Nguồn: The Economist | Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Bộ trưởng Tài chính và Bộ trưởng Y tế của Anh từ chức, khiến chính phủ của Thủ tướng Boris Johnson rơi vào tình trạng hỗn loạn. Bộ trưởng Y tế Sajid Javid cho biết ông đã mất niềm tin vào Johnson, người đang chìm trong những vụ bê bối liên tiếp, mà gần đây nhất là vụ say xỉn của một nhân vật cấp cao trong chính phủ. Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak nói rằng công chúng mong đợi một chính phủ được điều hành một cách “đúng đắn, thành thạo, và nghiêm túc”, đồng thời ám chỉ những điểm khác biệt với Johnson về chính sách tài khóa.
Quốc hội Nga đã thông qua hai dự luật mới nhằm đưa nền kinh tế của đất nước bước vào trạng thái chuẩn bị cho chiến tranh. Dự luật thứ nhất có thể buộc các doanh nghiệp phải cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho quân đội, còn dự luật thứ hai có thể buộc nhân viên của các doanh nghiệp đó làm việc bất kể giờ giấc và không có ngày nghỉ phép. Cả hai dự luật này đều phải được duyệt thêm vòng thứ hai và thứ ba, và phải có chữ ký của Tổng thống Vladimir Putin, thì mới trở thành luật.
Cảnh sát ở Highland Park, Illinois, thông báo người đàn ông 22 tuổi đang bị truy nã vì có liên quan đến vụ bắn chết 6 người và làm bị thương ít nhất 30 người khác tại một cuộc diễu hành nhân dịp Quốc khánh Mỹ 04/07 hiện đã bị tạm giữ. Vụ xả súng này – vụ mới nhất trong chuỗi vụ việc tương tự xảy ra ở Mỹ – được tiến hành với một khẩu súng trường, ngắm bắn từ sân thượng của một tòa nhà, khi cuộc diễu hành ở ngoại ô Chicago vừa bắt đầu vào sáng thứ Hai.
Volodymyr Zelensky, Tổng thống Ukraine, nói rằng ông đã yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hiệp Quốc đảm bảo an ninh cho các chuyến hàng ngũ cốc rời khỏi các cảng của nước mình. Ukraine, một trong những nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới, đã cáo buộc Nga đánh chặn tàu của họ, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu. Zelensky cho biết 22 triệu tấn ngũ cốc hiện đang bị mắc kẹt, và đến mùa thu, con số đó có thể tăng lên 75 triệu tấn.
Ngân hàng Trung ương Anh cảnh báo rằng triển vọng kinh tế của Anh, và toàn thế giới, đang “xấu đi về mặt vật chất.” Áp lực lạm phát, mà phần lớn nguyên nhân đến từ cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, đang làm gia tăng căng thẳng tài chính của các hộ gia đình và doanh nghiệp. Ngân hàng dự đoán rằng thị trường toàn cầu sẽ trải qua nhiều xáo trộn hơn, và đã yêu cầu các ngân hàng Anh chuẩn bị lượng lớn tiền mặt để hấp thụ các cú sốc trong tương lai.
Brittney Griner, vận động viên bóng rổ Mỹ hiện đang bị giam giữ tại Nga, đã gửi thư xin Tổng thống Mỹ Joe Biden giúp đỡ. Griner bị bắt vào tháng 2 năm nay, khi an ninh sân bay Nga nói rằng họ tìm thấy các chai chứa dầu cần sa trong hành lý của cô. “Tôi vô cùng lo sợ, rằng mình có thể sẽ phải ở đây mãi mãi,” cô viết trong một bức thư gửi cho các quan chức chính phủ. Nhà chức trách Mỹ cho biết họ đang “sử dụng mọi phương tiện hiện có” để giúp cô.
Ý đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại 5 khu vực ở miền bắc đất nước, nhằm đối phó với đợt hạn hán tồi tệ nhất trong 70 năm qua. Hạn hán đe dọa hơn 30% sản lượng nông nghiệp của Ý. Một số thành phố cũng đã đặt ra các hạn chế về việc sử dụng nước. Thông báo được đưa ra sau khi nhiệt độ cao bất thường gây nên một trận tuyết lở ở phần dãy núi Alps của Ý, khiến 7 người thiệt mạng.
TIÊU ĐIỂM
Thảm họa lương thực toàn cầu vẫn đang tiếp diễn
Bên cạnh chiến tranh, bệnh tật, và nghèo khổ, nạn đói đang ám ảnh thế giới. Báo cáo “Tình trạng An ninh Lương thực và Dinh dưỡng trên thế giới” hàng năm của Liên Hiệp Quốc, được công bố vào thứ Tư, có chứa những phát hiện đáng lưu ý. Covid-19 đã làm biến dạng chuỗi cung ứng và làm giảm thu nhập của các hộ gia đình, trong khi thời tiết khắc nghiệt ảnh hưởng đến sản lượng của nhiều loại lúa mì. Kết quả là số người bị thiếu hụt dinh dưỡng đã tăng vọt trong năm 2021.
Thế nhưng, dự báo cho năm nay còn tồi tệ hơn. Giá ngũ cốc quốc tế, vốn tăng vọt sau khi Nga xâm lược Ukraine, chí ít cũng đã giảm xuống mức trước chiến tranh. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán của Liên Hiệp Quốc với Nga nhằm chấm dứt lệnh phong tỏa vận chuyển ngũ cốc của Ukraine đã không đạt kết quả. Nhiều rủi ro vẫn còn đó, từ chủ nghĩa bảo hộ và các hiện tượng thời tiết bất lợi hơn, đến chi phí năng lượng và phân bón tăng cao. Vào tháng 5, Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo rằng số người phải đối mặt với nạn đói khẩn cấp có thể tăng lên 47 triệu vào năm 2022, nâng tổng số người bị đói lên gần 250 triệu. Buồn thay, dự báo ấy đến nay vẫn là đáng tin cậy.
