở thành bá chủ khu vực. Continue reading “Trump, Biden và vấn đề Đài Loan”

Matilda: Người kế vị vua Henry I nhưng không bao giờ đăng quang

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Matilda (1102 – 1167) là người thừa kế của vua nước Anh – Henry I, song bà đã bị Stephen đoạt ngôi, dẫn đến nội chiến.

Matilda sinh năm 1102 và là con gái của Henry I, vua nước Anh. Năm 1114, bà kết hôn với Hoàng đế La Mã Thần thánh Henry V. Sau khi anh trai của Matilda mất vào năm 1120, bà đã trở thành người thừa kế hợp pháp duy nhất của Henry I. Năm 1125, chồng của bà qua đời, Henry I đã gọi Matilda trở lại Anh và tới năm 1127, ông yêu cầu giới quý tộc chấp nhận bà là người kế vị của ông. Continue reading “Matilda: Người kế vị vua Henry I nhưng không bao giờ đăng quang”

Ngoại giao số: Lý thuyết, kinh nghiệm quốc tế và hàm ý chính sách với VN

Tác giả: Vũ Lê Thái Hoàng*– Nguyễn Đức Huy**

Tóm tắt: Kỷ nguyên bùng nổ thông tin mà đỉnh cao là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) đã và đang tác động sâu rộng tới mọi mặt đời sống xã hội. Các phương tiện truyền thông hiện đại trở thành những công cụ có sức mạnh to lớn, với khả năng truyền tải thông tin gần như tức thời, tính tương tác cao, phạm vi lan tỏa rộng, mức độ ảnh hưởng sâu sắc. Trong xu thế đó, việc chính phủ các nước đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin, công nghệ số, các phương tiện truyền thông mới, nhất là mạng xã hội trong quản trị quốc gia và toàn cầu đang trở thành một tất yếu khách quan. Công tác đối ngoại cũng không ngoại lệ. Kể từ đầu thế kỷ XXI, ngoại giao kỹ thuật số (digital diplomacy), thường được gọi tắt là ngoại giao số, đã dần trở thành một phần không thể thiếu trong tổng thể chính sách đối ngoại của nhiều quốc gia. Khủng hoảng đại dịch COVID-19 càng chứng minh rõ nét tầm quan trọng của ngoại giao số. Bài viết sẽ tiếp cận ngoại giao số từ cả góc độ lý thuyết cũng như kinh nghiệm thực tiễn của một số quốc gia, từ đó gợi mở hàm ý chính sách cho phương thức ngoại giao số ở Việt Nam trong thời đại CMCN 4.0. Continue reading “Ngoại giao số: Lý thuyết, kinh nghiệm quốc tế và hàm ý chính sách với VN”

James Cook: Người khám phá New Zealand và Australia

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

James Cook (1728 – 1779) là một nhà thám hiểm và nhà hàng hải thế kỷ 18 với những thành tựu trong việc vẽ bản đồ Thái Bình Dương, New Zealand và Australia – điều đã thay đổi hoàn toàn nhận thức của phương tây về địa lý thế giới. Là một trong rất ít người vươn lên giữ cấp bậc cao trong lực lượng hải quân thế kỷ 18, Cook đặc biệt thấu hiểu các nhu cầu thiết yếu của những thủy thủ bình thường.

James Cook sinh ngày 27/10/1728 tại một ngôi làng nhỏ gần Middlesbrough, Yorkshire và có cha là một công nhân nông trại. Năm 17 tuổi, Cook chuyển tới vùng ven biển, định cư tại Whitby và làm việc cho một người bán than. Năm 1755, ông gia nhập Hải quân Hoàng gia và phục vụ tại Bắc Mỹ, từ đó học được cách khảo sát và lập biểu đồ vùng nước ven biển. Continue reading “James Cook: Người khám phá New Zealand và Australia”

14/08/1917: Trung Quốc tuyên chiến với Đức

Nguồn: China declares war on Germany, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1917, khi Thế chiến I bước sang năm thứ tư, Trung Quốc đã từ bỏ vị thế trung lập và tuyên chiến với Đức.

