Nguồn: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Tại Brazil, hàng nghìn người ủng hộ cựu tổng thống Jair Bolsonaro đã vượt hàng rào cảnh sát để xông vào dinh tổng thống, tòa nhà Quốc hội và Tòa án Tối cao ở thủ đô Brasília. Một số người ủng hộ Bolsonaro không chấp nhận kết quả bầu cử tổng thống hồi tháng 10. Vào tháng 11, động thái phản đối kết quả của ông đã bị tòa bác bỏ. Luiz Inácio Lula da Silva, người vừa tuyên thệ nhậm chức tổng thống vào ngày 1 tháng 1, đang công tác ở São Paulo, còn Quốc hội không họp.
Trung Quốc mở cửa với thế giới sau ba năm phong toả vì Covid. Giờ đây, người ta có thể ra vào đất nước một cách tự do mà không cần phải cách ly – dù chỉ gói gọn trong giới doanh nhân, vì du khách quốc tế vẫn bị cấm. Hàng nghìn người đã qua biên giới để vào Hồng Kông vào sáng Chủ nhật trong khi các trang web du lịch của Trung Quốc ghi nhận lượng truy cập lớn. Song nhiều nước đã bắt đầu yêu cầu người nhập cảnh từ Trung Quốc phải chứng minh âm tính covid.
Nga tuyên bố đã bắn tên lửa vào một ký túc xá ở Kramatorsk và tiêu diệt ít nhất 600 binh sĩ Ukraine, dù thị trưởng thành phố này không thừa nhận. Bộ Quốc phòng Nga nói vụ tấn công là để trả thù cho cái chết của hàng chục binh sĩ Nga ngày đầu năm. Trước đó vào Chủ nhật, các quan chức bù nhìn thân Nga tố cáo Ukraine làm hư hại hai nhà máy điện ở phía đông bằng một cuộc tấn công tên lửa.
Tổng thống Joe Biden đến El Paso, Texas, đánh dấu chuyến công du đầu tiên của ông tới biên giới phía nam nước Mỹ kể từ khi nhậm chức. Hôm thứ Năm, ông Biden đã công bố kế hoạch đưa những người di cư từ Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela trở lại Mexico. Sau đó, ông Biden sẽ tới Mexico City để gặp tổng thống Andrés Manuel López Obrador vào thứ Hai.
Thủ tướng Thụy Điển, Ulf Kristersson, nói ông tin tưởng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ chấp nhận cho nước ông gia nhập NATO dù không thể đáp ứng tất cả yêu cầu của nước này. Thổ Nhĩ Kỳ ban đầu phản đối đơn xin gia nhập của Thụy Điển và Phần Lan vì chứa chấp các phần tử khủng bố chống Thổ Nhĩ Kỳ. Ba bên đã đạt đồng thuận từ tháng 6, nhưng ông Kristersson nói Thổ Nhĩ Kỳ đang ra thêm yêu sách.
IMF sẽ họp với Pakistan vào thứ Hai để thảo luận về một gói cứu trợ đang bị đình trệ. Đàm phán sẽ diễn ra bên lề một hội nghị Liên Hợp Quốc tại Geneva, vốn nhằm gây quỹ khắc phục thiệt hại lũ lụt năm ngoái. Chi phí xây dựng lại hàng triệu ngôi nhà và cơ sở hạ tầng bị hỏng ở Pakistan ước tính lên tới 16,3 tỷ USD.
Ana Montes, một điệp viên hai mang làm gián điệp cho Cuba trong khi là nhà phân tích tình báo của Mỹ, đã được thả sau 20 năm ngồi tù. Tại thời điểm bị bắt vào năm 2001, người này đã dành gần hai thập niên để tuồn thông tin về các hoạt động bí mật của Mỹ trên hòn đảo cho Cuba. Cô nói cảm thấy “có nghĩa vụ về mặt đạo đức” để giúp Cuba tự bảo vệ mình.
Con số trong ngày: 56%, là tỷ lệ người dân Mỹ Latinh tự xác định mình là người Công giáo, giảm từ 80% của năm 1995.
TIÊU ĐIỂM
Thượng đỉnh Bắc Mỹ khai mạc ở Mexico
Vào thứ Hai, tổng thống Mỹ và Mexico và thủ tướng Canada sẽ gặp nhau tại Mexico City. Các cuộc nói chuyện giữa Joe Biden, Andrés Manuel López Obrador và Justin Trudeau sẽ tập trung vào hội nhập khu vực, đặc biệt là làm thế nào để tận dụng xu hướng đưa hoạt động sản xuất về gần thị trường quê hương của các công ty. Bắc Mỹ chiếm khoảng một phần ba GDP toàn cầu, nhưng vẫn còn nhiều tiềm năng tăng trưởng.
