Nguồn: “Vladimir Lenin dies,” History.com (truy cập ngày 20/01/2015)
Biên dịch: Nguyễn Huy Hoàng
Vào ngày này năm 1924, Vladimir Lenin, kiến trúc sư của cuộc cách mạng Bolshevik và nhà lãnh đạo đầu tiên của Liên Xô, qua đời vì xuất huyết não ở tuổi 54.
Trong đầu những năm 1890, Lenin từ bỏ nghề luật để dành thời gian nghiên cứu chủ nghĩa Marx và thúc đẩy các hoạt động cách mạng trong giai cấp công nhân Nga. Bị bắt và lưu đày đến Siberia vào năm 1897, sau đó ông đến Tây Âu, nơi vào năm 1903, ông thành lập phe Bolshevik của Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga. Bolshevik là đảng gồm các nhà cách mạng chuyên nghiệp chủ trương đấu tranh vũ trang lật đổ chính phủ sa hoàng và thành lập một chính phủ theo chủ nghĩa Marx.
Năm 1905, giới công nhân nổi loạn trên toàn nước Nga, nhưng phải đến năm 1917 và cùng với sự can dự thảm hại của Nga trong Thế chiến I Lenin mới nhận ra cơ hội cho cuộc cách mạng cộng sản đã đến. Vào tháng 3 năm 1917, các đơn vị quân đội Nga đồn trú tại Petrograd đã đi theo lý tưởng Bolshevik, và Sa hoàng Nicholas II buộc phải thoái vị. Lenin lập tức rời Thụy Sĩ và vượt qua các trận địa kẻ thù của Đức để đến Petrograd vào ngày 16 tháng 4 năm 1917.
Sáu tháng sau đó, dưới sự lãnh đạo của Lenin, phe Bolshevik lên nắm quyền ở Nga, và Lenin đã trở thành nhà độc tài trên thực tế của đất nước. Tuy nhiên, cuộc nội chiến và sự can thiệp của nước ngoài đã trì hoãn sự kiểm soát hoàn toàn nước Nga của phe Bolshevik cho đến năm 1920.
Chính phủ của Lenin thực hiện quốc hữu hóa công nghiệp và phân phối đất đai, và đến ngày 30 tháng 12 năm 1922, nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Liên bang Xô viết (Liên Xô) được thành lập. Sau khi Lenin qua đời vào đầu năm 1924, thi thể của ông được ướp và đặt trong một lăng mộ gần điện Kremlin ở Moskva. Petrograd được đổi tên thành Leningrad để vinh danh ông. Nhà cách mạng Joseph Stalin lên kế nhiệm ông làm lãnh đạo mới của Liên Xô.
