Nguồn: Kentaro Takeda và Masaharu Ban, “More subsea cables bypass China as Sino-U.S. tensions grow,” Nikkei Asia, 11/05/2024
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Sẽ không có dự án cáp ngầm mới nào kết nối đến Trung Quốc sau năm 2025 khi trọng tâm chuyển sang Đông Nam Á.
Căng thẳng địa chính trị gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc đã bắt đầu ảnh hưởng đến dòng chảy dữ liệu toàn cầu, khi số lượng cáp ngầm mới nối Trung Quốc với phần còn lại của thế giới dự kiến sẽ giảm mạnh.
Từng được quảng cáo là trung tâm tương lai của các mạng cáp ngầm dưới biển, vốn hình thành các huyết mạch liên lạc quốc tế quan trọng, Trung Quốc dự kiến sẽ chỉ lắp đặt ba tuyến cáp sau năm nay – ít hơn một nửa số lượng cáp được lên kế hoạch cho Singapore. Việc thiếu các dự án cáp ngầm cũng được cho là sẽ ảnh hưởng đến việc xây dựng các trung tâm dữ liệu trong nước.
Cáp ngầm chính là xương sống của mạng Internet, vận chuyển 99% lưu lượng dữ liệu của thế giới. Theo công ty nghiên cứu thị trường TeleGeography của Mỹ, khoảng 140.000 km cáp ngầm sẽ được hoàn thành trong năm nay, gấp ba lần so với 5 năm trước. Sự gia tăng này phản ánh nhu cầu ngày càng tăng đối với lưu lượng dữ liệu, được thúc đẩy bởi sự phổ biến của dịch vụ phát video và đám mây.
Ngày 10/04 vừa qua, Google đã công bố một dự án trị giá 1 tỷ USD nhằm xây dựng hai tuyến cáp ngầm nối Nhật Bản, Guam, và Hawaii. Thông báo này được đưa ra vào đúng thời điểm Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp nhau ở Washington. Hai nhà lãnh đạo cho biết trong một tuyên bố chung rằng họ hoan nghênh khoản đầu tư “để cải thiện cơ sở hạ tầng truyền thông kỹ thuật số giữa Mỹ, Nhật Bản, và các đảo quốc Thái Bình Dương.”
Giám đốc nghiên cứu của TeleGeography, Alan Mauldin, nhận định rằng đằng sau sáng kiến công-tư có vẻ được phối hợp chặt chẽ này là “cuộc chiến tranh lạnh dưới biển” giữa Mỹ và Trung Quốc.
Trung Quốc đã nổi lên như một siêu cường kinh tế, cạnh tranh với Mỹ và đang tiêu thụ một lượng lớn dữ liệu. Hiện có 15 tuyến cáp ngầm dài hơn 1.000 km, tất cả đều được đưa vào sử dụng từ năm 1994, nối Trung Quốc và phần còn lại của thế giới. China Mobile và các công ty nhà nước khác đã dẫn đầu nhiều dự án cáp xuyên Thái Bình Dương và những nơi khác, đôi khi còn là đồng tài trợ với các công ty Mỹ.
Nhưng tình thế đã bắt đầu thay đổi vào khoảng năm 2020, khi Mỹ, lúc đó do Tổng thống Donald Trump lãnh đạo, quyết định áp dụng sáng kiến Mạng Sạch (Clean Network) nhằm loại các doanh nghiệp Trung Quốc khỏi các dự án cơ sở hạ tầng viễn thông. Kể từ đó, Mỹ đã giữ lập trường cứng rắn chống lại Bắc Kinh với lý do cần phải đảm bảo an ninh dữ liệu.
Năm 2020, Bộ Tư pháp Mỹ kêu gọi Google và Meta xem xét lại kế hoạch lắp đặt tuyến cáp ngầm dài 13.000 km giữa Los Angeles và Hong Kong. Khi đó, dự án đã ở giai đoạn cuối, nhưng hai gã khổng lồ công nghệ đã nhanh chóng quyết định loại trừ Trung Quốc, chuyển hướng sang Đài Loan và Philippines. Một dự án cáp ngầm dưới biển do Ngân hàng Thế giới dẫn đầu dành cho các đảo quốc Nam Thái Bình Dương cũng đã loại trừ các doanh nghiệp Trung Quốc, theo đó phù hợp với chính sách của Mỹ.
Sự hiện diện của Trung Quốc trong các mạng cáp ngầm dưới biển đang biến mất nhanh chóng. Ba tuyến cáp quốc tế kết nối Hong Kong dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2025, nhưng sau đó Trung Quốc không còn dự án cáp nào được lên kế hoạch.
Cầu về lưu lượng dữ liệu giữa Mỹ và châu Á nhìn chung vẫn rất mạnh. Sau năm 2024, người ta đã lên kế hoạch lắp đặt 4 tuyến cáp tới Nhật Bản và 7 tuyến cáp tới Singapore. Ngoài ra, 9 tuyến cáp khác sẽ được lắp đặt tới Guam, nằm giữa lục địa Mỹ và Đông Nam Á.
Các công ty Mỹ hiện đóng vai trò quan trọng trong việc lắp đặt các tuyến cáp không đi qua Trung Quốc. Một quan chức của một công ty quản lý cáp tiết lộ “Những nỗ lực này được dẫn dắt bởi các công ty như Google.”
Từ năm 2021 đến năm 2025, các gã khổng lồ công nghệ Mỹ đã tham gia vào các dự án lắp đặt cáp ngầm quốc tế với tổng chiều dài 220.000 km, chiếm 48% tổng số dự án mới trên toàn cầu, tăng 15 điểm phần trăm so với giai đoạn 2015-2020.
Sự hiện diện của cáp ngầm cũng ảnh hưởng đến vị trí đặt trung tâm dữ liệu. Công ty dịch vụ bất động sản Cushman & Wakefield của Mỹ dự báo Trung Quốc sẽ chiếm 7% doanh thu toàn cầu về trung tâm dữ liệu vào năm 2028, giảm từ mức 9% vào năm 2023. Trong cùng kỳ, doanh thu của Mỹ dự kiến sẽ giảm xuống còn 38%, từ mức 49%, trong khi Đông Nam Á có thể sẽ chứng kiến tỷ lệ này tăng từ 9% lên 11% nhờ các dự án cáp liên tiếp.
Cáp ngầm và trung tâm dữ liệu là hai trụ cột của cơ sở hạ tầng kỹ thuật số giúp lưu chuyển lượng lớn dữ liệu. Sự hiện diện của chúng có thể quyết định sức mạnh và ảnh hưởng của các nước sở tại, cũng như các doanh nghiệp hoạt động tại đó.
