Nguồn: Stock markets crash on “Black Monday”, History.com
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Mức sụt giảm phần trăm trung bình một ngày lớn nhất từ trước đến nay của chỉ số Dow Jones Industrial Average không diễn ra vào năm 1929, mà là vào ngày này năm 1987. Khi một số sự kiện không liên quan đến nhau gây ra khủng hoảng thị trường toàn cầu, chỉ số Dow Jones đã giảm 508 điểm – tương đương 22,6% – như một điềm báo cho các vấn đề hệ thống lớn hơn.
Niềm tin vào Phố Wall đã tăng lên trong suốt thập niên 1980, khi nền kinh tế thoát khỏi suy thoái và Tổng thống Ronald Reagan cho triển khai nhiều chính sách thân thiện với doanh nghiệp. Tuy nhiên, vào tháng 10/1987, các chỉ số bắt đầu cho thấy tăng trưởng thị trường trong năm năm trước đó sắp đi đến hồi kết. Chính phủ báo cáo thâm hụt thương mại lớn tới mức đáng ngạc nhiên, khởi đầu cho sự giảm giá đồng đô la Mỹ. Quốc Hội tuyên bố đang xem xét việc thu hẹp các lỗ hổng thuế đối với việc sáp nhập doanh nghiệp, gây lo lắng cho những nhà đầu tư vốn đã quen với lỗ hổng trong quy định.
Khi quan ngại ngày một gia tăng, Iran đã bất ngờ tấn công hai tàu chở dầu ra khỏi Kuwait trong khi một cơn bão khủng khiếp làm tê liệt Anh Quốc, đóng cửa thị trường nước này ngay trong ngày thứ Sáu trước “thứ Hai Đen tối.” Đầu tuần sau đó, các nhà đầu tư người Mỹ đã thức dậy với những tin tức về tình trạng hỗn loạn tại thị trường châu Á và châu Âu, và chỉ số Dow bắt đầu tuột dốc.
Các giao dịch mua bán được lập trình sẵn lại càng khiến tình hình thêm tồi tệ, chương trình máy tính vốn dĩ sẽ tự động thực hiện giao dịch trong một số điều kiện nhất định. Khi cơn bán tháo bắt đầu nổ ra, tình hình thực sự đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát của các nhà giao dịch và máy móc chỉ càng làm gia tăng thiệt hại cho thị trường.
Dù sự kiện này trông như thể khởi đầu của một cuộc Đại Khủng hoảng mới – trang nhất của LA Times đăng tải dòng tiêu đề “Bedlam on Wall St.” (Hỗn loạn lại Phố Wall), trong khi tờ New York Daily News chỉ đơn giản viết rằng “PANIC” (Hoảng loạn), nhưng Thứ Hai Đen tối đã sớm bị lãng quên bởi những người Mỹ không thành thạo lịch sử tài chính. Giống như trong năm 2008, chính phủ liên bang đã thực hiện một số biện pháp để “điều chỉnh” thị trường, giúp thị trường tăng trở lại chỉ trong vòng vài tuần. Đến năm 1989, thị trường chứng khoán dường như đã phục hồi hoàn toàn.
Hiện nay một số người giải thích rằng các sự kiện xung quanh Thứ Hai Đen tối là bằng chứng cho thấy các chu kỳ tăng giảm (boom-and-bust cycles) là một khía cạnh tự nhiên và lành mạnh của kinh tế học hiện đại, trong khi số khác tin rằng đó là một cơ hội bị bỏ lỡ, vốn có thể giúp chúng ta tìm hiểu và điều chỉnh các hành vi rủi ro dẫn đến sụp đổ thị trường năm 2008.
