Nguồn: “Pete Buttigieg claims a first-class ticket out of Iowa”, The Economist, 05/02/2020.
Biên dịch: Phan Nguyên
Muộn còn hơn không. Có kết quả toàn bộ thì còn tốt hơn nữa. Một ngày sau khi người dân bang Iowa tham dự các cuộc họp kín để bắt đầu quyết định ai sẽ là ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ, các quan chức của đảng đã công bố kết quả trên toàn tiểu bang vào ngày 4 tháng 2, bị trễ do một sự cố của ứng dụng điện thoại thông minh truyền dữ liệu từ các khu vực. Các số liệu chỉ dựa trên 71% tổng số phiếu. Một số phiếu nhỏ khác, được công bố vào ngày hôm sau, nâng tổng số phiếu lên 75%. Chúng dường như đại diện cho tất cả 99 hạt của Iowa. Pete Buttigieg, một cựu thị trưởng 38 tuổi đến từ Indiana, đã tuyên bố chiến thắng. Nếu tính theo “số đại biểu tương đương của bang” dành cho mỗi ứng viên, Buttigieg giành được 27% số đại biểu, dẫn trước sít sao Bernie Sanders, một thượng nghị sĩ đến từ Vermon, được 25%. Elizabeth Warren, một thượng nghị sĩ khác, đứng thứ ba với 18% số đại biểu.
Kể từ khi các cuộc họp kín này được bắt đầu tổ chức vào những năm 1970, người ta thường nói rằng chỉ có ba chiếc “vé” ở bang này cho các ứng viên tiến vào các vòng sau. Trong số các ứng viên Dân chủ, bất cứ ai dẫn đầu ở Iowa – tức giành vé hạng nhất – đều có nhiều khả năng nhất sẽ trở thành người được đề cử. Vì vậy, những người nếu không nhận được vé hạng thương gia (xếp thứ 2) hoặc hạng phổ thông (xếp thứ 3), có thể bị loại khỏi cuộc đua sơ bộ trong những tuần tiếp theo. Đó là bởi vì kết quả tại Iowa giúp các nhà tài trợ và cử tri còn do dự trước đó biết được ai thực sự là ứng cử viên khả thi; một số nhân vật hàng đầu của đảng cũng sẽ quyết định nên ủng hộ ai dựa trên thành tích của họ. Đối với các ứng cử viên ít nổi bật nhưng có kết quả bỏ phiếu tốt – như ông Mr Buttigieg hầu như không được biết đến trên toàn quốc trước khi khởi động chiến dịch của mình vào đầu năm 2019 – sự gia tăng quan tâm và công nhận từ Iowa sẽ trở nên đặc biệt rõ rệt. Điều xui xẻo đối với ông là kết quả được công bố quá chậm và hỗn loạn. Sự cố đó có thể làm giảm tác động mà chiến thắng của ông mang lại.
Câu hỏi lớn đặt ra là liệu có thể có một chiếc vé thứ tư, có lẽ là vé “đi ké”, ở Iowa năm nay hay không? Joe Biden, cựu phó tổng thống, có một kết quả thê thảm. Kết quả một phần cho thấy ông chỉ giành được 15% số đại biểu. Đối với một chính trị gia kỳ cựu cực kỳ nổi tiếng, người thường đề cập trong các bài phát biểu tranh cử rằng ông bắt đầu chạy đua vào các văn phòng quốc gia từ năm 1972, và thông điệp chính của ông là ông có khả năng đắc cử cao hơn các ứng viên Dân chủ khác, điều đó thật thảm khốc. Ngay cả khi Sanders vượt qua Buttigieg trong lần kiểm phiếu cuối cùng, vị cựu thị trưởng vẫn có thể nói với các đảng viên Dân chủ trung dung rằng họ nên tập hợp quanh ông, với lý do là ông có thể hấp dẫn các cử tri độc lập và một số đảng viên Cộng hòa ôn hòa và do đó có thể đánh bại Tổng thống Donald Trump trong cuộc tổng tuyển cử. Đối với những người không tin rằng các ứng cử tả khuynh, tức ông Sanders và bà Warren, có thể giành phiếu của các cử tri trung dung, thông điệp đó có thể có sức nặng.
