Nguồn: Historic figures, BBC
Biên dịch: Trần Mẫn Linh
Alfred Nobel (1833 – 1896) là một nhà hóa học người Thụy Điển và là người phát minh ra thuốc nổ, đồng thời là người đã khai sinh ra Giải Nobel.
Alfred Nobel sinh ngày 21/10/1833 tại Stockholm, Thụy Điển, có cha là một kỹ sư và nhà phát minh. Năm 1842, gia đình của Nobel chuyển đến Nga, nơi cha ông đã mở một công ty kỹ thuật chuyên cung cấp thiết bị cho quân đội của Sa hoàng. Năm 1850, cha của Nobel đã gửi ông ra nước ngoài để theo học ngành kỹ thuật hóa học. Trong vòng hai năm, Nobel đã tới thăm Thụy Điển, Đức, Pháp và Hoa Kỳ. Ông cùng cha trở về Thụy Điển vào năm 1863 sau khi công ty gia đình phá sản.
Trở lại Thụy Điển, Nobel dành hết tâm huyết cho việc nghiên cứu chất nổ. Ông đặc biệt quan tâm đến việc sản xuất và sử dụng an toàn nitro-glycerine, một chất nổ có tính chất ít ổn định. Em trai của Nobel là Emil đã chết trong một vụ nổ nitro-glycerine vào năm 1864. Nobel đã kết hợp nitro-glycerine với silica, một chất trơ làm tăng độ an toàn và dễ thao tác hơn. Phát minh này đã giúp ông được cấp bằng sáng chế vào năm 1867 dưới tên gọi “thuốc nổ” (dynamite). Thuốc nổ đã làm nên danh tiếng cho Nobel và sớm được đưa vào sử dụng trong việc khai phá đường hầm, đào kênh, xây dựng đường sắt và đường bộ trên toàn thế giới. Sau này, Nobel tiếp tục chế tạo ra một số chất nổ khác.
Trong những năm 1870 và 1880, Nobel đã xây dựng một mạng lưới nhà máy trên khắp châu Âu để sản xuất thuốc nổ. Năm 1894, ông đã mua một xưởng chế tạo đồ sắt ở Bofors, Thụy Điển và nơi đây đã trở thành hạt nhân của nhà máy sản xuất vũ khí Bofors nổi tiếng. Mặc dù sống ở Paris, Nobel đã đến nhiều nơi trên thế giới. Ông tiếp tục làm việc trong phòng thí nghiệm, phát minh ra nhiều vật liệu tổng hợp và giành được 355 bằng sáng chế trước khi qua đời.
Tháng 11/1895, Nobel đã ký di chúc, trong đó có nói về việc thành lập Giải Nobel. Ông dành phần lớn gia tài khổng lồ của mình để lập nên các giải thưởng thường niên về Vật lý, Hóa học, Y sinh, Văn học và Hòa bình. Giải Nobel về Kinh tế được bổ sung sau đó.
Nobel mất tại nhà riêng ở Ý vào ngày 10/12/1896. Ông được an táng tại Stockholm.
