Nguồn: “Dubcek returns to public office,” History.com (truy cập ngày 27/12/2015).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1989, Alexander Dubček, cựu lãnh đạo Tiệp Khắc và kiến trúc sư của “Mùa xuân Praha,” được bầu làm chủ tịch nghị viện đa đảng mới của Tiệp Khắc. Đây là lần đầu tiên Dubček nắm giữ chức vụ lãnh đạo sau khi bị khai trừ khỏi Đảng Cộng sản năm 1970.
Xu hướng tự do hóa ở Tiệp Khắc bắt đầu từ năm 1963, và đạt đỉnh năm 1968 sau khi Dubček lên thay thế Novotný làm Tổng bí thư Đảng. Ông công bố một loạt các cải cách sâu rộng về chính trị và kinh tế, bao gồm cả tăng cường tự do ngôn luận và bãi bỏ chế độ kiểm duyệt nhà nước. Nỗ lực xây dựng “chủ nghĩa xã hội mang khuôn mặt con người” của Dubček được hưởng ứng trên khắp cả nước, và giai đoạn tự do ngắn ngủi này được gọi là “Mùa xuân Praha.”
Ngày 20 tháng 8 năm 1968, Liên Xô đáp trả những cải cách của Dubček bằng một cuộc xâm lược Tiệp Khắc với 200.000 quân khối hiệp ước Warszawa. Praha không muốn nhường bước, nhưng những sự phản kháng lẻ tẻ không đủ sức chống lại đoàn xe tăng Xô viết. Các cuộc cải cách của Dubček bị bãi bỏ, và nhà lãnh đạo này được thay thế bằng Gustáv Husák vốn trung thành với Liên Xô, người sau đó tái lập một chế độ cộng sản chuyên quyền ở quốc gia này.
Năm 1989, khi các chính phủ cộng sản sụp đổ trên khắp Đông Âu, Praha một lần nữa trở thành nơi diễn ra những cuộc biểu tình đòi cải cách dân chủ. Tháng 12 năm 1989, chính quyền Gustáv Husák chấp thuận đề nghị lập nghị viện đa đảng. Husák từ chức, và lần đầu tiên sau gần hai thập niên Dubček trở lại hoạt động chính trị với tư cách chủ tịch nghị viện mới, nơi sau đó bầu nhà viết kịch và cựu bất đồng chính kiến Václav Havel lên làm tổng thống Tiệp Khắc. Havel trở nên nổi tiếng trong thời gian diễn ra Mùa xuân Praha, và sau cuộc đàn áp của Liên Xô, các tác phẩm kịch của ông đều bị cấm còn bản thân ông thì bị tịch thu hộ chiếu.
Ảnh: Alexander Dubček và Václav Havel tại Quảng trường Wenceslas tháng 11 năm 1989 © Miroslav Zajíc/CORBIS.
Xem thêm:
