Nguồn: American troops land at Archangel, History.com
Biên dịch: Lê Hồng Loan
Vào ngày này năm 1918, quân đội Hoa Kỳ đã đổ bộ vào Archangel, thuộc miền bắc nước Nga. Cuộc đổ bộ là một phần trong chiến dịch can thiệp của quân Đồng minh vào cuộc nội chiến bùng lên ở nước Nga sau khi diễn ra cuộc cách mạng tháng Mười năm 1917 dẫn đến sự thoái vị của Sa hoàng Nicholas II và thành lập chính phủ lâm thời; việc Vladimir Lenin và Đảng Bolshevik xã hội chủ nghĩa cấp tiến của ông lên nắm quyền; và cuối cùng, việc Nga rút khỏi lực lượng Đồng minh trong Thế chiến I.
Đến mùa xuân năm 1918, sau khi Hiệp ước Brest-Litovsk chấm dứt nỗ lực chiến tranh của Nga chống lại phe Liên minh Trung tâm (Central Powers), nước này đã bị cuốn vào một cuộc xung đột nội bộ dữ dội. Những người ủng hộ nhóm Bolsheviks – được gọi là Hồng quân – đối đầu với Bạch vệ, lực lượng chống Bolshevik trung thành với chính phủ lâm thời, trong một cuộc đấu tranh quyền lực nhằm xác định tiến trình tương lai của nhà nước Nga.
Trong cuộc đấu tranh này, giới lãnh đạo các nước Anh, Pháp và Hoa Kỳ dứt khoát ủng hộ Bạch vệ, do lo sợ và hiểu lầm về Lenin cũng như lực lượng chủ nghĩa xã hội cấp tiến của ông. Sau chút do dự, họ quyết tâm tiến hành một cuộc can thiệp vào cuộc nội chiến Nga nhằm đánh bại những người Bolshevik và đưa phe Bạch vệ lên nắm quyền một lần nữa, hy vọng điều này sẽ kéo Nga trở lại cuộc chiến chống lại phe Liên minh Trung tâm.
Một tài liệu do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố vào tháng 07 năm 1918 đã đặt ra các điều khoản mà theo đó Hoa Kỳ sẽ tham gia cùng các cường quốc Đồng minh khác trong cái gọi là “cuộc can thiệp” vào nước Nga: ba tiểu đoàn bộ binh và ba đại đội kỹ sư công binh sẽ được gửi đến Archangel để gia nhập cùng quân đội Anh hiện đã đóng ở đó. Một lực lượng nhỏ cũng sẽ được gửi đến Vladivostok, nơi một lực lượng quân đội Séc-Slovakia muốn tiếp tục cuộc chiến chống lại phe Liên minh Trung tâm đã tuyên bố thành phố này là một khu vực được quân Đồng minh bảo hộ vào đầu tháng 7.
Theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, các trách nhiệm của quân Đồng minh ở Nga rất rõ ràng: “…Mỗi cường quốc liên minh có một mục tiêu duy nhất là mang lại những sự hỗ trợ được người Nga chấp nhận, và chỉ những sự hỗ trợ được họ chấp nhận mà thôi, trong nỗ lực để họ để giành lại quyền kiểm soát tình hình, lãnh thổ và vận mệnh của chính họ.”
Sự can thiệp của Đồng minh vào Nga sẽ tiếp tục cho đến cuối Thế chiến I và các cuộc hòa đàm tại Versailles, trong đó những người Bolshevik Nga bị loại trừ không được tham gia. Đến tháng 10 năm 1919, các lực lượng Bạch vệ đã rút lui hoàn toàn ở phía nam, và Lenin cùng với lực lượng Bolshevik đã củng cố quyền lực cho chế độ của mình. Nhận thấy sự vô ích khi can thiệp vào cuộc xung đột tốn kém và xa xôi ở Nga, các lực lượng Đồng minh bắt đầu rút lui. Vào thời điểm quân đội Hoa Kỳ hoàn thành việc sơ tán khỏi Vladivostok và Archangel, 174 người trong số họ đã bị thiệt mạng do tử trận hoặc vì các vết thương hứng chịu trong quá trình can thiệp.
