Nguồn: Lee Jong-wha, “The Sino-Korean Trade War Must End”, Project Syndicate, 22/03/2017.
Biên dịch: Chu Tuấn Việt
Hàn Quốc đã quyết định triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa của Hoa Kỳ, và khiến Trung Quốc nổi giận. Lãnh đạo Trung Quốc lo ngại rằng hệ thống Phòng thủ Tên lửa Tầm cao Giai đoạn cuối (THAAD), với khả năng giám sát các chuyến bay và các vụ phóng tên lửa từ lãnh thổ Trung Quốc, sẽ gây hại cho an ninh của họ và phá vỡ cân bằng chiến lược trong khu vực. Nhưng chừng nào Bắc Triều Tiên còn là mối đe dọa sâu sắc đối với an ninh trên bán đảo Triều Tiên, sự phản đối của Trung Quốc đối với hệ thống này là vô ích và hết sức tiêu cực.
Trong khi Hoa Kỳ và Hàn Quốc đẩy nhanh tiến độ triển khai THAAD trước khi Hàn Quốc tổ chức bầu cử tổng thống bất thường vào ngày 9 tháng Năm, Trung Quốc gia tăng các biện pháp trừng phạt kinh tế với hy vọng buộc vị Tổng thống sắp tới của Hàn Quốc phải cân nhắc lại. Hiện tại các ngành công nghiệp du lịch, sản xuất hàng tiêu dùng và giải trí của Hàn Quốc bị thiệt hại nặng.
Các công ty du lịch Trung Quốc đã ngưng bán các tour đi theo nhóm sang Hàn Quốc. Và Trung Quốc đã tạm thời đóng 55 cửa hàng bán hạ giá thuộc sở hữu của tập đoàn Lotte – tập đoàn lớn thứ 5 Hàn Quốc và là tổ chức cung cấp địa điểm đặt hệ thống THAAD – với lí do tập đoàn này vi phạm các quy định an toàn. Truyền thông Trung Quốc đưa ra các lời đe dọa sẽ mở rộng trừng phạt sang các công ty khác của Hàn Quốc như Samsung và Hyundai.
Trung Quốc sốt sắng tận dụng vị thế là đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc, chiếm tới gần một phần tư kim ngạch xuất khẩu của Hàn Quốc và là nguồn cung du khách chính tới nước này. (Du khách Trung Quốc chiếm tới một nửa tổng lượng khách quốc tế đến Hàn Quốc năm ngoái – hơn 8 triệu người).
Nhưng đó không phải là mối quan hệ một chiều. Hàn Quốc là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Trung Quốc, là nguồn cung nhiều sản phẩm đầu vào trung gian có ý nghĩa then chốt đối với nhiều công ty Trung Quốc. Thực sự là các hàng hóa trung gian và tư liệu sản xuất chiếm hơn 70% lượng xuất khẩu của Hàn Quốc sang Trung Quốc năm ngoái, bao gồm các yếu tố đầu vào then chốt như chất bán dẫn (20%) và tấm nền màn hình (11%). Khách du lịch Hàn Quốc cũng là nguồn khách quốc tế lớn nhất đến Trung Quốc.
Với những động lực đó, nếu tranh chấp liên quan đến hệ thống THAAD leo thang thành một cuộc chiến thương mại toàn diện, cả Trung Quốc và Hàn Quốc đều bị thiệt hại. Nhìn lại các năm gần đây, chúng ta thấy rằng các căng thẳng kéo dài – ví dụ như tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và Nhật Bản về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư năm 2012 – có thể gây hại nghiêm trọng cho quan hệ ngoại giao và kinh tế giữa hai nước. Hàn Quốc hiện đang cân nhắc đưa các biện pháp trừng phạt của Trung Quốc ra phân xử tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), và các cơ quan chức năng Hàn Quốc đang xem xét liệu Trung Quốc có vi phạm các quy định trong hiệp định thương mại tự do đã được ký kết giữa hai nước hay không.
Trung Quốc và Hàn Quốc nên bảo vệ mức độ quan hệ ngoại giao đã được duy trì từ năm 1992. Nhưng điều này đòi hỏi Trung Quốc phải hiểu rằng Tổng thống sắp tới của Hàn Quốc ít khả năng sẽ hủy bỏ việc triển khai THAAD vì có những mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên. Nếu Trung Quốc tiếp tục gây áp lực buộc Hàn Quốc nhượng bộ trong vấn đề THAAD, điều này sẽ chỉ gây gia tăng tâm lý chống Trung Quốc tại Hàn Quốc.