Ngay từ khi bắt đầu, phạm vi của Thế chiến I đã không chỉ giới hạn ở châu Âu; ở khu vực Viễn Đông, hai quốc gia đối địch là Nhật Bản và Trung Quốc luôn cố xác định vai trò của họ trong cuộc chiến này. Là một quốc gia tham vọng và là đồng minh của Anh từ năm 1902, Nhật Bản đã nhanh chóng tuyên chiến với Đức vào ngày 23/08/1914. Sau đó, họ lập tức lên kế hoạch chiếm Thanh Đảo – căn cứ hải quân nước ngoài lớn nhất của Đức nằm trên bán đảo Sơn Đông, Trung Quốc – bằng các cuộc tấn công kết hợp bộ binh và hải quân. Continue reading “14/08/1917: Trung Quốc tuyên chiến với Đức”

Hai mặt đối lập của ‘chủ nghĩa cộng sản tự do’

Nguồn: Slavoj Žižek, “Nobody has to be vile: The Philanthropic Enemy”, London Review of Books, 06/04/2006.

Người dịch: Lê Thành Trung | Biên tập: Lê Hồng Hiệp

Từ năm 2001, Davos và Porto Alegre đã trở thành cặp thành phố sinh đôi của toàn cầu hóa: Davos, một khu nghỉ dưỡng xa hoa ở Thụy Sĩ, nơi giới tinh hoa của thế giới trong lĩnh vực quản lý, chính trị và truyền thông góp mặt ở Diễn đàn Kinh tế Thế giới, dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt của cảnh sát, để thuyết phục chúng ta (và cả bọn họ) rằng toàn cầu hóa là phương thuốc tốt nhất; Porto Alegre, thành phố cận nhiệt đới ở Brazil, nơi nhóm người chống lại tầng lớp thượng lưu và phản đối toàn cầu hóa tụ họp để thuyết phục chúng ta (và cả bọn họ) rằng chủ nghĩa toàn cầu hóa tư bản không phải là định mệnh không thể tránh khỏi – như khẩu hiệu chính thức của họ rằng ‘một thế giới khác là điều có thể’. Tuy nhiên, dường như những buổi gặp mặt ở Porto Alegre không còn giữ được năng lượng vốn có – chúng ta dần nghe ít tin tức về họ hơn trong những năm qua. Những ngôi sao sáng của Porto Alegre nay đâu rồi? Continue reading “Hai mặt đối lập của ‘chủ nghĩa cộng sản tự do’”

Nhật ký Bắc Kinh (12/06/20): Về Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn của TQ

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 6/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Hoa Xuân Oánh, Vụ trưởng Vụ Thông tin Bộ Ngoại giao Trung Quốc, giữ một vẻ mặt nghiêm nghị trong cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ Năm.

Khi được yêu cầu bình luận về một báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cáo buộc Trung Quốc đàn áp tôn giáo, bà nổi giận, chỉ đích danh Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo. Bà nói Washington nên “ngừng lấy vỏ bọc tôn giáo để can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc.”

Bà Hoa, người phát ngôn của Bộ từ năm 2012, nổi tiếng với biểu cảm lạnh lùng. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (12/06/20): Về Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn của TQ”

12/08/1676: Chiến tranh Vua Philip kết thúc

Nguồn: King Philip’s War ends, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1676, tại thuộc địa New England, Chiến tranh Vua Philip đã kết thúc khi Philip – thủ lĩnh của người da đỏ Wampanoag – đã bị ám sát bởi một người Mỹ bản địa phục vụ cho Anh.

Vào đầu những năm 1670, 50 năm hòa bình giữa thuộc địa Plymouth và người da đỏ Wampanoag địa phương bắt đầu rạn nứt khi việc mở rộng liên tục các khu định cư đã khiến bộ lạc này phải bán đất. Đáp lại sự thù địch ngày càng tăng của người Mỹ bản địa, người Anh đã gặp thủ lĩnh của người Wampanoag là Vua Philip và yêu cầu lực lượng của ông phải buông khí giới đầu hàng. Người Wampanoag đã làm như vậy, nhưng tới năm 1675, một người Mỹ bản địa theo đạo Thiên chúa và từng giữ vai trò cung cấp thông tin cho người Anh đã bị sát hại. Vì việc này, ba người Wampanoag đã bị xử tử. Continue reading “12/08/1676: Chiến tranh Vua Philip kết thúc”

Thấy gì từ việc Biden chọn Kamala Harris làm ứng viên phó tổng thống?

