Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Edward IV (1442 – 1483) từng hai lần làm vua nước Anh và đã đánh bại Nhà Lancaster để đưa Nhà York lên ngai vàng nước Anh.
Sinh ngày 28/04/1442 tại Rouen, Pháp, Edward là con trai của Richard Plantagenet, Công tước xứ York. Cha của Edward từng là nhân vật dẫn đầu nhà York trong các cuộc Chiến tranh Hoa hồng chống lại nhà Lancaster – bắt đầu vào năm 1455. Khi Richard Plantagenet bị giết tại Trận Wakefield năm 1460, Edward thừa hưởng quyền kế vị. Với sự ủng hộ của Bá tước Warwick nhiều quyền lực, vốn được coi là người có ảnh hưởng lớn tới việc định đoạt ngôi vương, Edward đã đánh bại nhà Lancaster trong một loạt trận đánh mà đỉnh điểm là Trận Towton năm 1461. Sau khi lật đổ vua Henry VI, Edward lên ngôi với tên hiệu là Edward IV.
Warwick tin mình có thể tiếp tục kiểm soát vị vua mới nên muốn dàn xếp một cuộc hôn nhân với một người nước ngoài cho Edward. Tuy nhiên, Edward đã bí mật kết hôn với một thường dân tên là Elizabeth Woodville vào năm 1464. Warwick đã rất tức giận trước những đặc ân mà gia đình Elizabeth nhận được và đã liên minh với em trai của Edward là George, Công tước xứ Clarence, để nổi dậy chống nhà vua.
Warwick và Clarence sau đó đã trốn sang Pháp và liên minh với Margaret xứ Anjou, vợ của Henry VI. Tháng 9 năm 1470, quân đội nhà Lancaster của Margaret xâm lược Anh. Edward đã trốn sang Hà Lan cho đến tháng 3 năm 1471, khi ông và em trai Richard, Công tước xứ Gloucester, cùng trở về Anh. Sau khi đánh bại và giết Warwick tại Barnet, Edward đã đánh bại quân đội nhà Lancaster tại Tewkesbury vào tháng 5. Henry VI cũng bị xử tử tại Tháp London sau đó.
Giai đoạn trị vì lần hai của Edward (1471 – 1483) là một thời kỳ tương đối hòa bình và ổn định. Ông đã sử dụng thu nhập từ các bất động sản của hoàng gia để trả các khoản chi phí của chính phủ, do vậy ít cần đến sự trợ cấp từ quốc hội hơn những người tiền nhiệm. Edward chỉ triệu tập quốc hội đúng sáu lần. Các hiệp ước thương mại, hòa bình bên ngoài và trật tự nội bộ đã giúp phục hồi thương nghiệp, thúc đẩy nguồn thu thuế hải quan và các khoản thu khác. Các hội đồng đã được thành lập để cai quản xứ Wales và các lãnh thổ phía bắc.
Edward qua đời vào ngày 09/04/1483. Hai con trai nhỏ của ông là Edward và Richard được giao cho chú là Richard, Công tước xứ Gloucester, chăm sóc. Richard đã giam lỏng hai đứa trẻ trong tháp London, nơi chúng nhiều khả năng đã bị sát hại theo mưu đồ của Richard. Nghị viện tiến cử Richard lên ngôi và ông đã chấp nhận, lấy tên hiệu là Richard III.
