Nguồn: Carter shuts down oil imports from Iran, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1979, Tổng thống Jimmy Carter phản ứng với một mối đe dọa tiềm tàng đối với an ninh quốc gia bằng cách ngừng nhập khẩu dầu từ Iran.
Đầu tháng đó, vào ngày 04 tháng 11, 66 người Mỹ trong Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tehran đã bị bắt làm con tin bởi một nhóm Hồi giáo cực đoan. Sự kiện đáng báo động này đã khiến Carter và các cố vấn của ông tự hỏi liệu các nhóm khủng bố này hay các nhóm khác có nỗ lực tấn công các nguồn tài nguyên dầu mỏ của Mỹ trong khu vực hay không. Vào thời điểm đó, Hoa Kỳ phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung dầu thô của Iran và việc Carter duy trì một mối quan hệ với nhà vua (Shah) mới bị phế truất của Iran đã tạo thành nguyên nhân căn bản, theo quan điểm của họ, cho việc bắt những người Mỹ làm con tin.
Không biết liệu các vụ tấn công trong tương lai có được lên kế hoạch liên quan đến các tàu chở dầu hay các nhà máy lọc dầu của Mỹ hay không, Carter đã đồng ý với Bộ Tài chính và Năng lượng rằng việc nhập khẩu dầu từ Iran sẽ bị ngừng ngay lập tức. Điều này đã kết thúc mối giao thiệp thân thiện trước đây của Hoa Kỳ với quốc gia giàu dầu mỏ này.
Trước đây, Hoa Kỳ và Iran đã có một mối quan hệ ngoại giao tốt đẹp; Carter thậm chí còn tranh thủ sự giúp đỡ của nhà vua Iran Shah Mohammad Reza Pahlavi trong việc triệu tập các cuộc đàm phán hòa bình giữa Israel và Ai Cập. Carter cũng tìm kiếm sự giúp đỡ của Iran trong việc hỗ trợ các cuộc đàm phán không phổ biến vũ khí hạt nhân với Liên Xô. Carter và nhà vua Iran khẳng định mong muốn hợp tác trong vấn đề duy trì năng lượng thay thế và dầu mỏ. Ông thậm chí đã từng ca ngợi Iran dưới thời của vị cựu hoàng là “một ốc đảo hòa bình ổn định” ở Trung Đông.
Trong khi Carter và nhà vua Iran lên kế hoạch hợp tác chặt chẽ hơn về các vấn đề năng lượng và quá trình hòa bình Trung Đông, một cuộc cách mạng Hồi giáo đã được hun đúc ở Iran. Nhà vua, bị những người cách mạng buộc tội là đã phục vụ cho những ảnh hưởng xấu của phương Tây, đã bị lật đổ vào tháng 01 năm 1979 và được thay thế bằng một chế độ thần quyền do Ayatollah (tức Đại giáo chủ) Khomeini đứng đầu. Vào tháng 10 năm 1979, vị vua lưu vong đã đến Hoa Kỳ để điều trị ung thư. Sự hiếu khách của Carter đối với vị vua này đã làm dấy lên sự tức giận của nhóm sinh viên Iran cực đoan; vào ngày 04 tháng 11, những sinh viên này đã xông vào Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tehran và bắt 66 người Mỹ làm con tin.
Hệ quả là cuộc khủng hoảng con tin kéo dài 444 ngày đã làm suy yếu sự ủng hộ đối với Carter và ông đã thua trong nỗ lực tái đắc cử trước ứng viên đảng Cộng hòa Ronald Reagan. Reagan lên nắm chức tổng thống từ năm 1980 đến năm 1988.