Nguồn: “Joe Biden picks Kamala Harris as his running-mate”, The Economist, 11/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Gần 14 tháng trước, trước khi đại dịch chấm dứt các chiến dịch chính trị truyền thống, trước khi bất cứ ai nghe nói về Gordon Sondland hoặc Lev Parnas hay bất kỳ nhân vật phụ nào khác xuất hiện từ câu chuyện luận tội Donald Trump, Đảng Dân chủ đã có một vấn đề: làm thế nào để tổ chức một cuộc tranh luận tổng thống với 20 ứng cử viên. Họ giải quyết vấn đề bằng cách chia đôi: mười người sẽ tranh luận vào đêm đầu tiên, và mười người còn lại vào đêm thứ hai. Khoảnh khắc đáng nhớ duy nhất của cuộc tranh luận diễn ra vào đêm thứ hai, khi Kamala Harris chất vấn Joe Biden về sự phản đối của ông đối với việc bắt buộc đi xe bus đến các trường học đa chủng tộc, và điều mà bà cho là hồi ức quá tử tế của ông về hai vị thượng nghị sĩ ủng hộ việc cách ly chủng tộc. Continue reading “Thấy gì từ việc Biden chọn Kamala Harris làm ứng viên phó tổng thống?”

Tính chất cách mạng, tiến bộ của phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục

Tác giả: Nguyễn Hải Hoành

Đông kinh nghĩa thục (ĐKNT) nghĩa là “trường tư thục vì nghĩa (vì dân, không vì lợi ích riêng) ở Đông Kinh (tên thành Thăng Long thời nhà Hồ). ĐKNT mô phỏng hình mẫu Khánh Ứng Nghĩa Thục (Keio Gijuku慶應義塾) của Fukuzawa Yukichi lập năm 1868 tại kinh đô Tolyo nước Nhật đầu thời Duy tân Minh Trị.

Sáng lập ĐKNT là cố gắng chung của nhiều sĩ phu yêu nước.[1] ĐKNT khai giảng tháng 3 năm 1907 tại Hà Nội. Tuy giấy phép mở trường có nói trường phải “theo phương châm khai hóa của chính phủ bảo hộ”, song thực ra ĐKNT chú trọng giáo dục quần chúng lòng yêu nước, các kiến thức phổ thông (chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật), truyền bá chữ quốc ngữ, tân học, lối sống mới và văn minh phương Tây. Continue reading “Tính chất cách mạng, tiến bộ của phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục”

Nhật ký Bắc Kinh (10/06/20): Quan hệ Mỹ – Trung nhìn từ một nhà hàng

Nguồn: Tetsushi Takahashi, Beijing Diary, Nikkei Asian Review, 6/2020.

Người dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Ứng viên tổng thống Mỹ Joe Biden đang trên đà tiến công trước cuộc bầu cử vào tháng 11. Biểu tình sau cái chết của George Floyd, người đàn ông người Mỹ gốc Phi bị một sĩ quan cảnh sát quỳ lên cổ đến chết ở Minneapolis, đã lan rộng khắp đất nước, phủ bóng đen lên chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Donald Trump.

Đọc dòng tít “Biden dẫn trước”, tôi thấy thôi thúc phải đến nhà hàng Yaoji Chaogan gần Gulou – một địa điểm du lịch nổi tiếng ở Bắc Kinh. Continue reading “Nhật ký Bắc Kinh (10/06/20): Quan hệ Mỹ – Trung nhìn từ một nhà hàng”

Địa vị thống trị của đồng đô la Mỹ liệu có sụp đổ?

Nguồn: “Dollar dominance is as secure as American global leadership”, The Economist, 08/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Đó là một mùa hè tồi tệ đối với nước Mỹ và đồng đô la. Đồng bạc xanh đã giảm hơn 4% so với rổ các ngoại tệ mạnh khác trong tháng 7, mức giảm hàng tháng lớn nhất trong một thập niên, khi giá trị của euro, vàng và thậm chí bitcoin đều tăng vọt. Trong một năm với những biến động thị trường khắc nghiệt, sự chao đảo của đồng đô la có vẻ không mấy đặc biệt. Tuy nhiên, khi các biến động này diễn ra trong bối cảnh rối loạn của nước Mỹ, chúng đã gây nên những lo ngại rằng nền kinh tế bá chủ thế giới có thể sắp đến ngày tàn. Một phản ứng yếu kém đối với đại dịch, tình trạng phục hồi kinh tế phập phồng và nợ tăng vọt dĩ nhiên đã đóng góp vào mối lo ngại về sức mạnh kinh tế của Mỹ. Nhưng nếu có lý do nào đó để nghi ngờ sự thống trị của đồng đô la, thì đó không phải là do nước Mỹ đang trở nên kém hùng mạnh hơn về kinh tế, mà là vì trật tự thế giới mà nước này xây dựng ngày càng trở nên dễ bị tổn thương hơn. Continue reading “Địa vị thống trị của đồng đô la Mỹ liệu có sụp đổ?”