Biden cân nhắc cắt giảm thuế đối với Trung Quốc
Ngày 06/07/2018, danh sách dài các khoản thuế đối với các sản phẩm Trung Quốc đầu tiên của Donald Trump đã chính thức có hiệu lực. Đây là một vấn đề quan trọng, bởi vì người Mỹ sẽ phải xem xét lại các khoản thuế sau bốn năm. Với lạm phát đang ở mức cao, Joe Biden, người kế nhiệm Trump trên cương vị tổng thống, đang tìm mọi cách để giảm bớt áp lực giá cả. Theo một số ước tính, việc loại bỏ thuế quan đối với Trung Quốc – mà về cơ bản là thuế đánh vào người tiêu dùng Mỹ – có thể làm giảm lạm phát khoảng nửa điểm phần trăm.
Nhưng Biden cũng tuyên bố sẽ cứng rắn với Trung Quốc và sẽ không làm bất cứ điều gì mà Đảng Cộng hòa mô tả là hành động đầu hàng. Ngay cả trong chính quyền của ông, cũng có những người coi thuế quan là lợi thế quý giá. Kết quả có thể là việc đình chỉ thuế đối với đồ dùng học tập và những thứ tương tự, vốn được mua rất nhiều vào mùa hè, trong khi thuế áp lên các sản phẩm khác vẫn được giữ nguyên. Đối với Biden, đây có thể là kịch bản tồi tệ nhất: ông có nguy cơ bị chỉ trích vì nhượng bộ, trong khi lạm phát vẫn chưa được khắc phục.
Boris Johnson trên bờ vực thẳm
Thủ tướng Anh đã bị đe dọa trong một thời gian dài đến mức khó có thể hình dung điều gì cuối cùng sẽ đánh bật ông khỏi quyền lực. Tuy nhiên, hành động từ chức đồng thời của hai bộ trưởng cao cấp nhất trong chính phủ – Rishi Sunak, Bộ trưởng Tài chính, và Sajid Javi, Bộ trưởng Y tế – đã khiến Boris Johnson gặp nguy hiểm hơn bao giờ hết. Sunak nói về sự khác biệt cơ bản với thủ tướng trong chính sách kinh tế, còn Javid nhắc đến yêu cầu về năng lực và tính chính trực. Cả hai đều quyết định từ chức sau khi người ta tiết lộ rằng Johnson biết về những cáo buộc chống lại cựu phó chánh văn phòng kỷ luật đảng, người vừa từ chức vào tuần trước sau cáo buộc rằng ông đã sờ soạng hai người đàn ông khác trong lúc say rượu.
Johnson sẽ phải cố gắng hết sức để kêu gọi sự ủng hộ từ các nghị sĩ Đảng Bảo thủ. Nhưng lòng trung thành của nội các giờ đã trở thành dĩ vãng, các đối thủ đang phối hợp với nhau, và kết quả cuộc bầu cử phụ gần đây cho thấy mức độ ủng hộ của cử tri dành cho ông đã chìm sâu xuống đáy. May mắn trong một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm vào tháng trước đã giúp Johnson an toàn về mặt kỹ thuật, cho đến khi và trừ khi các nghị sĩ Bảo thủ thay đổi quy định về việc tổ chức một cuộc bỏ phiếu khác. Nhưng ‘trò chơi’ thực sự đã bắt đầu.
Vụ kiện xoay quanh Chương trình Hành động dành cho Người Nhập cư là Trẻ em
Mười năm trước, Mỹ đã thiết lập một chương trình ngăn chặn việc trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp vào nước này khi còn là trẻ em. Chương trình Hành động dành cho Người Nhập cư là Trẻ em (Deferred Action for Childhood Arrivals, DACA) cho phép những người thuộc phạm vi điều chỉnh của nó được nộp đơn xin cấp phép làm việc, có thể gia hạn hai năm một lần. DACA được cho là một biện pháp miễn trừ tạm thời, trong lúc chờ Quốc hội Mỹ thông qua đạo luật cung cấp cho những người nhập cư không có giấy tờ một con đường để trở thành công dân chính thức. Nhưng cơ quan này đã không bao giờ làm vậy.
Dù rất được lòng dân chúng – ba phần tư người Mỹ ủng hộ nó – DACA từ lâu đã luôn bị tấn công. Dù Tối cao Pháp viện đã ngăn cản nỗ lực chấm dứt đạo luật này của Donald Trump, vào năm 2018, Texas và các bang khác do Đảng Cộng hòa lãnh đạo đã nộp đơn kiện để ngăn chính phủ liên bang phê duyệt những người đăng ký mới. Năm ngoái, một thẩm phán đã đứng về phía Texas. Vào thứ Tư, Tòa Phúc thẩm Khu vực 5 (Fifth Circuit Court of Appeals) sẽ lắng nghe đơn kháng cáo của chính quyền Biden đối với quyết định đó. Khoảng 650.000 người hiện đang được hưởng lợi từ DACA, và mỗi năm sẽ có thêm 100.000 người khác có thể đăng ký tham gia chương trình, nếu được cho phép. Thay vào đó, những người trẻ tuổi này đang phải đối mặt với việc bị trục xuất khỏi đất nước duy nhất mà họ biết.
