Nguồn: U.S. Secretary of State Lansing demands recall of Austro-Hungarian ambassador, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Vào ngày này năm 1914, trong một bức thư viết cho chính quyền Đế quốc Áo-Hung, Ngoại trưởng Mỹ Robert Lansing yêu cầu chính quyền Áo-Hung triệu hồi Constantin Dumba, Đại sứ nước này ở Washington, D.C.
Ở thời điểm đó, chỉ một tháng sau khi Thế chiến I bùng nổ, Mỹ là một nước trung lập trong trận chiến giữa phe Đồng minh Hiệp ước và phe Liên minh Trung tâm, khi ấy gồm cả Áo-Hung. Dumba, người giữ chức Đại sứ tại Mỹ kể từ tháng 05/1913, trước đó đã không giành được sự ủng hộ của những người đồng cấp ở Washington vì Áo-Hung đưa ra chính sách “phục hồi quốc tịch” (rehabilitation) cho những cựu công dân Áo-Hung đang sống ở nước ngoài – những người đã trốn nghĩa vụ quân sự bắt buộc của họ – miễn là họ đồng ý phục vụ trong quân đội thời chiến nếu họ trở về Áo-Hung.
Bất chấp những nỗ lực ngoại giao của Dumba, chính sách của Vienna bị nhiều người coi là vi phạm chính sách trung lập của Mỹ, trong đó nghiêm cấm bất kỳ công dân Mỹ nào (bất kể họ đã cư trú tại nước này bao lâu đi nữa) chọn phe tham chiến.
Cái gọi là “Sự vụ Dumba” (Dumba Affair) đã trở nên nghiêm trọng hơn nhiều, và dẫn đến việc vị Đại sứ bị trục xuất bởi chính phủ của Tổng thống Woodrow Wilson vào mùa thu năm 1915. Bức thư của Lansing đã buộc tội Dumba làm gián điệp, nói rằng Đại sứ đã đề xuất với chính phủ của mình “các kế hoạch thúc đẩy đình công tại các nhà máy sản xuất vũ khí chiến tranh của Mỹ.” Theo Ngoại trưởng, Dumba thừa nhận đã viết một bức thư có chứa đề xuất như vậy và gửi nó cho chính phủ của mình qua một công dân Mỹ, James Archibald, người bị chặn lại ở Anh; bức thư sau đó đã được trao cho chính phủ Mỹ. Và kết quả của sự phản bội này, Lansing nói, “Ông Dumba không còn được Chính phủ Hoa Kỳ chấp nhận là Đại sứ của Hoàng đế Áo-Hung tại Washington.”
Khi Dumba trở về Vienna, ông được trở thành một thành viên của giới quý tộc. Trong khi chính phủ Áo-Hung ra tuyên bố tôn vinh cựu đại sứ vì sự phục vụ của ông ở Washington trong thời kỳ khó khăn, báo chí Anh lại tuyên bố rằng Áo-Hung rõ ràng đã tưởng thưởng cho Dumba vì những nỗ lực gián điệp của ông.
