Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Người biểu tình đã xuống đường ở một số thành phố với cờ quốc gia Afghanistan trong tay để phản đối Taliban. Những người chứng kiến cho biết các tay súng Taliban đã bắn vào đám đông ở thành phố Asadabad, tương tự như vụ trước đó ở Jalalabad vốn khiến ba người thiệt mạng. Ngoài ra, cũng có tin cho thấy Taliban ngăn cản người dân, bao gồm những người có thị thực, đến sân bay Kabul, nơi đang chìm trong hỗn loạn khi người dân Afghanistan tìm cách bỏ chạy khỏi đất nước. Một quan chức Taliban nói với Reuters rằng kể từ Chủ nhật đã có 12 người chết tại sân bay.
Ashraf Ghani đến UAE và nói ông đang đàm phán để trở lại Afghanistan, nơi ông vẫn còn là tổng thống về mặt lý thuyết. Ông phủ nhận mang theo nhiều tiền khi bỏ trốn. Mỹ đã chặn Taliban rút tiền dự trữ của IMF, bao gồm khoảng 450 triệu đô la “quyền rút vốn đặc biệt” —một loại chứng chỉ có thể đổi lấy đô la – mà theo lịch sẽ được giao cho chính phủ ông Ghani vào tuần tới.
Người đàn ông 49 tuổi đến từ Bắc Carolina, sau khi tuyên bố mang bom trong xe tải, đã đầu hàng cảnh sát sau nhiều giờ căng thẳng quanh Điện Capitol ở Washington. Nghi phạm này đã đưa ra các đe dọa chống chính phủ và phát lên Facebook trong toàn bộ diễn biến sự việc. Hiện quốc hội không họp, nhưng nhà chức trách đã sơ tán khu vực Đồi Capitol xung quanh Thư viện Quốc hội.
Toyota sẽ cắt giảm 40% sản lượng trong tháng 9 do tình trạng thiếu chất bán dẫn toàn cầu. Đến nay kho dự trữ lớn giúp họ không bị thiếu hụt, nhưng tình hình biến thể Delta lan nhanh ở Đông Nam Á, nơi sản xuất phần lớn chip, đã thay đổi tất cả. Toyota vẫn duy trì mục tiêu sản lượng năm.
Một cuộc điều trần đã kết thúc tại Canada xoay quanh vấn đề dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính Huawei, sang Mỹ. Bà Mạnh bị cáo buộc che giấu các giao dịch của Huawei bị nghi ngờ là lách lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Số phận của bà sẽ gắn liền với hai doanh nhân Canada khác đang bị Trung Quốc giam để trả đũa. Phiên điều trần của bà Mạnh kéo dài hai năm rưỡi, nhưng vài tháng nữa mới có phán quyết cuối cùng.
Một nghiên cứu mới của Đại học Oxford cho thấy hiệu quả chống nhiễm Covid-19 có triệu chứng của vắc-xin Pfizer-BioNTech giảm xuống 75% sau 90 ngày, so với 85% trong hai tuần sau liều hai. Nghiên cứu này chưa được bình duyệt, trong đó cũng cho thấy hiệu quả của vắc-xin Oxford-AstraZeneca giảm 7% trong khoảng thời gian tương tự.
Quốc vương Malaysia dự kiến sẽ mời cựu phó thủ tướng Ismail Sabri Yaakob lên thành lập chính phủ, sau khi thủ tướng đương nhiệm từ chức vào đầu tuần. Động thái này sẽ đánh dấu sự trở lại của Tổ chức Dân tộc Mã Lai Thống nhất vốn nắm quyền từ khi độc lập vào năm 1957 cho đến khi bị phế truất vào năm 2018. Thủ tướng mới sẽ phải vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm của quốc hội.
TIÊU ĐIỂM
Trung Quốc xem xét luật chống trừng phạt ở Hồng Kông
Hôm nay một phiên họp kín của cơ quan lập pháp Trung Quốc sẽ mở rộng luật chống trừng phạt của đại lục để áp dụng cho Hồng Kông. Các ngân hàng nước ngoài sẽ đặc biệt lo lắng. Luật này cấm các cá nhân hoặc thực thể tuân thủ các lệnh trừng phạt chống Trung Quốc. Nói cách khác, nó buộc các tổ chức tài chính ở Hồng Kông phải chọn giữa luật Trung Quốc hoặc Mỹ. Nếu vi phạm, dù là bên nào, cũng sẽ dẫn đến cấm thị thực và tịch thu tài sản.