Ông Biden có ít kỳ vọng ở Iowa, nhưng ngay cả khi như vậy, ông cũng đã không đạt được những kỳ vọng đó. Vị ứng cử viên 77 tuổi trông cứng đơ, có xu hướng nói lan man trước đám đông và thường không nói hết cả câu. Chiến dịch trên thực địa của ông ở Iowa, và sự hiện diện trên truyền hình và internet, đều tỏ ra ít nhanh nhẹn hơn đáng kể so với các đối thủ của ông. Ông cũng không thể gây quỹ và chi tiêu được nhiều như những người khác. Thông điệp của ông chủ yếu là tìm cách quay trở lại quá khứ nhẹ nhàng hơn trước kia, điều nghe có vẻ không hưng phấn lắm. Nếu tính theo các cách thay thế nhằm xác định khả năng sống sót của các ứng cử viên sau cuộc bỏ phiếu ở Iowa, triển vọng của ông Biden cũng không tích cực gì hơn. Nếu tính theo số cử tri ủng hộ cho mỗi ứng cử viên vào đầu và cuối cuộc bỏ phiếu, ông Biden vẫn đứng thứ tư (trong khi ông Sanders sẽ giành vị trí đầu tiên).
Nếu ông Biden không giành được một vé chính thức, làm sao ông có thể lén lên tàu? Những người ủng hộ ông có một số lập luận. Từ lâu ông đã là ứng cử viên hàng đầu trong các cuộc thăm dò ý kiến quốc gia. Một số người ủng hộ ông nói rằng kết quả ở Iowa không thể tin tưởng được hoàn toàn, ngụ ý rằng công bố kết quả chậm trễ đã gây nghi ngờ về tính hợp lệ của chúng. Trong mọi trường hợp, chiến dịch của ông ấy từ lâu đã tuyên bố rằng cần đánh giá ông bằng kết quả của một số cuộc bầu cử sơ bộ ở một số tiểu bang đầu tiên, đặc biệt là kết quả cuộc bỏ phiếu vào ngày Siêu Thứ Ba, tức ngày 3 tháng 3 năm nay. Ông Biden vẫn có thể bật lên trở lại. Ông dựa rất nhiều vào sự ủng hộ từ các cử tri người Mỹ gốc Phi, những người hầu như vắng bóng trong cuộc bầu cử ở những bang đi bầu sớm như Iowa và New Hamshire, nhưng lại có vai trò lớn ở các bang miền Nam như South Carolina, cũng như trong cuộc tổng tuyển cử. Ngược lại, ông Buttigieg hầu như không giành được sự ủng hộ nào của người Mỹ da đen trong các cuộc thăm dò ý kiến, và có khả năng sẽ không giành được kết quả tốt ở các bang miền Nam. Vì những lý do này, ông Biden chắc chắn sẽ tiếp tục kiên trì. Nhưng cử tri sẽ nhìn ông với sự hoài nghi cao độ.
Khi cuộc đua chuyển sang bang New Hampshire, nơi tổ chức bầu cử sơ bộ vào ngày 11 tháng 2, cũng như cuộc tranh luận trên truyền hình vào cuối tuần này, ông Biden và các ứng viên ôn hòa khác sẽ phải quyết định họ có thể duy trì được bao lâu trước khi bị loại. Ông Biden đang cạnh tranh không chỉ với ông Buttigieg mà còn với Amy Klobuchar, một thượng nghị sĩ từ bang Minnesota, người có lịch sử đạt thành tích tốt ở các quận do Đảng Cộng hòa nắm giữ. Bà đứng thứ năm ở Iowa, theo số liệu chưa đầy đủ, với 13% số đại biểu, nhiều hơn kết quả dự tính dựa trên các cuộc thăm dò ý kiến. Sau khi trỗi dậy một cách muộn màng, bà hy vọng sẽ tiếp tục cuộc đua và thậm chí có được sự hỗ trợ ở New Hampshire. Michael Bloomberg, một tỷ phú cựu thị trưởng của New York, dự kiến sẽ tham gia cuộc đua vào ngày Siêu Thứ Ba và sẽ cố gắng thu hút các cử tri tương tự. Với việc có rất nhiều ứng viên ôn hòa cùng cạnh tranh nhau, họ có nguy cơ để cho bộ đôi theo xu hướng cấp tiến, ông Sanders và bà Warren, tiến lên phía trước. Lập luận của ông Biden là những điểm mạnh thực sự của ông sẽ được thể hiện vào đầu tháng tới. Nếu ông thất bại một lần nữa ở New Hampshire, ông có thể không có cơ may chờ đợi cho đến lúc đó.
