Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ tăng lãi suất từ 10,25% lên 15%. Mức tăng này là nhằm ổn định đồng lira và giúp kiềm chế lạm phát năm vốn chạm mức gần 12% trong những tháng gần đây. Đây cũng là một dấu hiệu cho thấy Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, vốn là một người phản đối quyết liệt tỷ giá cao, đang nghiêm túc trong việc ổn định đồng tiền của đất nước.
Số lượng đơn xin trợ cấp thất nghiệp mới ở Mỹ tăng 31.000 trong tuần trước, lên 742.000. Các nhà kinh tế thì dự đoán giảm nhẹ. Con số tăng này phản ánh tác động của làn sóng coronavirus mới lên các doanh nghiệp Mỹ, trong bối cảnh những hạn chế mới áp đặt làm giảm nhu cầu. Song, thị trường lao động đã phục hồi nhẹ trong những tháng gần đây, dù vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch.
Thyssenkrupp thông báo cắt giảm thêm 5.000 việc làm sau khi tiết lộ khoản lỗ 5,5 tỷ euro trong năm tính đến tháng 9. Tập đoàn công nghiệp đang gặp khó khăn của Đức bị ảnh hưởng bởi giá thép và nhu cầu linh kiện từ các nhà sản xuất ô tô châu Âu giảm. Giá cổ phiếu của hãng cũng giảm 4/5 trong ba năm qua.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gọi các chiến dịch tẩy chay Israel là “bài Do Thái” và đến thăm Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng, trở thành nhà ngoại giao cao nhất của Mỹ từng làm như vậy. Năm ngoái, Tổng thống Donald Trump đã công nhận chủ quyền của Israel đối với lãnh thổ chiếm được từ Syria sau cuộc chiến kéo dài 6 ngày năm 1967, xô đổ con đường chính sách trước đây của Mỹ và sự đồng thuận quốc tế.
Các lực lượng đặc biệt của Úc ở Afghanistan đã giết hại bất hợp pháp 39 dân thường và tù nhân trong vòng 11 năm, theo một cuộc điều tra nội bộ do bộ trưởng quốc phòng Úc công bố. Người ta cho rằng một số người bị hành quyết để giúp các lính mới“quen mùi máu”. 19 binh sĩ đang bị điều tra về tội giết người và các tội ác chiến tranh khác. Úc hứa sẽ bồi thường cho gia đình các nạn nhân.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ kêu gọi mọi người tổ chức Lễ Tạ ơn ở nhà thay vì đi gặp người thân. Trong cuộc họp báo đầu tiên sau nhiều tháng của cơ quan này, các quan chức cho biết họ rất lo lắng khi thấy 1 triệu ca nhiễm covid-19 mới trong tuần qua. Số người Mỹ nhập viện vì virus đã tăng gần 50% trong 14 ngày qua, theo một thống kê từ Reuters.
Dường như không cần chứng cứ, các lực lượng vũ trang Ethiopia đã cáo buộc Tedros Adhanom Ghebreyesus, tổng giám đốc WHO, tuồn vũ khí và hậu thuẫn ngoại giao cho Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray (TPLF). Trong tháng này, nội chiến đã nổ ra giữa TPLF, bên quản lý khu vực Tigray miền bắc, và các lực lượng liên bang. Tiến sĩ Tedros, người chưa bình luận về cáo buộc, là người gốc Tigray.
TIÊU ĐIỂM
Một thử nghiệm để đưa ngành du lịch qua khó khăn
Trong số tất cả các ngành công nghiệp bị Covid-19 đe dọa, du lịch có thể là lĩnh vực tổn hại nặng nhất. Sự sụp đổ của ngành du lịch sẽ tước đi 4,7 nghìn tỷ đô la của kinh tế toàn cầu trong năm nay và làm mất đi 174 triệu việc làm. Vì vậy các chính phủ rất mong muốn mở lại du lịch quốc tế. Cuối tuần này, Hồng Kông và Singapore sẽ ra mắt bong bóng đi lại hàng không toàn diện nhất thế giới, cho phép du khách bay qua lại giữa hai thành phố mà không phải kiểm dịch và không bị hạn chế về những gì họ có thể làm khi đến nơi.
Cả hai đầu đưòng bay đều kiểm soát được virus và tin tưởng vào các mô hình xét nghiệm của nhau. Tuy nhiên, du khách phải xét nghiệm covid-19 hai lần, một lần trước khi bay và lần còn lại khi hạ cánh. Số hành khách ban đầu sẽ bị hạn chế và chương trình sẽ bị đình chỉ nếu một trong hai thành phố ghi nhận hơn năm ca nhiễm không thể truy vết trong một ngày. Việc nới lỏng các giới hạn biên giới ở châu Âu đã thất bại vì tỷ lệ nhiễm virus quá cao trong khi hệ thống xét nghiệm và truy dấu tiếp xúc quá lỏng lẻo — và có thể đã tạo ra làn sóng thứ hai của lục địa này. Vì vậy thế giới sẽ dõi theo nỗ lực mới nhất này với hy vọng.
Quá trình chuyển giao tổng thống ở Mỹ vẫn chưa được tiến hành
Donald Trump chưa bao giờ là người chịu lùi bước. Bằng cách từ chối chuyển giao ghế tổng thống cho Joe Biden, ông đang đạp lên các chuẩn mực dân chủ. Các tuyên bố của ông về gian lận bầu cử hầu như là vô căn cứ. Trong khi đó, ông Biden bị từ chối tiếp cận các cuộc họp mật cũng như hệ thống thông tin liên lạc bảo mật của chính phủ. Cuộc thay máu công chức vốn thường diễn ra trong giai đoạn chuyển giao tổng thống (khoảng 4.000 người là quan chức được bổ nhiệm chính trị) chưa thể được tiến hành.
