Nguồn: “United States and USSR issue a joint communique,” History.com (truy cập ngày 28/5/2015).
Biên dịch & Hiệu đính: Nguyễn Huy Hoàng
Ngày 29 tháng 5 năm 1972, trong một thông cáo chung được Hoa Kỳ và Liên Xô công bố sau khi bế mạc hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng Bí thư Liên Xô Leonid Brezhnev và Tổng thống Mỹ Richard Nixon tại Moskva (trong chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Mỹ tới Liên Xô), cả hai nước đã nêu ra lập trường của họ về vấn đề Việt Nam.
Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng tương lai của miền Nam Việt Nam nên được quyết định bởi chính người dân miền Nam Việt Nam mà không nên bị can thiệp. Còn Liên Xô nhấn mạnh rằng quân đội Hoa Kỳ và các nước Đồng Minh phải rút khỏi miền Nam Việt Nam và chấm dứt ném bom miền Bắc.
Bất chấp những bất đồng về tình hình trong khu vực Đông Nam Á, Brezhnev và Nixon đã giảm nhẹ được những căng thẳng trong mối quan hệ hai nước, và Brezhnev cũng không muốn để tình hình Chiến tranh Việt Nam làm ảnh hưởng đến quá trình tan băng giữa quan hệ của Liên Xô với Mỹ. Nixon, trước đó đã đến thăm Trung Quốc vào tháng 2 năm 1972, hi vọng rằng sự xích lại gần nhau giữa Mỹ với Trung Quốc và Liên Xô sẽ khiến miền Bắc Việt Nam phải nhượng bộ trong các cuộc đàm phán hòa bình ở Paris.
Tuy nhiên, Nixon đã lầm. Miền Bắc Việt Nam vẫn tiếp tục đẩy mạnh các cuộc tiến công lớn vào miền Nam Việt Nam mà họ đã phát động từ ngày 30 tháng 3 và tỏ ra cứng rắn trong suốt các cuộc đàm phán đang diễn ra.
Trong chiến tranh, Liên Xô đã hỗ trợ miền Bắc Việt Nam vì điều đó có lợi cho những lợi ích của Moskva bằng cách giữ chân Mỹ trong một khu vực không có tầm quan trọng đặc biệt đối với nước này. Sau cuộc phản công Tết Mậu Thân 1968, lần đầu tiên Liên Xô tin vào một chiến thắng khả dĩ, nhưng dù chiến tranh tiếp diễn, các nhà lãnh đạo Xô viết ngày càng trở nên mệt mỏi với cuộc chiến. Họ bắt đầu tin rằng Liên Xô không thu được gì đáng kể từ cuộc chiến đang tỏ rõ là vô cùng tốn kém đối với nước này.
Liên Xô đã cung cấp vũ khí và trang thiết bị được sử dụng trong các cuộc tấn công mùa xuân năm 1972, nhưng khi các cuộc đàm phán hòa bình tại Paris trở nên bế tắc cũng trong năm đó, Liên Xô đã gây áp lực lên Hà Nội để buộc miền Bắc Việt Nam phải chấp nhận một giải pháp thỏa hiệp với miền Nam và với Hoa Kỳ, cuối cùng đã đạt được trong tháng 1 năm 1973.
Toàn văn thông cáo chung có thể truy cập tại: Richard Nixon: “Joint Communique‚ Following Discussions With Soviet Leaders.,” May 29, 1972. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project. http://www.presidency.ucsb.edu/ws/?pid=3439.