Tin tốt lành là chính quyền Trung Quốc dường như đã nhận ra những nguy cơ này, dấu hiệu rõ nhất là rõ ràng họ đã kiềm chế các cuộc biểu tình chống Hàn Quốc. Lãnh đạo Trung Quốc biết rằng để hiện thực hóa tham vọng trở thành lãnh đạo toàn cầu, họ phải tuân theo các chuẩn mực toàn cầu và gánh vác trách nhiệm lớn hơn. Trong bối cảnh đó, nước cờ của Hàn Quốc đưa WTO vào giải quyết tranh chấp – và việc một vụ tranh chấp được chính thức hóa có nguy cơ sẽ làm sụt giảm uy tín quốc tế của Trung Quốc – có thể đã phát huy tác dụng hướng sự quan tâm của lãnh đạo Trung Quốc vào các rủi ro phát sinh do leo thang căng thẳng.
Nói vậy nhưng không phải việc triển khai THAAD là không thể tránh khỏi. Nếu Trung Quốc kiên quyết kiềm chế đất nước Bắc Triều Tiên vốn phụ thuộc vào họ, nguy cơ đối với Hàn Quốc – và cùng với đó là nhu cầu của Hàn Quốc được trang bị lá chắn tên lửa tiên tiến – sẽ được giảm nhẹ.
Nhưng một số người ở Trung Quốc lại đánh đồng việc Hàn Quốc triển khai THAAD với chương trình vũ khí của Bắc Triều Tiên. Một bài báo gần đây trên tờ Global Times, một tờ báo nhà nước của Trung Quốc mang tư tưởng dân tộc chủ nghĩa, khẳng định rằng nếu Hàn Quốc lắp đặt THAAD, nước này sẽ bị Trung Quốc trừng phạt tương đương với mức độ Bắc Triều Tiên đang phải hứng chịu hiện nay.
Quan điểm này không giải thích được những khác biệt về mặt bản chất. Chế độ Bắc Triều Tiên, do Kim Jong-un lãnh đạo, dấn bước vào cuộc hành trình không hối tiếc nhằm phát triển vũ khí hạt nhân và các tên lửa xuyên lục địa đủ khả năng phóng các vũ khí này tới đích. Lãnh đạo Hàn Quốc đã đồng ý triển khai hệ thống THAAD với mục đích phòng vệ.
Thay vì áp đặt trừng phạt Hàn Quốc, Trung Quốc nên tăng cường áp lực kinh tế lên Bắc Triều Tiên, ví dụ như cắt nguồn cung cấp dầu. Nhưng các lệnh trừng phạt kinh tế là chưa đủ: chế độ họ Kim đến nay vẫn không bị ảnh hưởng. Do vậy, Trung Quốc cũng cần tham gia các nỗ lực ngoại giao bền bỉ của Hoa Kỳ để đạt được đồng thuận về cách thức ổn định tình hình trên bán đảo Triều Tiên và loại trừ nguy cơ xung đột quân sự.
Kẹt giữa Trung Quốc và Nhật Bản, bán đảo Triều Tiên, giống như một câu ngạn ngữ Triều Tiên, là “con tôm giữa bầy cá voi”, và do vậy đã phải trải qua những nỗi kinh hoàng không kể xiết. Chiến tranh Triều Tiên đã biến bán đảo trở thành chiến trường của cuộc chiến ủy nhiệm giữa các cường quốc, giết hại 2 triệu sinh mạng chỉ trong 3 năm. Trong gần 70 năm sau cuộc chiến, bán đảo bị chia cắt và hiện giờ có lẽ là điểm nóng nguy hiểm nhất thế giới. Một cuộc xung đột quân sự lớn nữa – sẽ giết chết thêm nhiều triệu người và tạo ra làn sóng người tị nạn – phải được ngăn chặn.
Warren Buffet có một câu nói nổi tiếng “chỉ khi nào thủy triều rút đi, bạn mới biết được ai đã tắm truồng”. Nếu các cường quốc thế giới tiếp tục trì hoãn giải quyết mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên, họ sẽ sớm bị lộ mặt. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, dự kiến sẽ gặp nhau vào tháng tới, phải hợp tác để làm giảm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên trước khi họ bị lên án vì sai lầm của mình.
Lee Jong-Wha, Giáo sư Kinh tế và Viện trưởng Viện Nghiên cứu châu Á tại Đại học Hàn Quốc, từng là Trưởng ban Kinh tế và Trưởng Văn phòng Hội nhập kinh tế khu vực tại Ngân hàng Phát triển châu Á và là cố vấn cấp cao về các vấn đề kinh tế quốc tế cho cựu Tổng thống Lee Myung-bak (Hàn Quốc). Cuốn sách gần đây nhất của ông, đồng tác giả với Robert J. Barro của Đại học Harvard, là “Education Matters: Global Gains from the 19th to the 21st Century” (Giáo dục là quan trọng: Lợi ích toàn cầu từ thế kỷ 19 đến thế kỷ 21).
Copyright: Project Syndicate 2017 – The Sino-Korean Trade War Must End
[efb_likebox fanpage_url=”DAnghiencuuquocte” box_width=”420″ box_height=”” locale=”en_US” responsive=”0″ show_faces=”1″ show_stream=”0″ hide_cover=”0″ small_header=”0″ hide_cta=”0″ ]
