Nguồn: “Italian American assassinates Italian king,” History.com (truy cập ngày 29/7/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1900, ở Monza, Ý, Quốc vương Uberto I đã bị bắn chết bởi Gaetano Bresci, một kẻ vô chính phủ gốc Ý từng sinh sống tại Mỹ trước khi quay trở về quê hương để ám sát nhà vua.
Lên ngôi từ năm 1878, Quốc vương Uberto ngày càng trở nên chuyên quyền trong những năm cuối thế kỷ 19. Ông ban hành một chương trình đàn áp chống lại các phần tử cực đoan trong xã hội Ý, đặc biệt là các thành viên của phong trào vô chính phủ được nhiều người dân ủng hộ.
Gaetano Bresci sinh ra trong gia cảnh khốn khó ở Tuscany và đã di cư sang Mỹ trong những năm 1890 để tìm kiếm một cuộc sống tươi sáng hơn. Bresci định cư cùng gia đình ở Paterson, New Jersey, và tìm được việc làm trong một nhà máy dệt may. Thành phố này là mảnh đất màu màu mỡ cho những người Mỹ gốc Ý theo chủ nghĩa cấp tiến vào thời điểm đó, và Bresci đã trở thành người đồng sáng lập của một tờ báo vô chính phủ, La Questione Sociale (Các vấn đề xã hội).
Hi sinh thời gian rảnh rỗi và các khoản tiền phụ trợ khan hiếm cho tờ báo, Bresci được các đồng minh chính trị của ông ghi nhận là một người vô chính phủ tận tâm. Ông chưa bao giờ thôi nghĩ đến đồng bào mình ở Ý, và kinh hoàng trước những sự kiện xảy ra ở quê hương năm 1898.
Năm đó, mùa màng thất thu, đa số nông dân lâm vào cảnh đói ăn trầm trọng. Muốn tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính phủ, những người nông dân và công nhân đã kéo tới Milan để thỉnh cầu nhà vua cứu trợ. Thế nhưng Quốc vương Umberto đã ra lệnh cho những người biểu tình phải giải tán, và khi họ không đồng ý, ông ra lệnh cho quân đội Ý dưới sự chỉ huy của Tướng Bava Beccaris buộc họ rời khỏi Milan. Quân lính của Beccaris đã bắn đại bác và nhiều loạt đạn vào đám đông, khiến hàng trăm người thiệt mạng. Khi Quốc vương Umberto trao thưởng cho Tướng Beccaris vì hành động của mình, Bresci đã quyết tâm đoạt mạng nhà vua.
Lấy tiền từ tờ báo của mình ở Mỹ mà không giải thích lý do cho những người đồng hương, Bresci trở về Ý và cuối cùng đến tháng 7 năm 1900 thì tiếp cận được nhà vua khi ông đang có chuyến vi hành tới Milan. Quốc vương Umberto từng sống sót sau hai lần bị ám sát hụt trước đó, nhưng đã bị Bresci hạ gục bằng ba viên đạn. Bresci bị bắt giữ, kết tội, và bị kết án tù chung thân lao động khổ sai tại nhà tù Santo Stefano trên đảo Ventotene. Ngày 22 tháng 5 năm 1901, Bresci được phát hiện là đã chết trong buồng giam, được cho là vì tự tử.
