Nguồn: “Pol Pot overthrown,” History.com (truy cập ngày 06/01/2016).
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1979, quân tình nguyện Việt Nam đã tiến vào thủ đô Phnom Penh của Campuchia, lật đổ chế độ tàn bạo của Pol Pot và Khmer Đỏ.
Khmer Đỏ, do Pol Pot tổ chức trong các khu rừng già Campuchia trong những năm 1960, chủ trương một cuộc cách mạng cộng sản triệt để nhằm loại bỏ mọi ảnh hưởng của phương Tây tại Campuchia và thiết lập một xã hội thuần nông nghiệp. Năm 1970, được sự hỗ trợ của quân đội Bắc Việt và Mặt trận Dân tộc Giải phóng, quân du kích Khmer Đỏ tiến hành một cuộc nổi dậy quy mô lớn chống lại các lực lượng chính phủ Campuchia, nhanh chóng giành quyền kiểm soát gần một phần ba diện tích đất nước.
Năm 1973, các cuộc ném bom bí mật của Mỹ nhằm vào lãnh thổ Campuchia nơi có sự hiện diện của lực lượng cộng sản Việt Nam đã buộc quân đội Bắc Việt rút khỏi nước này, tạo ra một khoảng trống quyền lực nhanh chóng được lấp đầy bởi phong trào Khmer Đỏ đang phát triển nhanh chóng của Pol Pot. Tháng 4 năm 1975, Khmer Đỏ chiếm được Phnom Penh, thủ đô của Campuchia, lật đổ chế độ thân Mỹ, và thành lập một nhà nước mới gọi là Campuchia Dân chủ.
Là nhà cai trị mới của Campuchia, Pol Pot bắt đầu đưa đất nước vào tầm nhìn của ông về một xã hội nông nghiệp không tưởng. Các thành phố bị sơ tán, các nhà máy và trường học bị đóng cửa, tiền tệ và tài sản tư hữu bị bãi bỏ. Bất cứ ai được cho là trí thức, chẳng hạn như người nói tiếng nước ngoài, đều lập tức bị sát hại. Công nhân lành nghề cũng bị sát hại, cộng thêm bất cứ ai bị bắt quả tang sở hữu kính mắt, đồng hồ đeo tay, hoặc bất kỳ công nghệ hiện đại nào khác. Trong các cuộc di dân bắt buộc với sự tàn bạo khủng khiếp của Khmer Đỏ, hàng triệu người không trốn chạy được khỏi Campuchia đã bị dồn vào các trại tập thể ở nông thôn.
Từ năm 1975 đến năm 1978, ước tính có khoảng hai triệu người Campuchia đã thiệt mạng do bị hành quyết, lao động cưỡng bức, và nạn đói. Năm 1978, quân đội Việt Nam đưa quân vào Campuchia, và chiếm được Phnom Penh vào đầu năm 1979. Một chính phủ cộng sản ôn hòa được thành lập, và Pol Pot cùng Khmer Đỏ rút trở lại vào các cánh rừng.
Năm 1985, Pol Pot chính thức nghỉ hưu nhưng về cơ bản vẫn đứng đầu Khmer Đỏ, tiếp tục hoạt động du kích chống chính phủ tại thủ đô Phnom Penh. Nhưng đến năm 1997, ông bị tổ chức đưa ra xét xử sau một cuộc đấu tranh quyền lực nội bộ nhằm lật đổ ông khỏi vị trí lãnh đạo. Bị kết án tù chung thân bởi một “tòa án nhân dân,” vốn bị những người chỉ trích chế nhạo là một phiên tòa dàn dựng, sau này Pol Pot tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn rằng “Lương tâm tôi trong sạch.”
Phần lớn cộng đồng quốc tế hy vọng những người giam giữ Pol Pot sẽ dẫn độ ông ta ra tòa vì tội ác chống loài người, nhưng Pol Pot đã qua đời vì già yếu trong khi bị quản thúc năm 1998.
Ảnh: Quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia. Nguồn: Corbis.
Xem thêm:
