Tổng hợp: Phạm Hồng Anh
Là một người lính, phóng viên, nhà văn, chính khách, sử gia, nhà ngoại giao và một vị lãnh đạo thế giới, Winston Churchill được nhớ đến chủ yếu trên cương vị người đã dẫn dắt nước Anh đi qua Thế chiến thứ hai. Ông nổi tiếng vì sự kiên trì và cương quyết chống lại Đức và vực dậy một nước Anh đã mất hết tinh thần.
Winston Leonard Spencer Churchill sinh ngày 30 tháng 11 năm 1874 tại Lâu đài Blenheim ở Woodstock, Oxford trong một gia đình quý tộc – Công tước xứ Marlborough. Ông lớn lên giữa những người hầu cận và những người bạn của gia đình. Ông hầu như không nói chuyện với cha, còn mẹ ông hiếm khi tới thăm con trai khi ông ở trường nội trú. Churchill theo học ở trường Harrow. Ông không phải là học sinh xuất sắc nhất, có tính cách nổi loạn và tiếp thu chậm, nhưng Churchill rất giỏi thể thao và tham gia các lớp huấn luyện sĩ quan quân đội. Churchill ghi danh vào Học viện quân sự Hoàng gia Sandhurst, và năm 1895 gia nhập trung đoàn kỵ binh hạng nhẹ. Ông đóng quân ở Cuba, Ấn Độ và Ai Cập.
Năm 1899, Churchill rời quân đội để hoạt động chính trị, nhưng lại để thua cuộc chạy đua vào Nghị viện. Ông trúng cử vào Nghị viện năm 1900. Sau bất đồng với các đảng viên Đảng Bảo thủ về thương mại tự do, ông chuyển sang Đảng Tự do và tập trung thúc đẩy giảm số giờ làm, tiền lương tối thiểu, và quyền tự trị cho Ireland.
Sự nổi lên của Đảng Đức Quốc xã và sự sụp đổ của Tiệp Khắc, Na Uy, Bỉ, Hà Lan và Luxembourg đã đưa Churchill lên cương vị thủ tướng năm 1940.
Churchill đặt tư tưởng của mình sang một bên và tập hợp được một liên minh gồm các quốc gia có lập trường chính trị khác nhau. Ông củng cố quan hệ với Hoa Kỳ, đảm bảo nguồn hỗ trợ kinh tế và quân sự cho Anh, đồng thời liên kết với các nhà lãnh đạo Mỹ để tạo nên một mặt trận thống nhất chống lại Đức. Mặc dù là một người chống cộng, ông cũng đạt được một thỏa thuận liên minh với Liên Xô nhằm gây sức ép lên phe Trục trên tất cả các mặt trận. Liên minh của Churchill cuối cùng cũng đã đánh bại phát xít ở Châu Âu.
Sau khi đảng của ông thua trong cuộc bầu cử vào cuối Thế chiến thứ hai, Churchill tiếp tục gây ảnh hưởng đến những sự kiện quốc tế bằng việc phản đối sự kiểm soát của Liên Xô ở Đông Âu. Ông cũng kêu gọi các nước Tây Âu xích lại gần nhau – tạo nền tảng cho Liên minh Châu Âu về sau.
Churchill cũng là một tác gia xuất chúng. Trong những năm sau chiến tranh, ông biên soạn một bộ sách lịch sử gồm sáu tập về Thế chiến thứ hai. Ông được trao giải Nobel Văn học năm 1953.
Churchill qua đời tại tư gia (ở London) ngày 24 tháng 1 năm 1965, hưởng thọ 90 tuổi.