10/08/1945: Nhật Bản đồng ý đầu hàng vô điều kiện

Nguồn: Japan accepts Potsdam terms, agrees to unconditional surrender, History.com

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Vào ngày này năm 1945, chỉ một ngày sau vụ ném bom Nagasaki, Nhật Bản đã chấp nhận các điều khoản đầu hàng vô điều kiện của Hội nghị Potsdam, và Tổng thống Harry S. Truman đã ra lệnh ngừng ném bom nguyên tử.

Nhật hoàng Hirohito, người không theo sát những quyết định hàng ngày về việc theo đuổi chiến tranh và luôn thông qua các quyết định của Hội đồng Chiến tranh – bao gồm cả quyết định không kích Trân Châu Cảng, cuối cùng đã buộc phải làm nhiều hơn thế. Theo kiến nghị của hai thành viên nội các, hoàng đế đã triệu tập và chủ trì một cuộc họp đặc biệt của Hội đồng Chiến tranh, yêu cầu họ xem xét chấp nhận các điều khoản của Hội nghị Potsdam, nghĩa là đầu hàng vô điều kiện. Continue reading “10/08/1945: Nhật Bản đồng ý đầu hàng vô điều kiện”

Mỹ sẽ chiếm đảo nhân tạo của Trung Quốc nếu có xung đột Biển Đông?

Nguồn: David Axe, “China Is Counting On Island Outposts To Project Power, But U.S. Troops Could Capture Them”, Forbes, 09/08/2020.

Biên dịch: Phan Nguyên

Quân đội Mỹ có thể có đủ máy bay chiến đấu để giành được chiến thắng trong cuộc chiến với Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương. Những Mỹ thiếu các căn cứ không quân.

Nhưng có thể Mỹ sẽ “mượn” các căn cứ đó … từ Trung Quốc. Bằng cách thả lính dù hoặc Thủy quân lục chiến đổ bộ lên một số tiền đồn trên các đảo nhân tạo mới của Bắc Kinh.

Khoảng cách là cản trở lớn đối với sức mạnh không quân chiến thuật, đặc biệt là ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương rộng lớn. Hầu hết các máy bay chiến đấu hiện đại có thể bay và chiến đấu trong phạm vi chỉ 500 dặm (804 km)  từ các căn cứ của chúng. Các máy bay tiếp liệu có thể bổ sung thêm một vài trăm dặmbán kính hoạt động cho máy bay chiến đấu. Continue reading “Mỹ sẽ chiếm đảo nhân tạo của Trung Quốc nếu có xung đột Biển Đông?”

Ernest Rutherford: Người khai sinh ngành vật lý hạt nhân

Nguồn: Historic figures, BBC

Biên dịch: Trần Mẫn Linh

Ernest Rutherford (1871 – 1937) là một nhà vật lý sinh ra tại New Zealand, người đã giành giải Nobel Hóa học cho công trình tiên phong của ông trong lĩnh vực vật lý hạt nhân.

Ernest Rutherford sinh ngày 30/08/1871 ở Nelson, New Zealand, và là con trai của một nông dân. Năm 1894, ông nhận được học bổng vào Đại học Cambridge và làm nghiên cứu sinh dưới sự hướng dẫn của Sir Joseph Thomson. Năm 1898, ông trở thành giáo sư vật lý tại Đại học McGill ở Montreal, Canada. Tại đây, trong quá trình làm việc với nhà hóa học Frederick Soddy, Rutherford đã nghiên cứu hiện tượng phóng xạ mới được phát hiện. Ông và Soddy đã đề xuất rằng phóng xạ là kết quả của sự phân rã các nguyên tử. Continue reading “Ernest Rutherford: Người khai sinh ngành vật lý hạt nhân”

Các diễn ngôn về thể chế chính trị của Champa

Tác giả: Đổng Thành Danh

Tóm tắt: Bài viết này sẽ điểm lại những nghiên cứu liên quan đến thể chế chính trị của các chính thể ở miền Trung Việt Nam thời kỳ cổ – trung đại thông qua những nghiên cứu về thể chế chính trị của vương quốc Champa, từ những quan điểm cho rằng Champa là một vương quốc theo kiểu tập quyền đến quan điểm coi đây là một liên bang (hoặc liên hiệp). Sau đó, chúng tôi trình bày những công trình về thể chế liên bang Champa khi ý tưởng này đã được chấp thuận rộng rãi. Những nghiên cứu về thể chế chính trị của liên bang Champa giúp chúng ta có những tiếp cận tham chiếu về nguồn gốc và những đặc thù của thể chế chính trị ở miền Trung thời kỳ Chúa Nguyễn. Continue reading “Các diễn ngôn về thể chế chính trị của Champa”