Nguồn: “American U-2 spy plane shot down”, History.com (truy cập ngày 1/5/2016).
Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân
Vào ngày này năm 1960, một máy bay do thám U-2 của Mỹ đã bị bắn hạ trong khi đang tiến hành hoạt động gián điệp trên vùng trời của Liên Xô. Vụ việc đã khiến một cuộc họp thượng đỉnh quan trọng giữa Tổng thống Dwight D. Eisenhower và lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev đã được lên lịch vào cuối tháng đó bị hủy.
Máy bay do thám U-2 là sản phẩm của Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA), và đó là một thành tựu công nghệ phức tạp. Bay ở độ cao lên đến 70,000 feet (21,3 km), máy bay được trang bị thiết bị chụp ảnh tối tân mà theo lời CIA là có thể chụp được ảnh độ phân giải cao thậm chí của cả tựa các bài báo trên các tờ báo của Nga khi nó bay qua. Các chuyến bay qua Liên Xô bắt đầu được tiến hành vào giữa năm 1956. CIA đảm bảo với Tổng thống Eisenhower rằng Liên Xô không sở hữu loại vũ khí chống máy bay nào đủ phức tạp để bắn hạ các máy bay ở độ cao lớn.
Ngày 1 tháng 5 năm 1960, một máy bay U-2 được điều khiển bởi Francis Gary Powers đã biến mất trong khi đang bay qua không phận Nga. CIA trấn an Tổng thống rằng ngay cả khi máy bay bị bắn rơi thì nó vẫn được trang bị cơ chế tự hủy vốn sẽ làm cho nó trở thành một đống đổ nát không thể nhận dạng và phi công được hướng dẫn phải tự sát trong tình huống như vậy. Dựa trên thông tin này, chính phủ Hoa Kỳ đã đưa ra tuyên bố giả vờ rằng một chiếc máy bay quan trắc thời tiết đã đi lạc và được cho là đã bị rơi ở một nơi nào đó thuộc Liên Xô. Với niềm hân hoan lớn, Khrushchev đã thực hiện một trong những khoảnh khắc ấn tượng nhất của cuộc Chiến tranh Lạnh bằng cách giới thiệu không chỉ là xác máy bay hầu như nguyên vẹn của U-2, mà còn cả một viên phi công còn sống. Một Eisenhower bị mất mặt đã phải công khai thừa nhận rằng đó thực sự là một máy bay do thám của Hoa Kỳ.
Vào ngày 16/5, một hội nghị thượng đỉnh giữa Hoa Kỳ, Liên Xô, Anh, và Pháp đã bắt đầu tại Paris. Các vấn đề được thảo luận bao gồm tình trạng Berlin và vấn đề kiểm soát vũ khí hạt nhân. Khi cuộc họp khai mạc, Khrushchev đã đưa ra một tràng đả kích chống lại Hoa Kỳ cũng như Eisenhower và sau đó giận dữ rời khỏi hội nghị. Cuộc họp sụp đổ ngay lập tức và hội nghị thượng đỉnh bị hủy bỏ. Eisenhower coi “vụ rắc rối U-2 ngớ ngẩn” là một trong những thất bại tồi tệ nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Viên phi công, Francis Gary Powers, đã được thả vào năm 1962 để đổi lấy một điệp viên Liên Xô bị bắt.
Hình: Khrushchev và xác máy bay U-2. Nguồn: www.cia.gov
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”420″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
