Nguồn: U.S. Congress declares war on Mexico, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1846, Quốc hội Mỹ đã bỏ phiếu với tỷ lệ áp đảo ủng hộ yêu cầu của Tổng thống James K. Polk, tuyên chiến với Mexico do tranh chấp về Texas.
Lo ngại nguy cơ chiến tranh, Mỹ đã kiềm chế không sáp nhập Texas sau khi bang này giành được độc lập từ Mexico vào năm 1836. Nhưng vào năm 1844, Tổng thống John Tyler đã tái khởi động các cuộc đàm phán với Cộng hòa Texas, mà đỉnh điểm là Hiệp ước Sáp nhập Texas.
Hiệp ước đã bị bác bỏ với tỷ lệ chênh lệch phiếu khá lớn tại Thượng viện, với lý do nó sẽ làm đảo lộn sự cân bằng tỷ lệ các bang áp dụng chế độ nô lệ/các bang tự do giữa miền Bắc và miền Nam nước Mỹ, đồng thời có nguy cơ dẫn đến chiến tranh với Mexico, quốc gia đã cắt đứt quan hệ với Mỹ. Nhưng ngay trước khi rời nhiệm sở và với sự hỗ trợ của Tổng thống mới đắc cử Polk, Tyler đã cố gắng thông qua một nghị quyết chung vào ngày 01/03/1845. Texas đã được sáp nhập vào Mỹ vào ngày 29/12.
Dù Mexico đã không hiện thực hóa lời đe dọa tuyên chiến, quan hệ giữa hai quốc gia vẫn căng thẳng vì tranh chấp biên giới, và vào tháng 7/1845, Tổng thống Polk đã ra lệnh cho quân đội tiến vào vùng đất tranh chấp nằm giữa sông Neuces và sông Rio Grande. Sang tháng 11, Polk cử nhà ngoại giao John Slidell đến Mexico để tìm kiếm một thỏa thuận về biên giới, để đổi lấy việc chính phủ Mỹ giải quyết các yêu cầu của công dân Mỹ chống lại Mexico, và cũng để đưa ra đề nghị mua lại California và New Mexico. Sau khi nhiệm vụ ngoại giao thất bại, quân đội Mỹ dưới sự chỉ huy của tướng Zachary Taylor đã tiến đến cửa sông Rio Grande, con sông mà bang Texas tuyên bố là ranh giới phía nam của mình.
Mexico, vốn tuyên bố rằng biên giới của họ là sông Nueces ở phía đông bắc của Rio Grande, đã coi cuộc tiến công của quân đội Taylor là một hành động xâm lược và vào tháng 4/1846 đã gửi quân tới Rio Grande. Về phần mình, Polk tuyên bố cuộc tiến công của Mexico là một cuộc xâm lược vào lãnh thổ Mỹ. Ngày 11/5/1846, ông yêu cầu Quốc hội tuyên chiến với Mexico và đã được chấp thuận hai ngày sau đó.
Sau gần hai năm giao tranh, hòa bình được thiết lập theo Hiệp ước Guadalupe Hidalgo, ký ngày 2/2/1848. Rio Grande được chọn làm ranh giới phía nam của Texas, trong khi California và New Mexico được nhượng lại cho Mỹ. Đổi lại, Mỹ trả cho Mexico số tiền 15 triệu đô la và đồng ý giải quyết mọi khiếu nại của công dân Mỹ chống lại Mexico.