Mặc dù chỉ một số ít đảng viên Cộng hòa công nhận chiến thắng của ông Biden, nhưng đến lúc nào đó họ cũng sẽ phải chấp nhận thực tế. Cử tri đoàn sẽ chính thức bỏ phiếu vào ngày 14 tháng 12 để đưa ông Biden trở thành tổng thống tiếp theo. Nhưng ngay cả khi ông Trump không thể lật ngược kết quả, sự hiếu chiến của ông vẫn có ảnh hưởng lâu dài lên chính trường Mỹ. Theo cuộc thăm dò mới nhất của The Economist từ YouGov, 88% những người bỏ phiếu cho ông Trump cho rằng kết quả bầu cử là bất hợp pháp. Câu chuyện tưởng tượng về cuộc bầu cử bị đánh cắp sẽ tạo ra căng thẳng nguy hiểm cho một nước Mỹ vốn đã phân mảnh.
G20 họp thượng đỉnh trực tuyến
Bất chấp vẻ tráng lệ, hội nghị thượng đỉnh G20 của các nhà lãnh đạo từ các nền kinh tế lớn nhất thế giới không khác gì một triển lãm thương mại ở Dubuque, Iowa. Barack Obama đã nói như vậy trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Atlantic. Nó có “những món hàng nhỏ và sự kém chất lượng”, còn những chiếc bút thì “đáng thất vọng”. Khi Ả Rập Saudi đảm nhận vị trí chủ tịch luân phiên của G20 vào tháng 12, họ hy vọng hội nghị thượng đỉnh cuối tuần này sẽ giúp khôi phục hình ảnh quốc tế của đất nước sau vụ sát hại khủng khiếp Jamal Khashoggi, một nhà báo nổi tiếng, trong lãnh sự quán ở Istanbul vào năm 2018.
Nhưng đại dịch covid-19 đã khiến sự kiện phải họp online. Thành tựu đáng chú ý nhất của quốc gia này có thể là hậu thuẫn một “khuôn khổ chung” để điều phối phản ứng của G20 về các yêu cầu xóa nợ từ 73 quốc gia nghèo nhất trên thế giới. Họ nợ các chính phủ G20 hơn 160 tỷ đô la vào cuối năm 2019. Và đại dịch đã làm gia tăng áp lực phải gạch bỏ một vài số không trong dãy số đó.
Tổng thống Brazil phản đối vắc xin Sinovac
Lô hàng 46 triệu liều vắc-xin covid-19 của Sinovac Trung Quốc tới bang đông dân nhất Brazil, São Paulo, sẽ không làm hài lòng Tổng thống Jair Bolsonaro. 120.000 liều đầu tiên đã đến hôm qua, mặc dù vắc-xin vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm cuối cùng. Thống đốc São Paulo, João Doria, hứa sẽ không sử dụng lô thuốc cho đến khi cơ quan quản lý của Brazil chấp thuận chúng. Vắc-xin này đã dẫn đến một cuộc đối đầu giữa ông Doria, người đang xây dựng một cơ sở để sản xuất thêm 100 triệu liều mỗi năm, và ông Bolsonaro, người hoài nghi về độ an toàn của vắc-xin.
Ông Bolsonaro, một người hay chỉ trích Trung Quốc, đã tuyên bố “chiến thắng” trên Facebook vào tuần trước khi cuộc thử nghiệm bị đình chỉ vì một người tham gia tự tử (mặc dù điều này được xác định không liên quan đến vắc xin). Chính phủ liên bang đang đàm phán với các công ty dược phẩm khác, bao gồm cả Pfizer. Brazil cần tất cả các loại thuốc có thể. Họ có số ca mắc cao thứ ba thế giới và số người chết cao thứ hai.
Bosnia và Herzegovina 25 năm kể từ Hòa ước Dayton
25 năm trước vào ngày mai, các nhà lãnh đạo Bosnia, Croatia và Serbia đã đạt thỏa thuận tại một căn cứ không quân ở Dayton, Ohio để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 3 năm rưỡi. Thỏa thuận đã giúp giữ cho Bosnia và Herzegovina là một quốc gia. Kể từ đó, những người bi quan luôn định kỳ cảnh báo nước này đang trên bờ vực chiến tranh. Mặc dù không có xung đột nào nổ ra, nhưng Bosnia là một quốc gia không hạnh phúc. Sẽ không có lễ kỷ niệm nào vào ngày mai.
Đây là một nước nghèo, với nửa số người trẻ muốn rời đi trong khi thủ lĩnh Serbia chính của họ liên tục đe dọa ly khai. Dù vậy, bất chấp hệ thống hành chính phức tạp dựa trên sắc tộc được đặt ra tại Dayton, nền chính trị của họ lại có thể hòa hợp một cách đáng ngạc nhiên. Một người Serbia vừa được bầu làm thị trưởng của trung tâm Sarajevo, nơi từng bị người Serbia bao vây trong chiến tranh. Và người Bosnia đã bỏ phiếu một cách đáng tin cậy để bầu đại diện Croatia vào nhiệm kỳ tổng thống ba người của đất nước. Thay vì than thở vì thiếu các lễ hội, nhiều người Bosnia sẽ thấy nhẹ nhõm khi đến dịp kỉ niệm này.