Một số người dự đoán nhiều ngân hàng phương Tây sẽ từ bỏ Hồng Kông. Song điều đó có vẻ khó xảy ra. Lãnh thổ này vẫn là một đường dẫn tài chính béo bở nối Trung Quốc với phần còn lại của thế giới. Và mặc dù luật mới đến từ Bắc Kinh, nó có thể được viết lại theo Luật Cơ bản của Hồng Kông, hiến pháp nhỏ của lãnh thổ sau khi Anh chuyển giao, để phù hợp hơn với vị thế trung tâm tài chính của thành phố.
Neobanks: một loại ngân hàng mới xuất hiện ở Mỹ
Hệ thống ngân hàng Mỹ đang có một chút điểm mới. Các “Neobank” đang tìm cách làm cho ngân hàng bán lẻ trở nên rẻ hơn, thuận tiện hơn và dễ tiếp cận hơn. Neobank là các công ty fintech hợp tác với các ngân hàng nhỏ – nơi giữ và đảm bảo tiền gửi – để mang đến cho người dùng các sản phẩm kỹ thuật số hiện đại, miễn phí. Hầu hết chúng đều kiếm tiền bằng cách tính phí trên thanh toán thẻ ghi nợ. Chime, neobank lớn nhất nước Mỹ, được định giá tới 25 tỷ đô la trong vòng gọi vốn mới nhất hồi tuần trước.
Phong tỏa, ngân hàng đóng cửa, và trái phiếu kích thích đã giúp các ngân hàng kiểu này bùng nổ. Một nghiên cứu hồi năm 2018 của Cục Dự trữ Liên bang cho thấy có 1/5 người trưởng thành cảm thấy không được tiếp cận hoặc bị hệ thống ngân hàng phục vụ kém. Chime và các công ty tương tự mong muốn đưa dịch vụ tài chính đến gần hơn với “những người Mỹ bình dân.” Thậm chí các neobank nhỏ hơn chỉ phục vụ các nhóm cụ thể, chẳng hạn như người di cư.
Song luôn có những thách thức. Rất tốn kém để thu hút khách hàng, trong khi cạnh tranh đang nóng lên. Để tồn tại, một số có thể thử cho vay, mua lại các giấy đặc quyền (charter) và ngày càng trở nên giống các ngân hàng thông thường.
Merkel gặp Putin trong chuyến công du cuối cùng
Angela Merkel sẽ gặp Vladimir Putin vào ngày mai tại Moscow, có lẽ là lần cuối trên cương vị Thủ tướng Đức. Trong 16 năm cầm quyền, bà gặp tổng thống Nga nhiều hơn bất kỳ nguyên thủ quốc gia nào khác. Nhưng không có tình yêu nào mất đi giữa hai nhà lãnh đạo kỳ cựu.
Bà Merkel từ lâu đã từ bỏ hy vọng Nga sẽ trở thành một nền dân chủ tự do dưới thời ông Putin. Không có gì quá ngạc nhiên, đặc biệt với việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào năm 2014, vụ hack máy tính quốc hội Đức và – có lẽ hơn hết – vụ đầu độc Alexei Navalny, đối thủ hàng đầu của Putin, đúng một năm trước.
Hai nhà lãnh đạo sẽ nói về tình hình Afghanistan và cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine. Ngay sau Moscow, bà Merkel sẽ tới Kyiv để hội đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người muốn gia nhập NATO để bảo vệ nước ông trước Nga.
Lạm phát tăng cao ở các nền kinh tế mới nổi
Các thị trường mới nổi, vốn hứng chịu thời tiết khắc nghiệt và covid-19, giờ đây đối mặt một vấn đề mới: lạm phát tăng. Tỷ lệ lạm phát trên khắp các nước đang phát triển đã vượt xa con số mục tiêu của các ngân hàng trung ương. Chỉ trong mùa hè lạm phát tăng trên 5% ở Mexico và Nam Phi, 6% ở Ấn Độ và Nga, và 9% ở Brazil. Thủ phạm là giá thực phẩm và năng lượng tăng, xuất phát từ nhu cầu toàn cầu phục hồi trong khi chuỗi cung ứng vẫn bị tắc nghẽn, vì vận chuyển gặp khó khăn trong khi mùa màng bị thời tiết phá hoại.
Trong khi giá cao có ích cho các mảng xuất khẩu hàng hóa cơ bản của một số nền kinh tế mới nổi như Brazil, nó cũng khiến hộ gia đình phải thắt chặt chi tiêu và buộc một số ngân hàng trung ương phải hành động. Cả Nga và Brazil đều đã tăng một phần trăm lãi suất trong tháng qua. Nếu tăng hơn nữa sẽ gây khó khăn cho quá trình phục hồi. Đối với các chính phủ đang cùng lúc đánh nhiều mặt trận, việc chuỗi cung ứng được khơi thông khó có thể diễn ra sớm.
