Nguồn: Germans resume deportations from Warsaw to Treblinka, History.com
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Vào ngày này năm 1943, việc trục xuất người Do Thái từ khu ổ chuột Warsaw đến trại tập trung tại Treblinka được bắt đầu lại – nhưng đã vấp phải nhiều sự đổ máu và kháng cự.
Vào ngày 18 tháng 07 năm 1942, Heinrich Himmler đã thăng cấp cho chỉ huy trại Auschwitz là Rudolf Hess lên làm Thiếu tá SS. Ông ta cũng ra lệnh rằng khu ổ chuột Warsaw, khu tập trung người Do Thái do Đức quốc xã xây dựng sau khi chiếm đóng Ba Lan và được bao quanh đầu tiên bằng dây thép gai và sau đó là những bức tường gạch, sẽ bị giảm số lượng cư trú – một cuộc “thanh trừng toàn diện,” như ông ta mô tả. Những cư dân được chuyển đến nơi mà sau này trở thành một trại hủy diệt thứ hai được xây dựng tại khu làng đường sắt Treblinka, cách Warsaw 62 dặm về phía đông bắc.
Trong bảy tuần đầu tiên theo lệnh của Himmler, hơn 250.000 người Do Thái đã được đưa đến Treblinka bằng đường sắt và bị giết chết bằng khí độc, đánh dấu hành động tàn sát lớn nhất đối với bất kỳ nhóm dân cư nào, dù là người Do Thái hay phi Do Thái, dân sự hay quân sự, trong chiến tranh. Khi đến tại “T. II” (mật danh trại Treblinka), các tù nhân bị phân chia theo giới tính, bị lột quần áo và dẫn vào nơi được mô tả là “nhà tắm”, nhưng thực chất là những buồng chứa khí. Chỉ huy trưởng của trại T. II là Tiến sĩ Irmfried Eberl, 32 tuổi, người đứng đầu chương trình trợ tử vào năm 1940 và có nhiều kinh nghiệm làm ngạt bằng hơi độc các nạn nhân, đặc biệt là trẻ em. Ông ta được hàng trăm người Ukraine và khoảng 1.500 tù nhân Do Thái hỗ trợ trong các nhiệm vụ của mình, những người này đã nhổ những chiếc răng vàng khỏi nạn nhân trước khi đẩy thi thể họ vào các ngôi mộ tập thể.
Vào tháng 01 năm 1943, sau bốn tháng gián đoạn, các vụ trục xuất bắt đầu trở lại. Một đơn vị SS của Đức tiến vào khu ổ chuột và bắt đầu tập hợp các cư dân – nhưng đã phải đương đầu với một cuộc chiến. Sáu trăm dân thường Do Thái đã bị giết trên đường phố khi họ chiến đấu với quân Đức. Các nhóm nổi loạn với vũ khí nhập lậu đã nổ súng vào quân SS. Quân Đức nổ súng bắn trả – súng máy đọ với súng ngắn của người Do Thái. Chín người Do Thái nổi dậy đã bị bắn hạ – cũng như một vài binh sĩ Đức. Cuộc giao tranh tiếp diễn trong nhiều ngày, khi người Do Thái không chịu đầu hàng và thậm chí tước vũ khí của lính Đức trong các cuộc tấn công bất ngờ.
Thật ngạc nhiên, quân Đức đã rút khỏi khu ổ chuột trước sự kháng cự bất ngờ đó. Quân Đức có thể đã không nhận ra chỉ có một số ít quân nổi dậy có vũ trang, nhưng việc người Do Thái kháng cự đã khiến họ sợ hãi. Nhưng kết thúc có hậu đã không xảy ra. Trước khi cuộc tấn công mới vào khu ổ chuột này kết thúc, hơn 6.000 người Do Thái đã được chuyển đến nơi mà họ nhiều khả năng sẽ phải chết tại Treblinka.
