Nguồn: Thomas Jefferson and John Adams die, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1826, hai cựu Tổng thống Mỹ, Thomas Jefferson và John Adams, những người từng là bạn bè trong nhóm Ái Quốc (Patriot) và sau đó trở thành kẻ thù của nhau, đã qua đời trong cùng một ngày, chỉ cách nhau năm giờ.
Thomas Jefferson và John Adams là những thành viên cuối cùng còn sống trong số các nhà cách mạng Mỹ đầu tiên đứng lên chống lại Đế quốc Anh và tạo nên một hệ thống chính trị mới ở các thuộc địa. Tuy nhiên, dù cả hai đều tin vào dân chủ và quyền sống, tự do và mưu cầu hạnh phúc, quan điểm của họ về cách đạt được những lý tưởng này đã bị thay đổi theo thời gian.
Adams lên làm Tổng thống trước Jefferson (1797-1800); chính trong thời gian này, những ý tưởng của họ về hoạch định chính sách đã dần bộc lộ nét khác biệt như tính cách của hai người. Adams nóng tính và hay giận dữ, là người tin tưởng vững chắc vào một chính phủ tập trung mạnh mẽ, trong khi đó, Jefferson uyên bác và hiền lành, tin rằng chính phủ liên bang nên có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn và bảo vệ quyền của từng tiểu bang.
Với tư cách là Phó Tổng thống dưới thời Adams, Jefferson đã rất lo ngại trước những gì ông coi là hành động lạm dụng quyền lực của Tổng thống, đặc biệt là việc Adams thông qua Đạo luật Chống Nổi loạn và Hạn chế Người Nước ngoài (Alien and Sedition Acts of 1798) và ông đã quyết định từ bỏ Adams và Washington để quay về tư gia tại Monticello. Ở đó, ông tìm cách đưa phe Cộng hòa của mình trở lại nắm quyền trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1800. Sau một chiến dịch đặc biệt căng thẳng, trong đó cả hai đảng đều cố gắng vu khống lẫn nhau, Jefferson cuối cùng đã chiến thắng và những người bạn cũ nay trở thành kẻ thù vĩnh viễn.
Sau khi phục vụ hai nhiệm kỳ tổng thống (1801-1809), Jefferson và Adams đều từng bày tỏ với các bên thứ ba rằng họ tôn trọng nhau và mong muốn nối lại tình bạn. Adams là người đầu tiên phá vỡ sự im lặng; ông đã gửi cho Jefferson một lá thư đề ngày 01/01/1812, trong đó ông chúc Jefferson thêm nhiều năm mới hạnh phúc. Jefferson hồi đáp bằng một lá thư viết rằng ông thích nhớ lại thời kỳ khi họ là những người bạn cùng làm việc vì một lý tưởng. Hai nhà cách mạng đã nối lại tình bạn với 14 năm trò chuyện thư từ trong thời hoàng kim của họ.
Ngày 04/07/1826, ở tuổi 90, Adams hấp hối trên giường trong khi cả đất nước kỷ niệm Ngày Quốc khánh. Lời trăn trối của ông là “Thomas Jefferson vẫn còn sống sót.” Tiếc thay ông đã nhầm: Jefferson đã qua đời năm giờ trước đó tại Monticello ở tuổi 82.
