Nguồn: “Who is Valery Gerasimov, Russia’s latest commander in Ukraine? The Economist
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Quân đội Nga ở Ukraine vừa có lãnh đạo mới. Hôm 11 tháng 1, chính phủ Nga đã công bố quyết định bổ nhiệm quân nhân cao cấp nhất của đất nước, Valery Gerasimov, làm tổng tư lệnh của cuộc chiến. Tướng Gerasimov lên thay cho tướng Sergei Surovikin, một vị tướng tàn nhẫn được bổ nhiệm tổng tư lệnh chính thức từ tháng 10. Điện Kremlin đã miêu tả lệnh bổ nhiệm này, ký bởi bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu và được hẫu thuận bởi Putin, như một phần của nỗ lực mở rộng chiến dịch và sắp xếp lại cơ cấu chỉ huy. Để đáp lại, Bộ Quốc phòng Ukraine đã châm biếm: “Mỗi vị tướng Nga phải có ít nhất một cơ hội được thất bại ở Ukraine. Một vài trong số họ có thể đủ may mắn để thất bại hai lần.” Nhưng tướng Gerasimov là ai và tại sao ông được giao vị trí này?
Valery Gerasimov sinh năm 1955 trong một gia đình lao động ở Kazan, thủ phủ của vùng sắc tộc Tatar. Vào những năm 1970, ông được đào tạo làm lính lái xe tăng và dần dần thăng tiến. Ông từng là chỉ huy trong chiến tranh Chechnya những năm 2000. Được coi là một lựa chọn trung thành và an toàn, ông được bổ nhiệm vào năm 2012 làm tổng tham mưu trưởng, chức vụ cao nhất trong quân đội Nga — chỉ ba ngày sau khi đồng minh của ông là Shoigu được chọn làm bộ trưởng quốc phòng. Kể từ đó, Shoigu luôn tin tưởng Gerasimov, từ chiến dịch tàn bạo của Nga ở Syria năm 2015 cho đến cuộc chiếm đóng Crimea năm 2014. Bộ trưởng quốc phòng từng gọi vị tướng này là “một quân nhân đến tận chân tơ kẽ tóc.”
Ở bên ngoài nước Nga, tướng Gerasimov được biết đến nhiều nhất với một bài luận ông viết từ năm 2013, trong đó ông mô tả chiến tranh lai hiện đại với các chiến thuật lật đổ bao gồm “các biện pháp chính trị, kinh tế, thông tin, nhân đạo và phi quân sự” để bổ sung cho giao tranh truyền thống. Trong cái mà sau này vô tình bị gọi là “học thuyết Gerasimov,” ông thật ra muốn chỉ trích hành vi của phương Tây ở Trung Đông hơn là đưa ra chiến lược mới cho Nga. Nhưng lối nghĩ trên dường như đã định hình các chiến dịch thông tin giả của Nga, bao gồm ở Ukraine hay trên các phương tiện truyền thông quốc tế do chính phủ tài trợ, cũng như việc can thiệp bầu cử ở nước ngoài.
Với tư cách là tổng tham mưu trưởng, Gerasimov đã ra lệnh tập trận quân sự thường xuyên hơn so với những người tiền nhiệm của ông. Nhưng với tư cách đứng đầu quân đội trong chiến tranh Ukraine, ông gắn liền với những thất bại của Nga. Dưới quyền ông là một đội quân kém chuẩn bị và thiếu trang bị. Người ta từng thấy ông xuất hiện ở mặt trận gần thành phố Izyum, nơi ông được sơ tán vào đầu tháng 5 sau vì trúng mảnh đạn. Trong giai đoạn đợt động viên quân sự “một phần” hồi tháng 9, người ta cũng đồn là ông đã bị loại. Nhưng giờ đây ông đang quay lại ánh đèn sân khấu.
Việc bổ nhiệm ông làm tổng tư lệnh có thể xuất phát từ mâu thuẫn giữa giới quân sự truyền thống và các lực lượng ủy nhiệm của Điện Kremlin. Chiến dịch của tướng Surovikin sử dụng lính đánh thuê của Tập đoàn Wagner, dù giám đốc công ty Yevgeny Prighozin ngày càng mạnh miệng chỉ trích các chỉ huy quân sự. Sau khi Nga tuyên bố chiếm hoàn toàn thị trấn Soledar hôm 13 tháng 1, ông Prighozin nói quân đội Nga đang cướp công của Wagner. (Tình trạng chính xác của Soledar vẫn đang gây tranh cãi.) Wagner hiện mắc kẹt trong cuộc chiến giành thị trấn Bakhmut gần đó. Dù chịu nhiều tổn thất, Nga vẫn quyết tâm giành được cứ điểm này để tiến tới kiểm soát Donbas. Vì vậy, việc bổ nhiệm một nhân vật cao cấp như Gerasimov có thể nhằm tái khẳng định quyền kiểm soát của quân đội Nga, và của ông Putin, đối với cuộc chiến ở Ukraine./.