Song mọi mục tích cực trong chương trình nghị sự đều có một đối trọng phức tạp. Mỹ và Canada lo ngại về các chính sách năng lượng của Mexico, vốn thiên vị các công ty của nước này và đang bị tranh chấp theo USMCA, hiệp định thương mại tự do của khu vực. Mỹ muốn Mexico trấn áp ma túy, trong khi Mexico yêu cầu Mỹ hạn chế dòng chảy của súng đạn.
Tuy vậy, những thông báo trước thềm thượng đỉnh — Mexico bắt giữ một trùm ma túy, và Mỹ đưa ra các đề xuất nhập cư mới có thể giúp ngăn nhiều người di cư qua Mexico — cho thấy “ba người bạn” muốn duy trì quan hệ tốt đẹp.
Thị trường lao động châu Âu: vừa mừng vừa lo
Giữa bất ổn kinh tế, châu Âu vẫn có một điểm sáng lớn: thị trường lao động. Tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục, dù khủng hoảng năng lượng và lạm phát tiếp tục ảnh hưởng đến các hộ gia đình và doanh nghiệp. Dữ liệu thị trường lao động của EU, được công bố vào thứ Hai, sẽ cho thấy việc làm vẫn tốt đẹp.
Dù quan điểm của doanh nghiệp và người tiêu dùng về nền kinh tế vẫn tiêu cực hơn so với mức trung bình dài hạn, nhiều doanh nghiệp vẫn thể hiện ý định thuê thêm lao động. Vì cuộc khủng hoảng hiện tại được cho là chỉ tồn tại ngắn hạn, điều đó có vẻ hợp lý. Nhưng nó cũng báo hiệu các thay đổi nhân khẩu học sắp tác động mạnh lên nền kinh tế.
Tỷ lệ dân số EU sắp nghỉ hưu (60-64 tuổi) là 6,5%, cao hơn con số 5,2% của lứa tuổi bước vào thị trường lao động (15-19 tuổi). Trong một thị trường lao động như vậy, tuyển dụng và giữ chân người lao động là một thách thức không hề nhỏ.
Người Anh đối diện chi phí sinh hoạt tăng cao
Bất ổn chính trị có thể đã qua đi, nhưng Anh vẫn là một quốc gia chìm trong khủng hoảng. Vì vậy, bản báo cáo mức sống hàng năm của nhóm nghiên cứu Resolution Foundation, được công bố vào thứ Hai, sẽ rất ảm đạm.
Giá thực phẩm tiếp tục tăng kỷ lục khi lương thực tế giảm. Dù lạm phát và giá năng lượng đều sẽ giảm trong năm nay, hỗ trợ hoá đơn của chính phủ cũng sẽ giảm. Lãi suất tăng sẽ tiếp tục đè nặng lên những người có thế chấp và những người thuê nhà từ chủ nhà có vay thế chấp. Khoảng 3 triệu hộ gia đình đứng trước mức tăng 3.000 bảng Anh (3.600 đô la) chi phí thế chấp vào cuối năm tài chính 2023-2024.
Tình hình có vẻ tươi sáng hơn đối với các hộ gia đình giàu và lớn tuổi nhờ lãi suất ngân hàng tăng. Nhưng họ có những nỗi lo khác. Một cuộc khủng hoảng của Dịch vụ Y tế Quốc gia, công với đợt tăng đột biến covid-19 và cúm trong mùa đông, đang đưa tỉ lệ tử vong lên cao chỉ thua những tuần tồi tệ nhất của đại dịch. Người Anh đang chờ mong mùa xuân hơn bao giờ hết.
Vấn đề tội phạm ma tuý phủ bóng lên quan hệ Mỹ-Mexico
Trong khi hai lãnh đạo Mỹ và Mexico gặp nhau vào thứ Hai, cựu bộ trưởng an ninh liên bang Mexico Genaro Garcia Luna sẽ ra hầu tòa ở New York vì cáo buộc thông đồng với các trùm ma túy. Ông Garcia Luna, người từ năm 2006 đến năm 2012 là nhân vật hàng đầu trong “cuộc chiến chống ma túy” dưới thời tổng thống Felipe Calderón, bị cáo buộc nhận hối lộ từ Băng đảng Sinaloa. Các công tố viên Mỹ cáo buộc ông rửa 50 triệu đô la và giấu ở các thiên đường thuế. Ông chắc chắn sẽ không nhận tội.
Chiến lược theo đuổi các quan chức Mexico nhúng chàm thay vì truy lùng xã hội đen của Mỹ đã đưa đến những kết quả khác nhau. Gần đây nhất là một vụ mất mặt cho Washington. Năm 2021, chính phủ Mỹ đã phải trao trả Salvador Cienfuegos, một cựu bộ trưởng quốc phòng bị họ bắt từ năm 2020 vì tội buôn bán ma túy, sau khi Mexico đe dọa gây khó dễ cho các quan chức an ninh Mỹ. Ông Cienfuegos được trả tự do bởi chính phủ Mexico.
